จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ม.ว.ม., ป.ช., ท.จ.ว.
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ [a]
ดำรงตำแหน่ง 10 มีนาคม พ.ศ. 2485 – 8 กันยายน พ.ศ. 2485
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	สินธุ์ กมลนาวิน
ถัดไป	ควง อภัยวงศ์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
ดำรงตำแหน่ง 8 กันยายน พ.ศ. 2485 – 1 สิงหาคม พ.ศ. 2487
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์)
ถัดไป	หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์)
รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม
ดำรงตำแหน่ง 26 กันยายน พ.ศ. 2484 – 7 มีนาคม พ.ศ. 2485 ดำรงตำแหน่งร่วมกับ มังกร พรหมโยธี
นายกรัฐมนตรี	แปลก พิบูลสงคราม
ก่อนหน้า	มังกร พรหมโยธี
ถัดไป	พิชิต เกรียงศักดิ์พิชิต
ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย
ดำรงตำแหน่ง 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2494 – 10 กันยายน พ.ศ. 2502
ก่อนหน้า	ตนเอง (ในฐานะ อธิบดี)
ถัดไป	ไสว ไสวแสนยากร
อธิบดีกรมรถไฟ
ดำรงตำแหน่ง 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2479 – 10 มีนาคม พ.ศ. 2485
ก่อนหน้า	พระอุดมโยธาธิยุต
ถัดไป	หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์) (รักษาการ)
ดำรงตำแหน่ง 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 – 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2485
ก่อนหน้า	หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์) (รักษาการ)
ถัดไป	ชลอ ศรีธนากร
ดำรงตำแหน่ง 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2492 – 30 มิถุนายน พ.ศ. 2494
ก่อนหน้า	ปุ่น ศกุนตนาค
ถัดไป	ตนเอง (ในฐานะ ผู้ว่าการ)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	27 ตุลาคม พ.ศ. 2438
เสียชีวิต	19 กรกฎาคม พ.ศ. 2526 (87 ปี)
เชื้อชาติ	ไทย
คู่สมรส	คุณหญิงเอิบ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์[1] (พ.ศ. 2462–2492) ประไพ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (พ.ศ. 2495–2526)
บุตร	ภูวลาภ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์
บุพการี	จิตร รัตนกุล (บิดา) ชื่น รัตนกุล (มารดา)
อาชีพ	ทหารบก ข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ พนักงานรัฐวิสาหกิจ
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พลเอก[2]

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (27 ตุลาคม พ.ศ. 2438 - 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2526) เป็นอดีตอธิบดีกรมรถไฟ ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย^[3][4] และเป็นอดีตพระสสุระในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรี���ริงฤทธิ์ เข้ารับราชการเป็นทหารบกเหล่าทหารสื่อสาร จนได้รับบรรดาศักดิ์เป็น หลวงเสรีเริงฤทธิ์ เป็นหนึ่งในทหารบกคณะราษฎรที่ทำการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี พ.ศ. 2475 จากนั้นโอนย้ายจากกระทรวงกลาโหม ไปสังกัดกรมรถไฟในตำแหน่งอธิบดีกรมรถไฟ กระทรวงเศรษฐการ เมื่อ พ.ศ. 2479 - พ.ศ. 2487 เป็นแม่ทัพกองทัพพายัพในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐการ และกระทรวงพาณิชย์ ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ย้ายกลับมาดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมรถไฟ กระทรวงคมนาคมอีกครั้ง พ.ศ. 2492 - พ.ศ. 2494 และดำรงตำแหน่งผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย กระทรวงคมนาคม เมื่อ พ.ศ. 2494 - พ.ศ. 2502

หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองได้ลาออกจากบรรดาศักดิ์พร้อมคณะรัฐมนตรีชุดที่ 9 โดยใช้ราชทินนามเป็นนามสกุลและนามสกุลเดิมเป็นชื่อรองได้ว่า จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ เมื่อ พ.ศ. 2484^[5]

พลเอกจรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ มีนามเดิมว่า จรูญ รัตนกุล เป็นบุตรของนายร้อยเอก จิตร กับ ชื่น รัตนกุล บรรพบุรุษของท่านเป็นชาวจีนแซ่อึ้งที่อพยพมาจากแต้จิ๋ว ชื่อ หวงกุ้ย ซึ่งอพยพเข้ามาทางจังหวัดราชบุรี ในสมัยกรุงธนบุรี หวงกุ้ยได้รับราชการดูแลการค้าทางเรือ ล่วงมาจนถึงในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 บุตรชายคนที่สองของหวงกุ้ยคือ หวงจวิน (กุน) ได้รับราชการเป็นที่สมุหนายกในตำแหน่ง เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (กุน) ต้นสกุลรัตนกุล^[6] ซึ่งเป็นบิดาของเจ้าจอมมารดาอิ่มในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1^[7][6]

พลเอกจรูญ สมรสครั้งแรกกับคุณหญิงเอิบ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (สกุลเดิม โกมลวรรธนะ) หลังภรรยาคนแรกถึงแก่อนิจกรรมจึงได้สมรสครั้งที่สองกับประไพ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (สกุลเดิม เศรษฐวัฒน์) บุตรชายได้แก่ พลตำรวจตรี อุดม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นภูวลาภ) และพันเอก อร่าม รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ได้เสกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา เมื่อ พ.ศ. 2487^[8] มีธิดาคือท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม

• พ.ศ. 2485: พลโท^[9]
• พ.ศ. 2495: พลเอก^[10]

พลเอก จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์^[11] ดังนี้

• พ.ศ. 2499 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[12]
• พ.ศ. 2493 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)^[13]
• พ.ศ. 2496 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)^[14]
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)
• พ.ศ. 2477 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)^[15]
• พ.ศ. 2475 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 2 (อ.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2497 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)^[16]
• พ.ศ. 2464 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 6 (ร.จ.ท.6)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)

• บันทึกของคนเดินเท้า สุดทางที่นพวงษ์ (กรณีพิพาทอินโดจีนภาคพิเศษ)

ก่อนหน้า		จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์		ถัดไป
พระอุดมโยธาธิยุต		อธิบดีกรมรถไฟ (1 กุมภาพันธ์ 2479 – 30 กรกฎาคม 2485)		ชลอ ศรีธนากร
ปุ่น ศกุนตนาค		อธิบดีกรมรถไฟ (11 พฤศจิกายน 2492 – 30 มิถุนายน 2494)		จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย)
จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (อธิบดีกรมรถไฟ)		ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย (1 กรกฎาคม 2494 – 10 กันยายน 2502)		ไสว ไสวแสนยากร
ควง อภัยวงศ์		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม (8 กันยายน 2485 – 1 สิงหาคม 2487)		ควง อภัยวงศ์
หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน)		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ (7 มีนาคม 2485 – 5 พฤษภาคม 2485)		จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์)
จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ (รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ)		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ (5 พฤษภาคม 2485 – 8 กันยายน 2485)		ควง อภัยวงศ์