Венда

Венда
Бүкіл халықтың саны
1,3 млн
Ең көп таралған аймақтар
ОАР	1,1 млн.
Зимбабве	131 000
Тілдері
венда тілі
Діні
протестантизм

Венда — Оңтүстік Африка Республикасының солтүстік-шығысындағы (Лимпопо провинциясы) және Зимбабвенің оңтүстігіндегі банту тобының халқы. Оңтүстік Африка Республикасындағы саны 1,1 миллион адам, Зимбабведе 131 мың адам. (2005, бағалау).^[1]

Венда тілі банту тілдерінің отбасына жатады және Оңтүстік Африка Республикасының ресми тілдерінің бірі болып табылады.^[2]

Сенушілер негізінен протестанттар, дәстүрлі және синкреттік культтерді ұстанушылар бар.^[3]

Дәстүрлі кәсібі қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, маниок, бұршақ, жүгері), мал шаруашылығы (ірі қара мал). Кейбір топтар темір балқыту мен соғуға маманданған. Темір бұйымдары мен мал айырбасқа және қалыңдық қалыңмалына пайдаланылды. Сондай-ақ төсеніш пен себеттер тоқу, керамика жасау дамыған.^[4]

Патрилинейлік тайпалық топтар мен үлкен отбасылық қауымдар сақталған. Неке шарты және қалыңдық бағасы деп аталатын жүйе қалыңдық үшін төленген мал оның інілерінің некесін қамтамасыз ету үшін пайдаланылған кезде тән. Өнеркәсіптік мәдениеттің таралуымен рулық топтардың тұрақты одақтары ыдырап, неке бағасында мал ақшаға ауыстырылды.

Ата-баба культі, ауыз әдебиеті сақталған.

Елді мекендері ортасында малға арналған қорасы бар сақина тәрізді, қазіргі қоныстар негізінен түзу орналасқан. Дәстүрлі тұрғын үйлері дөңгелек пішінді, сырықтар мен шыбықтардан жасалған қабырғалары сазбен сыланған. Төбесі шатырды құрайды, есіктер оюлармен безендірілген.

Дәстүрлі киімдері – теріден жасалған жамылғылар, өсімдік талшықтарынан жасалған алжапқыштар. Еуропалық киімдер таралуда.

Негізгі тағамы - көкөністер (жарма), сүт өнімдері пайдаланылады. Етті сирек жейді.^[4]

Африка халықтары Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сейшелдіктер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде