پرش به محتوا

محمدعلی معلم دامغانی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محمّدعلی معلّم دامغانی
زادهٔ۱۳۳۰ (۷۲ سال)
ملیتایرانی
پیشهشاعر
خویشاوندانمیرزا علی‌اکبر معلم دامغانی (عمو)
علی معلم (پسرعمو)

محمّدعلی معلّم دامغانی (زادهٔ ۱۳۳۰ دامغانشاعر، ترانه‌سرا و رئیس سابق فرهنگستان هنر است. وی در سال ۱۳۸۰ در نخستین همایش چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار در عرصه شعر و ادب فارسی برگزیده شد. او برگزیده نخستین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش تصنیف و ترانه نیز بوده‌است.[۱]

از آثار علی معلم می‌توان به کتاب «رجعت سرخ ستاره» و سری کتاب‌های «گزیده ادبیات معاصر» که توسط نشر نیستان منتشر شده‌است، اشاره کرد.

این شاعر و ادیب، در دی ماه سال ۱۳۸۸، پس از برکناری میرحسین موسوی از ریاست فرهنگستان هنر، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان رئیس فرهنگستان هنر انتخاب شد.[۲]

زندگی

[ویرایش]

محمّدعلی معلّم دامغانی در دامغان زاده شد. پدرش علی اصغر نام داشت. معلم دامغانی دانش‌آموخته حقوق دانشگاه تهران، شاعر، ترانه‌سرا و محقق ادبی معاصر است، از وی مجموعه شعری به نام رجعت سرخ ستاره در سال ۱۳۶۰ به چاپ رسیده‌است، که پس از بیست و پنج سال توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ دوم رسید.[۳]

محمد علی معلم دامغانی در شمار شاعران نسل اول انقلاب ایران (۱۳۵۷) است و بسیاری از شعرهای مطرح دوران انقلاب و دفاع مقدس از سروده‌های اوست: «این فصل را با من بخوان، باقی فسانه‌است / این فصل را بسیار خواندم، عاشقانه‌است…» او مثنوی هجرت را در مدح روح‌الله خمینی سروده‌است.[۴] او همچنین ترانه‌های بسیاری برای بعضی از خوانندگان مطرح ایران همچون محمد اصفهانی، محمدرضا شجریان و مجید اخشابی سروده‌است؛ که از آن جمله می‌توان به ترانه باران از آلبوم شب، سکوت، کویر محمدرضا شجریان اشاره کرد.

وی اعلام کرد که به دلایلی سرودن شعر را کنار خواهد گذاشت و از این پس به جای سرودن به تحلیل مطالب خواهد پرداخت. او در مراسم اختتامیه شعر فجر گفت: بنده در سلسله اهل شعر خدمت می‌کنم، اما امروز سرزمین ما مملو از شاعران جوانی است که فرصت از آن آنان است، بنده از این رو با دنیای شعر خداحافظی می‌کنم؛ و در خاتمه این شعر را خواند:

رفتیم و عشق را به رقیبان گذاشتیمرفتیم و داغ بر دل هجران گذاشتیم
در ما نبود طاقت سوز و گداز عشقاین سوز و این گداز به ایشان گذاشتیم[۵]

سبک شعری

[ویرایش]

«وی با سرودن مثنوی در اوزان بلند و بی‌سابقه با زبانی غریب و فاخر و کهن، با بهره‌گیری از اندیشه‌ها و اشارات دینی، عرفانی، اساطیری، تاریخی، اجتماعی با روحی نو سنتی [و با توجّه به موسیقی واج‌ها و واژه‌ها و آمیختگی عرفان و حماسه، می‌توان گفت مبدع سبک و ساختاری تازه در عرصه مثنوی سرایی شد». «او از جمله شاعرانی است که دارای زبان و سبک خاص شعری است. استفادهٔ وافر از عناصر شعری قدیم و انتخاب وزن و قافیه و تقلید و پیروی از قصیده‌سرایان و مثنوی‌سازان دوره‌های سنتی (خصوصاً ناصرخسرو)، از مختصان سبکی اوست. او از جمله مقتدرترین مثنوی‌سرایان پس از انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود».[نیازمند منبع]

معلم سرودن ترانه و تصنیف را نیز در دفتر کار خود دارد، «در ترانه برخلاف مثنوی‌هایش که مخاطب خاص می‌طلبد خواسته‌های مخاطب عام را درنظر می‌گیرد. اشعار معلم گرچه به‌رویدادی خاص در متن انقلاب اشاره دارد. امّا پس‌از گذشت سالیان متمادی کهنه نگردیده و به‌نظر می‌رسد معنای دیگری از آن استنباط شود و به شعر این زمانی بدل شده‌است. استفاده از اوزان بلند، توجه به موسیقی کلمات (رعایت حروفی، ایجاد قافیه‌های درونی و …)، به‌کارگیری ردیف باستان گرایی در زبان، وفور اشارات دینی و ادبی، آمیختگی حماسه و عرفان از مهم‌ترین ویژگی‌های مثنوی علی معلم است.»[نیازمند منبع]

مسئولیت‌ها

[ویرایش]

نمونه شعر

[ویرایش]
ببار ای بار��ن، بباربا دلم گریه کن، خون ببار
در شبای تیره چون زلف یاربهر لیلی چو مجنون ببار
  • با من بخوان، از «مثنوی هجرت»
این فصل را با من بخوان، باقی فسانه‌استاین فصل را بسیار خواندم، عاشقانه‌است
دانی که در غربت سخنها عاشقانه استاین قصه را با من بخوان، باقی فسانه است

کتاب‌شناسی

[ویرایش]

حواشی و رخدادهای پیرامونی

[ویرایش]

ریاست فرهنگستان هنر

[ویرایش]

علی معلم دامغانی در دی ماه سال ۱۳۸۸، پس از برکناری میرحسین موسوی از ریاست فرهنگستان هنر، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان رئیس فرهنگستان هنر انتخاب شد. اما وی با ابراز ناباوری از این موضوع گفت: «احتمالاً منظور از معلم، علی معلم فیلمساز بوده‌است، نه من!»[۷] پس از پایان یک دوره پنج ساله از ریاست وی بر فرهنگستان، این سمت به هوشنگ ماهرویان[۸] واگذار گردید. پس از مدتی کوتاه، این کرسی دوباره در اختیار معلم دامغانی قرار گرفت.[۹] با پایان یافتن دومین دوره ریاست وی در شهریور ۱۳۹۷، با نامه رئیس‌جمهور حسن روحانی، معاون امور هنری فرهنگستان هنر «علیرضا اسماعیلی» سرپرست فرهنگستان هنر شد.[۱۰]

پانویس

[ویرایش]
  1. «برگزیدگان نخستین جشنواره شعر فجر معرفی شدند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۰۷-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۳.
  2. «مسئولان فرهنگستان هنر». سایت رسمی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۸.
  3. ««رجعت سرخ ستاره» علی معلم به چاپ دوم رسید». خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا». ۱۴ تیر ۱۳۸۵.
  4. «علی معلم دامغانی». شبکه هنر. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۵.
  5. نیک صالحی، خداحافظی علی معلم با دنیای شعر
  6. علی معلم از ریاست خود بر فرهنگستان هنر خبر ندارد: شاید منظورشان من نبوده‌ام! خبر آنلاین
  7. علی معلم از ریاست خود بر فرهنگستان هنر خبر ندارد: شاید منظورشان من نبوده‌ام! خبر آنلاین
  8. «رئیس جدید فرهنگستان هنر کیست؟». فرهنگ امروز. دریافت‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۸.
  9. «مسئولان فرهنگستان هنر». سایت رسمی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۸.
  10. «علی معلم دامغانی از فرهنگستان هنر رفت». خبرگزاری فارس. ۱۸ شهریور ۱۳۹۷.

منابع

[ویرایش]
  • روزبه، محمدرضا. (۱۳۸۱). ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار.
  • اکبری، منوچهر، (۱۳۷۱). نقد و تحلیل ادبیات انقلاب اسلامی، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ج۱.
  • میرجعفری، سید علی اکبر. (۱۳۷۶). حرفی از جنس زمان، تهران: قو.

پیوند به بیرون

[ویرایش]