Strażnica WOP Górzyca

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza w Górzycy – podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-niemieckiej do 1991 roku.

Strażnica Straży Granicznej w Górzycy – graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Niemcami.

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 10 komendy odcinka Słońsk jako 49 strażnica WOP (Goritz)^[1]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 36 batalionu OP. Od stycznia 1951 roku strażnica WOP Górzyca podlegała dowódcy 94 batalionu WOP^[3]. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[a], a strażnica WOP Górzyca III kategorii otrzymała nr 47^[5]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Górzyca II kategorii była 20. w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[6]. W 1964 roku strażnica WOP nr 2 Górzyca uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do III kategorii^[7]. Kilka miesięcy później przeformowano strażnicę lądową WOP Górzyca III kategorii na strażnicę rzeczną kategorii I.

W latach 60. podlegała dowódcy 93 batalionu WOP^[3]. W 1976 roku Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady^[8].

Po rozwiązaniu w 1991 roku Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Górzycy weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[9].

W 1960 roku 2 strażnica WOP Górzyca III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 9 646 m od znaku granicznego 543 do zn. gr. 523.

W 2003 roku strażnica ochraniała odcinek granicy długości 15 560 m od znaku granicznego nr 521 do 551^[10].

Strażnica stale współpracowała z 6 Drużyną Harcerską im. Zawiszy Czarnego w Górzycy, której drużynowa była odznaczona odznaczeniem Wojsk Ochrony Pogranicza. Corocznie w Dzień Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej 7 listopada wspólnie z harcerzami wystawiano wartę honorową przy Pomniku Żołnierzy Radzieckich w Górzycy (2 żołnierzy i 4 harcerzy).^[11]

Żołnierze ze Strażnicy WOP Górzyca współtworzyli cywilno-wojskowy, teatralno-dramatyczny zespół artystyczny „Granica”, działający w latach 1952-1974.^[12]

• ppor. Antoni Stasiuk (12.11.1945 -?)
• ppor. Tadeusz Targoński (?-13.08.1946)
• ?
• ppor. Tadeusz Dernoga (1948-?)
• chor. Leon Wąs (był w 1950)
• ppor. Jan Hurynowicz (był w 1951-1952)
• ppor. Antoni Blachowski (1952-1952)
• chor. Leon Szarata (1952-1953)
• por. Władysław Leszczyński (1953-1959)
• cz.p.o. ppor. Zdzisław Brzeziński (1959-1960)
• kpt. Władysław Leszczyński(1960-1962)
• kpt. Bogumił Jędrycha (1962- min. do 1964}
• ?
• kpt. Józef Kosno (był w 1970^[11], do 5.10.1972)
• kpt/mjr. Witold Dąbrowski (5.10.1972-1986)
• por. Józef Sawka (1986–?)

Poniżej wykaz dowódców strażnicy podany za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1989. Ludzie - wydarzenia. s. 19.

• por. Bogumił Jędrycha
• kpt. Józef Kosno
• mjr Witold Dąbrowski

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1989. Ludzie - wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne - Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.