Фанг (халық)

Фанг
пангве, пахуин
Бүкіл халықтың саны
4 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Камерун	2,5 млн.
Габон	430 000
Экваторлық Гвинея	280 000
Тілдері
яунде, эвондо тілдері
Діні
дәстүрлі нанымдар, католицизм

Фанг (пангве, пахуин)^[1] — Экваторлық Африкадағы банту халықтарының тобы (Габон, Экваторлық Гвинея, Камерунның оңтүстігі). Олар оңтүстіктегі Огове ойпатынан Санаги бассейніне және солтүстігінде шығыс Адамава үстіртіне дейінгі аумақты алып жатыр. Халық саны шамамен 4 млн. адам (2009 ж.).^[2]

Тіл банту тілдер отбасының солтүстік-батыс тобына жатады. Олар яунде немесе эвондо тілдерінде (диалектінде) сөйлейді.^[3]

Көпшілігі дәстүрлі нанымдарды ұстанады, сонымен қатар католиктер, протестанттар және христиан-африкалық секталардың ізбасарлары бар.^[4]

Этногенетикалық негіздер Фангтың ата-бабаларын Конго бассейнінен немесе қазіргі оңтүстік Судан аумағынан Адамава үстіртінің оңтүстігіне қарай қоныс аударған мигранттармен байланыстырады, оларды 19 ғасырдың басында фульбе жаулап алушылары қуып жіберген. Олар еуропалықтармен делдалдық саудамен айналысты. Неміс отарлауына қарсы тұрды (Булу көтерілісі 1891–95, Яунде 1895 және т.б.)^[5]

Дәстүрлі кәсіптерге тропикалық қолмен атқарылатын егіншілік (құмай, жүгері, жержаңғақ, ямс, маниок, көкөніс, бана��, май пальмасы, темекі), аңшылық, балық аулау жатады. Қолөнерден – ағаш пен сүйектен ою (ата-бабалардың стильдендірілген бастары, антропоморфты бетперделер, барабандар, ән ойнауға арналған сәндік тақталар, көптеген фигуралардың күрделі композициялары және т.б.), геометриялық өрнектері бар қоржындар мен төсеніштер тоқу, ұсталық, керамикалық бұйымдар жасау дамыған. Орман шаруашылы және какао, банан, гевеа және май пальмасы плантациялары үшін маусымдық жұмыстар бар.^[6]

Матрилиндік рулық ұйым, көп балалы отбасылар, ауыл қауымдары және жасырын одақтар болды.

Елді мекендері сызықтық түзу орналасқан (ұзын ауылдар деп аталады). Тұрғын үйлері төртбұрышты, қаңқалы, қабырғалары тоқылған, төбесі биік, пальма жапырақтары немесе шөппмен жабылған, үйдің айналасында ашық веранда бар.

Дәстүрлі киімдері - ерлер талшық жамылғылары және әйелдер арналған құрғақ шөп шоғырын пайдаланған. Көсемдер иықтарына барыс терісін жамылған.

Тағамдары – көкөністер мен жемістерден дәмдеуіштер қосылған ботқа.

Халық ауыз әдебиетімен (аңыздар, ертегілер), музыка мен би өнеріне бай.^[7]

Африка халықтары Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сейшелдіктер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде