Անբան Հուռին

Անբան Հուռին
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	հեքիաթ
Հեղինակ	Հովհաննես Թումանյան
Բնագիր լեզու	հայերեն
Հրատարակվել է	1911
Վիքիդարան	Անբան Հուռին

«Անբան Հուռին», Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից^[1]։

Մի կին ունենում է Հուռի անունով մի ծույլ ու անշնորհք աղջիկ, որն ամբողջ օրը պարապ նստում է.

Բանն ինչ կանեմ՝ կեղտոտ է, Բամբակը կորիզոտ է. Մաստակ պիտի, որ ծամեմ, Կըտերը տիտիկ անեմ, Անցնողին մըտիկ անեմ․ Ուտեմ, խմեմ, Մըթնի, քընեմ։

Այդ պատճառով հարևանները նրան կոչում են Անբան Հուռի։ Բայց մայրն միշտ գովում է աղջկան․ «Լիդրը գզող, լիդրը մանող, հա՛մ խճճող, հա՛մ խճուճը հանող, ձևող-կարող, հունցող-թխող, եփող-թափող, մի խոսքով՝ հուրի-հրեղեն, մատները՝ ոսկի»։ Այդ գովասանքը իմանում է մի երիտասարդ վաճառական, որն ամուսնանում է Անբան Հուռիի հետ։

Որոշ ժամանակ անց ամուսինը բամբակ է առնում ու կնոջը հանձնարարում թել մանել, իսկ ինքը առևտրի է գնում հեռու տեղ։

Անբան Հուռին է մաստակ ծամելով ման է գալիս, երբ մի օր էլ գետի ափով անցնելիս լսում է գորտերի կռկռոցը։ Հարցնում է, թե որ բամբակը տա նրանց, կմանե՞ն։ Նրան թվում է, թե գորտերը համաձայնում են, բամբակը տանում է ու լցնում գետը։ Մի քանի օր հետո գալիս է ու գորտերից պահանջում է մանածը։ Տեսնելով քարերի վրայի մամուռը՝ Անբան Հուռին մտածում է, որ գորտերին իր տված բամբակով իրենց համար գորգ են գործել, իր փողն ուզում է։ Մտնում է գետը, ոտքը դիպչում է մի կոշտ բանի, հանում է ու տեսնում, որ ոսկի է։ Գորտերին շնորհակալություն է հայտնում ու ոսկին տանում տուն։

Ամուսինը վերադառնում է, իմանում պատահածն ու ուրախանում, զոքանչին կանչում, շնորհակալություն հայտնում այդպիսի «խելոք, շնորհքով, աշխատասեր» աղջիկ է դաստիարակել։ Փեսան խնջույք է կազմակերպում, իսկ զոքանչը մտածում է, թե ինչպես անի, որ իր աղջկան էլ գործ չհանձնարարեն։ Քեֆի ժամանակ մի բզեզ է մտնում, զոքանչը պատմում է, թե դա իր մորաքույրն է եկել, որը շատ աշխատասեր կին է եղել, ամբողջ օրն աշխատել է, աշխատելուց փոքրացել ու դարձել բզեզ, իրենց ցեղի կանայք այդպես են։

Փեսան վախենում ու այդ օրվանից կնոջն արգելում է որևէ գործ անել, որ բզեզ չդառնա։

Հեքիաթն առաջին անգամ տպագրվել է 1911 թվականին լույս տեսած «Հասկեր» մանկական ամսագրի №10-ում (էջ 258-260), «Հեքիաթ» ենթավերնագրով և «Հ․ Թ․» ստորագրությամբ։ Այնուհետև Երևանում՝ 1940-1959 թվականներին լույս տեսած Հովհաննես Թումանյանի երկերի ժողովածուի գիտական հրատարակության երրորդ հատորում (էջ 176-178)։

Ինքնագիրը չի պահպանվել^[1]։

Այս հեքիաթը մշակելիս՝ Թումանյանը նկատի է ունեցել նրա հայկական տարբերակները՝ «Լիդր գզող, լիդր մանող աղջիկը»։

Հովհաննես Թումանյանի երկերի լիակատար ժողովածուի 5-րդ հատորում տպագրվել է «Հասկեր» մանկական ամսագրից^[1]։

դ ք խ Հովհաննես Թումանյան Պոեմներ Ալեք  • Անուշ  • Դեպի անհունը  • Թմկաբերդի առումը  • Լոռեցի Սաքոն  • Հազարան Բըլբուլ  • Հառաչանք  • Հին կռիվը  • Մարոն  • Մեհրի  • Մերժած օրենք  • Պոետն ու Մուսան  • Սասունցի Դավիթ Հեքիաթներ Անխելք մարդը  • Չախչախ թագավորը  • Ծիտը  • Ուլիկը  • Սուտասանը  • Ճամփորդները  • Կացին ախպեր  • Խոսող ձուկը  • Խելոքն ու հիմարը  • Ոսկու կարասը  • Տերն ու ծառան  • Պոչատ աղվես  • Անհաղթ աքլորը  • Սուտլիկ որսկանը  • Բարեկենդանը  • Եդեմական ծաղիկը  • Անբան Հուռին  • Քեֆ անողի քեֆը չի պակասի  • Քաջ Նազար  • Կիկոսի մահը  • Ձախորդ Փանոսը  • Մարդակերի աղջիկն ու խորհրդավոր վարպետը  • Աստղերից իջած կինը  • Որոտ թագավորը  • Անգին քարը  • Կախարդի քսակը  • Ոսկի բանալին Պատմվածքներ Սովի ժամանակից  • Քաջերի կյանքից  • Աղքատի պատիվը  • Լեռների հովիվը  • Գիքորը  • Երկաթուղու շինությունը  • Եղջերուի մահը  • Արջաորս  • Խորհրդավոր ծերունին  • Գաբո բիձու շերամապահությունը  • Երկու հայր  • Խրիմյան Հայրիկի օրերից մինը  • Մայրը  • Ահմադը  • Գրազը  • Եղջերուն  • Քեռի Խեչանը  • Նեսոյի քարաբաղնիսը  • Ուրախ գիշեր  • Ալլահից ղրկված  • Գելը • Ծղրիդը  • Շունը  • Իմ ընկեր Նեսոն Կատեգորիաներ Բալլադներ  • բանաստեղծություններ  • հեքիաթներ  • հոդվածներ  • պատմվածքներ  • պոեմներ  • քառյակներ

Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Անբան Հուռին