Strażnica WOP Stare Łysogórki

Strażnica WOP Stare Łysogórki – podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 11 komendy odcinka^[1] jako 54 strażnica WOP (Glickie Łyse Górki)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

Od stycznia 1951 strażnica podlegała dowódcy 121 batalionu WOP^[4][5]. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[a], a 54 strażnica Łysogórki III kategorii otrzymała nr 52^[7]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Łysogórki II kategorii była 24. w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[8].

Batalion WOP Mieszkowice został rozformowany w 1958^[b] Strażnice rozformowanego batalionu podporządkowano 93 batalionowi w Słubicach^[9](sic!). Strażnicę Łysogórki przekazano z powrotem Pomorskiej Brygadzie WOP i włączono w skład 122 batalionu WOP^[c]. Po reorganizacji batalionu Chojna w 1958 strażnica Łysogórki posiadała numer 3^[10]. Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2.09.1963 przeformowano strażnicę lądową kategorii III Łysogórki na 19 strażnicę WOP rzeczną kategorii I^[11].

W 1960 27 strażnica WOP III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 9180 m od znaku granicznego 620 do zn. gr. 606.

• kpt. Henryk Ferster (był 10.1946)^[d].
• ppor. Henryk Milkiewicz (1953-1955)^[13]
• ppor. Michał Jackowski (15.10.1955-1.03.1959)^[13]
• por. Mieczysław Marszałek (1959-1962)^[14]
• kpt. Czesław Wyraz (1962-co najmniej do 1965)

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.