پرش به محتوا

فاطمه اختصاری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
فاطمه اختصاری
فاطمه اختصاری در سال ۱۳۹۲
زادهٔ۲۶ خرداد ۱۳۶۵
ملیتایرانی
تحصیلاتدانشجوی اخراجی دکترای رشتهٔ مامایی
پیشهشاعر، ترانه‌سرا، نویسنده و منتقد
سبکغزل پست‌مدرن

فاطمه اختصاری (زادهٔ ۲۶ خرداد ۱۳۶۵) شاعر، ترانه‌سرا، نویسنده، فیلمساز و زندانی سابق سیاسی ایرانی است. او از شاعران مطرح غزل پست‌مدرن در دههٔ ۱۳۸۰ خورشیدی بود و بسیاری از آثارش به زبان‌های دیگر نظیر نروژی، انگلیسی، آلمانی، چکی و عبری ترجمه شده است. همچنین بسیاری از آثار او توسط خوانندگانی نظیر شاهین نجفی، شادی امینی، نوید زردی و ماریا اجرا شده است.

دستگیری و زندانی شدن اختصاری در سال‌های آغازین دهه ۹۰ بازتاب زیادی در رسانه‌های جهانی داشت. او پس از چند بار دستگیری، نهایتا در دادگاه انقلاب تهران به‌خاطر فعالیت‌های ادبی و هنری‌اش به ۱۱.۵ سال زندان و ۹۹ ضربه شلاق محکوم شد. وی در سال ۱۳۹۴ به‌صورت غیرقانونی از ایران خارج شد و از زمستان ۱۳۹۵ به‌عنوان هنرمند مهمان در نروژ زندگی می‌کند.

زندگی

[ویرایش]

اختصاری در ۲۶ خرداد ۱۳۶۵ در شهر کاشمر به دنیا آمد. پدر او قبل از به دنیا آمدنش در یک حادثه درگذشت و وی پس از چند سال زندگی در کنار خانواده مادری، در همان کودکی به همراه مادر جوانش به شهر مشهد کوچ کرد. او در دوران نوجوانی به فعالیت‌هایی نظیر ورزش حرفه‌ای، گویندگی در رادیو، نقاشی و نوشتن می‌پرداخت، اما پس از قبولی در رشته مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۸۳، به شکل تخصصی نوشتن شعر و داستان را دنبال کرد.[۱][۲][۳]

او پس از قبولی در مقطع کارشناسی ارشد مامایی در دانشگاه تربیت مدرس تهران، در سال ۱۳۸۸ به تهران مهاجرت کرد و پس از چند بار دستگیری و محکومیت به ۱۱.۵ سال زندان و ۹۹ ضربه شلاق، در ۱۷ آذر ۱۳۹۴ از ایران به کردستان عراق گریخت و پس از مدتی زندگی پنهانی در آنجا، خودش را به کشور ترکیه رساند.[۴][۵]

اختصاری با دعوت موسسه آیکورن از زمستان ۱۳۹۵ به کشور نروژ آمد و درحال‌حاضر در شهر لیل‌هامر این کشور زندگی می‌کند.[۶][۷]

او هم‌اکنون از مدیران وکسفو بوده و همچنین به‌عنوان شاعر، ویراستار، سخنران و مدرس در اروپا فعالیت می‌کند.[۸][۹][۱۰]

فعالیت‌های فرهنگی و هنری

[ویرایش]

اختصاری در حوزه‌های مختلف هنری فعالیت داشته است. از او تابه‌حال چندین مجموعه شعر و داستان به چاپ رسیده و همچنین ترانه‌های او توسط خوانندگان مختلفی اجرا شده است. فعالیت‌های ژورنالیستی او نیز سردبیری چندین نشریه و چاپ مقاله در حوزه‌های گوناگونی نظیر ادبیات، سیاست، زنان و زبان‌شناسی را دربرمی‌گیرد. اختصاری به‌عنوان یک مستندساز تجربه کارگردانی چندین فیلم را در کارنامه دارد و در آثار دیگری هم به‌عنوان بازیگر، دستیار کارگردان و... حضور داشته است. او به‌عنوان مدرس نیز تجربه برگزاری چندین کارگاه را در حوزه‌هایی نظیر عروض، مطالعات جنسیت و... در کارنامه دارد. همچنین حضور او به‌عنوان یک فعال اجتماعی برابری‌خواه در رسانه‌ها بازتاب زیادی داشته است که می‌توان به حضور با لباس و گریم مردانه در ورزشگاه آزادی اشاره کرد که حتی پس از دستگیری او توسط زنان بسیاری ادامه پیدا کرد. اختصاری همچنین در دو دهه اخیر در بسیاری از فستیوال‌های ادبی و هنری برنده‌ی جایزه شده یا به‌عنوان داور حضور داشته است.[۶][۱۱][۱۲]

فعالیت‌های ادبی

[ویرایش]

اختصاری نوشتن شعر و داستان را از دهه هفتاد و تحصیل در مقطع راهنمایی (۱۱ سالگی) آغاز کرد.[۱۳] اما در سال‌های آغازین دهه هشتاد و پس از ورود به دانشگاه با سید مهدی موسوی آشنا و وارد کارگاه‌های ادبی او شد.[۱۴][۱۵] او با ورود به این کارگاه‌ها فعالیت در حوزه غزل پست‌مدرن را آغاز کرد و توانست در جشنواره‌های مختلف ادبی نظیر جشنواره مهرگان و جایزه خورشید مقام کسب کند و نام خودش را در کشور مطرح کند.[۱۶][۱۷][۱۸] او همچنین در سال ۱۳۸۶ داوری اولین جشنواره سراسری غزل پست‌مدرن و انتخاب اثر برای مجموعه گریه روی شانه تخم‌مرغ را به عهده داشت.[۱۹][۲۰]

او در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ سردبیری فصلنامه‌ی تخصصی «همین فردا بود» را به عهده داشت که به غزل پست‌مدرن می‌پرداخت. این نشریه در بهار ۱۳۸۸ توقیف شد و هرگز اجازه انتشار مجدد پیدا نکرد.[۲۱][۲۲] اختصاری همچنین در سایت‌ها و نشریات بسیاری نظیر «لیچار» و «عقربه» در دهه هشتاد و نود مسئولیت بخش شعر را به عهده داشته است.[۲۳]

او در وبلاگ ادبی پرطرفداری به نام «رقص روی سیم‌های خاردار» نیز می‌نوشت که چندین بار (در آدرس‌های مختلف) به دستور قضایی فیلتر و حذف شد؛ اما بارها با رأی مردم یا نظر کارشناسان به‌عنوان وبلاگ برتر مورد تقدیر قرار گرفت.[۲۴][۲۵][۲۶] همچنین انتشار مقالات او مانند «روزی که زن شدم»، «ترفندهای زبانی در غزل پست مدرن»، در نشریات و سایت‌های گوناگون، با استقبال مخاطبان و منتقدان روبرو شد.[۲۷][۲۸]

اولین مجموعه‌شعر او با نام «یک بحث فمنیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها» پس از سانسور و کشمکش‌های طولانی در اردیبهشت ۱۳۸۹ در نمایشگاه کتاب تهران ��نتشر شد، اما با وجود استقبال فراوان مردم در روز دوم از نمایشگاه جمع و تمامی نسخه‌های آن خمیر شد. اختصاری نسخه بدون سانسور این مجموعه را به‌صورت فایل الکترونیکی رایگان منتشر کرد و چندی بعد نسخه‌های چاپی آن نیز به‌صورت زیرزمینی در خیابان انقلاب تهران توسط دستفروشان عرضه شد.[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]

اشعار او توسط خوانندگان مختلفی اجرا و منتشر شده است، به‌طور مثال: یکی از اشعار کتاب اولش در آلبومی از شاهین نجفی به همراه سیدمهدی موسوی، افشین مقدم و یغما گلرویی به اجرا درآمده است.[۳۳][۳۴] همچنین اشعار دیگری از او توسط خوانندگان مختلفی اجرا شده که از مطرح‌ترین آنها می‌توان به ترانهٔ ۲۸ با صدای شادی امینی اشاره کرد.[۳۵] کارگاه‌های شعر او در تهران در سال ۱۳۹۱ با انتشار خبری در باشگاه خبرنگاران جوان و انتشار در خبرگزاری‌ها و سایت‌های اصولگرا تعطیل شد.[۳۶] با فاطمه اختصاری مصاحبه‌هایی توسط روزنامه شهرآرا، رادیو زمانه و خبرگزاری کتاب (ایبنا) انجام شده است.[۳۷][۳۸][۳۹] او دانشجوی دکترای رشتهٔ مامایی بوده اما به دلیل فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اخراج شده است.

حضور او در سال ۱۳۹۱ در ورزشگاه آزادی در بازی ایران-کره جنوبی بحث‌های زیادی به پا کرد و حتی در سایت‌های خارجی مثل «میدل ایست آنلاین» منتشر شد که مدت‌ها در سایت بالاترین، گویا و بسیاری از سایت‌های خبری پخش می‌شد. بسیاری از هنرمندان از کار او حمایت کردند اما خبرگزاری‌های اصولگرا نظیر باشگاه خبرنگاران جوان کار او را تقبیح کردند.[۴۰]

بعد از توقیف و خمیر شدن کتاب اولش، در دولت احمدی‌نژاد هیچ‌یک از کتاب‌های جدید او از وزارت ارشاد جمهوری اسلامی موفق به کسب مجوز نشدند یا پس از مدت کوتاهی از انتشار، از بازار جمع‌آوری شدند.

جلد کتاب «در میان تارهای عنکبوت»

فاطمه اختصاری در تاریخ ۱۷ آذر سال ۱۳۹۲ توسط نیروهای اطلاعات سپاه در منزلش بازداشت شد و پس از ۳۸ روز زندان انفرادی با قید وثیقه آزاد شد.[۴۱] آخرین مجموعه شعر او تحت عنوان «منتخبی از شعرهای شاد به همراه چند عکس یادگاری» که در نمایشگاه کتاب ۱۳۹۴ حضور داشت، با فشار صدا و سیما و خبرگزاری‌های زنجیره‌ای سپاه در روز دوم از نمایشگاه کتاب جمع‌آوری شد.[۴۲] در سال ۲۰۱۳ میلادی به کوشش چند تن از نویسندگان و شاعران اهل چک، از جمله «رادک هاسالیک»، تعدادی از اشعار او به سه زبان چاپ و منتشر شده است که عنوان این کتاب «در میان تارهای عنکبوت» است.

او پس از اقامت در نروژ تاکنون سه مجموعهٔ داستان کوتاه و خاطرات و یک مجموعهٔ شعر به زبان فارسی به چاپ رسانده است که هم‌اکنون نسخهٔ زیرزمینی این کتاب‌ها در ایران به صورت غیرقانونی به فروش می‌رسد.[نیازمند منبع]

او در سال ۲۰۲۰ کتابی دو زبانه (نروژی-فارسی) با نام Vi overlever ikke (زنده نمی‌مانیم) را در کشور نروژ با نشر «ترنسفر فورلاگ» به چاپ رساند که با استقبال منتقدین و مخاطبان اروپایی همراه شد.[۴۳][۴۴] این اولین مجموعه‌شعر اختصاری به زبان نروژی بوده است.

او مجموعهٔ دوم خود به زبان نروژی را در سال ۲۰۲۲ با نام Hun er ikke kvinne (زن نیست) با نشر «آسکهوگ» به چاپ رساند.[۴۵] این مجموعه نقدهای بسیار مثبتی را دریافت کرد[۴۶][۴۷] و یکی از کتاب‌های شعر پرفروش در سال ۲۰۲۲ در نروژ بود.[۴۸]

او همچنین در زمینهٔ فیلمسازی نیز فعال بوده و تا به حال سه فیلم کوتاه مستند با نام‌های «هنوز»، «بعد از من» و «جاده» و یک فیلم بلند مستند با نام «غیرقابل چاپ» (که به تاریخ و وضعیت سانسور کتاب در ایران می‌پردازد) را کارگردانی کرده است.

او در ایران سردبیری نشریهٔ همین فردا بود را به‌عهده داشت و در نروژ سردبیر و مدیر مسوول گاهنامه‌ای ادبی است که تا به حال، شماره‌های میم، جیم، لاف، ژ، دال و خخخ از آن منتشر شده است.

زندان

[ویرایش]

فاطمه اختصاری در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۴ در دولت حسن روحانی به همراه مهدی موسوی با حکم شعبهٔ ۲۸ دادگاه انقلاب تهران (قاضی مقیسه) به ترتیب به ۱۱ و نیم و ۹ سال حبس و ۹۹ ضربه شلاق محکوم شدند.[۴۹] آن‌ها پس از اعتراض به رأی دادگاه و حکم بدوی، به دلیل وجود احتمال نسبتاً قویِ عدم تغییر حکم بدوی در دادگاه تجدید نظر و نهایی شدن حکم سنگین اولیه، به صورت غیرقانونی و از مرزهای کردستان از کشور خارج شدند. او پس از یک و سال نیم اقامت در کشور ترکیه، با استفاده از بورس آیکورن به نروژ مهاجرت کرد و هم‌اکنون در این کشور زندگی می‌کند.[۵۰]

آثار

[ویرایش]
  • یک بحث فمینیستی قبل از پختن سیب زمینی‌ها ۱۳۸۸، نشر سخن گستر، شابک:۱-۷۷۲-۴۷۷-۹۶۴-۹۷۸
  • کنار جادهٔ فرعی ۱۳۹۲، نشر نیماژ
  • منتخبی از شعرهای شاد به همراه چند عکس یادگاری ۱۳۹۴، نشر نیماژ
  • در میان تارهای عنکبوت ۲۰۱۳، چاپ شده در کشور چک
  • شنا کردن در حوضچهٔ اسید ۱۳۹۵، نشر اچ اند اس مدیا
  • مرده‌ای که مرده بود، یک‌نفس عمیق کشید ۱۳۹۶، مؤسسهٔ توانا
  • بت بزرگ ۱۳۹۶، نشر سایه‌ها
  • تبر ۱۳۹۷، نشر سایه‌ها
  • نزدیکی ۱۳۹۹، نشر سایه‌ها[۵۱]
  • Vi overlever ikke (زنده نمی‌مانیم)، نشر ترنسفر فورلاگ (نروژ) ۲۰۲۰
  • Hun er ikke kvinne (زن نیست)، نشر آسکهوگ (نروژ) ۲۰۲۲[۵۲]

پانویس

[ویرایش]
  1. فاطمه اختصاری و کابوس‌های درد مشترک؛ در گفتگو با شبنم طلوعی (به انگلیسی), retrieved 2024-12-06
  2. Persian Awards (2023-08-16), مروری بر مصاحبه با فاطمه اختصاری - قسمت اول, retrieved 2024-12-06
  3. «یک مصاحبه ی زیرخاکی – فاطمه اختصاری». ekhtesari.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  4. VOA Farsi (2016-02-25), تبلت شش اسفند - گفت و گو با مهدی موسوی و فاطمه اختصاری، دو شاعر ایرانی, retrieved 2024-12-06
  5. MBC PERSIA (2024-03-01), چندشنبه با سینا | فصل پنجم | قسمت 23 | با حضور فاطمه اختصاری | شاعر، داستان نویس، ترانه سرا, retrieved 2024-12-06
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ «Fatemeh Ekhtesari - ICORN - International Cities of Refuge Network». www.icorn.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  7. Santi74bb (۲۰۱۷-۱۲-۰۶). «Fatemeh Ekhtesari, human rights defender relocated with the support of ProtectDefenders.eu». ProtectDefenders (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  8. «The Board». WEXFO (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  9. «DKS – Hun er ikke kvinne – Fatemeh Ekhtesari». en.ekhtesari.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  10. «Our People». Sic Publishing (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  11. «درباره‌ی فاطمه اختصاری – فاطمه اختصاری». ekhtesari.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۶.
  12. فاطمه اختصاری (به انگلیسی), retrieved 2024-12-06
  13. «یک مصاحبه ی زیرخاکی – فاطمه اختصاری». ekhtesari.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  14. «bbk 75». Clyp. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  15. «رادیو زمانه | خاک | گفت‌وگو | روابط انسان‌ها و علت‌ها و معلول‌ها». zamaaneh.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  16. 10 (۲۰۰۶-۰۹-۲۳). «جشنواره شعر و داستان دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور بکار خود پایان داد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  17. Arman. "بیش اندیش | فاطمه اختصاری" (به انگلیسی). Retrieved 2024-12-08.
  18. «Fatemeh Ekhtesari - ICORN - International Cities of Refuge Network». www.icorn.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  19. «شعری از فاطمه اختصاری – سایت ادبیات پیشرو ایران آوان گاردها». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  20. آبان 1396، فاطمه اختصاری | 4 (۲۰۱۷-۱۰-۲۶). «شعری از فاطمه اختصاری». شهرگان. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  21. «فاطمه اختصاری». journalismisnotacrime.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  22. «Fatemeh Ekhtesari». Leser søker bok (به نروژی بوک‌مل). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  23. «معرفی کتاب - معرفی نویسنده - صدای مؤلف». شهرگان. ۲۰۱۸-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  24. borna.news. «پرشین بلاگ دوازده ساله شد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  25. «فاطمه اختصاری؛ در تهران حذف و سانسور پیچیده‌تر و سازمان‌یافته‌تر است». iranwire.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  26. «درباره‌ی فاطمه اختصاری – فاطمه اختصاری». ekhtesari.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  27. «فاطمه اختصاری: «هرگونه باور و افق رهایی‌بخش از دست رفته»». www.radiozamaneh.com. ۲۰۱۲-۰۴-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  28. «احکام طولانی زندان برای دو شاعر در ایران – DW – ۱۳۹۴/۷/۲۱». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  29. «یک بجث فمنیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها، اثر فاطمه اختصاری – سایه‌ها». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  30. Shadi SABOJI (2016-08-17), زورق ادبیات در آبهای دور׃شادی سابجی گفت و گو با فاطمه اختصاری قسمت38, retrieved 2024-12-08
  31. MBC PERSIA (2024-03-01), چندشنبه با سینا | فصل پنجم | قسمت 23 | با حضور فاطمه اختصاری | شاعر، داستان نویس، ترانه سرا, retrieved 2024-12-08
  32. «gooya news :: politics: ناپديدی اجباری دو شاعر، سيدمصطفی رضيئی». news.gooya.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۸.
  33. سایت اختصاصی شاهین نجفی
  34. مصاحبه شاهین نجفی پیرامون آلبوم جدیدش
  35. https://iranianuk.com/20150730103814022/
  36. باشگاه خبرنگاران جوان
  37. روزنامه شهرآرا
  38. رادیو زمانه
  39. خبرگزاری کتاب (ایبنا)
  40. سایت صومعه سرا
  41. سایت قلم
  42. خبرگزاری مهر
  43. «We do not survive – New poetry collection by Fatemeh Ekhtesari». icorn.org. ۲۰۲۰-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۵.[پیوند مرده]
  44. «Interview Friby author Fatemeh Ekhtesari, Persian-Norwegian poet». radio.nrk.no/. ۲۰۲۰-۱۰-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۵.[پیوند مرده]
  45. "Hun er ikke kvinne: dikt". www.bibsent.no (به نروژی بوک‌مُل). Retrieved 2022-12-22.
  46. "Hun postet et bilde av seg selv uten hijab i 2009. Fatemeh Ekhtesari endte opp som flyktning i Norge". www.aftenposten.no (به نروژی بوک‌مُل). Retrieved 2022-12-22.
  47. «Nye dikt fra en av persisk poesis mest nyskapende stemmer!». Leser søker bok (به نروژی بوک‌مل). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  48. Neraal، Anders؛ Neraal، Anders (۲۰۲۲-۱۲-۰۴). «Lyrikklista: Zahid mot toppen». BOK365.no (به نروژی بوک‌مل). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  49. http://www.radiofarda.mobi/a/f9-iranian-poets-mehdi-mousavi-fatemeh-ekhtesari-sentenced-jail-lash/27302538.html
  50. http://www.radiozamaneh.com/255868
  51. https://www.bbc.com/persian/tv-and-radio-53060184
  52. "Hun er ikke kvinne". aschehoug.no (به نروژی بوک‌مُل). Retrieved 2022-12-22.

منابع

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]