Strażnica WOP Łęknica

Strażnica WOP
Mużaków/Łęknica

Strażnica SG w Łęknicy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2 stycznia 2003
Tradycje
Rodowód	22 strażnica WOP
Kontynuacja	GPK SG w Olszynie
Organizacja
Dyslokacja	Łęknica ul. Graniczna 7
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	5 komenda odcinka 30 batalion OP 91 batalion WOP Lubuska Brygada WOP bg LB WOP Gubin Łużycka Brygada WOP Lubuski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Mużaków/Łęknica – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną^[b] na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec^[c].

Strażnica Straży Granicznej w Łęknicy – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 5 komendy odcinka Tuplice jako 22 strażnica WOP (Liegnitz)^[2]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W 1947 została przeformowania na strażnicę II kategorii – 43 wojskowych^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 22 strażnica OP została włączona w struktury 30 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 91 batalionu WOP w Tuplicach^[5][6].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[d], a strażnica WOP Mużaków I kategorii otrzymała nr 30 w skali kraju^[8].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica specjalna Mużaków miała nr 3 w strukturach 91 batalionu WOP 9 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[9].

1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 19 strażnica WOP Mużaków I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[10] .

1 stycznia 1964 strażnica WOP nr 18 Mużaków miała status strażnicy lądowej i zaliczona była do I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[11].

W marcu 1968 strażnica WOP nr 16 Mużaków miała status strażnicy lądowej kategorii I w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[10] .

W 1971 przemianowana została na strażnicę WOP Łęknica.

W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim^[12], a w 1984 utworzonego batalionu granicznego LB WOP w Gubinie jako Strażnica WOP Łęknica lądowa kategorii I. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 strażnica została włączona została w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[13] .

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Łęknicy weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[14] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Łęknicy (Strażnica SG w Łęknicy).

W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 Strażnica SG w Łęknicy została rozformowana i ochraniany odcinek wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Olszynie kategorii I^[e].

W 1960 19 strażnica WOP Mużaków I kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej od długości 9750 m:

• Od znaku granicznego nr 273 do znaku gran. nr 304.

• 21 strażnica WOP Przewóz ⇔ 23 strażnica WOP Żarki – 1946
• 21 strażnica OP Przewóz ⇔ 23 strażnica OP Żarki – jesień 1949
• 22a strażnica OP Dzika ⇔ 23 strażnica OP Żarki – 24.01. 1950
• 29 strażnica WOP Kucyk ⇔ 31 strażnica WOP Żarki Wielkie – 03. 1954
• 2 strażnica WOP Kucyk kat. III ⇔ 4 strażnica WOP Żarki Wielkie kat. II – 1956
• 20 strażnica WOP Kucyk kat. III ⇔ 18 strażnica WOP Żarki Wielkie kat. II – 01.01.1960
• 19 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. II ⇔ 17 strażnica WOP Żarki Wielkie lądowa kat. II – 01.01.1964
• 17 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. III ⇔ 15 strażnica WOP Żarki Wielkie lądowa kat. II – 03.1968
• Strażnica WOP Kucyk ⇔ Strażnica WOP Olszyna – 22.10.1969
• Strażnica WOP Przewóz ⇔ Strażnica WOP Olszyna – lata 70. XX w.^[15]
• Strażnica WOP Przewóz lądowa kat. II ⇔ Strażnica WOP Olszyna lądowa kat. I – jesień.1984^[15]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Przewozie ⇔ Strażnica SG w Olszynie – 16.05.1991^[14].
• Strażnica SG w Przewozie ⇔ Strażnica SG w Tuplicach – 1998^[16].

• ppor. Franciszek Adamowicz (był w 10.1946)^[f].
• st. sierż. Jerzy Żuber (był w 1951)
• chor. Czesław Kobis (01.01.1951–15.03.1952)^[18]
• st. sierż. Ryszard Gudwicz (od 1952)
• ppor. Marian Adamik (05.01.1954–14.12.1954)^[19]
• por. Ryszard Przelaskowski (1956–1958)
• por. Henryk Kiszewski (1958–1970)
• por. Jan Malewski (21.05.1970–1979)
• kpt. Ryszard Morawiec (1979–1982)
• ppor. Henryk Stachecki (1982–1984)
• por. Karol Sasiak (1984–1985)
• kpt. Leszek Grzenia (1985–1987)
• por. Leszek Chosiński (1987–był 1988)
• mjr Wesołowski (do 09.1991)
• por. Węgrzynowski.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
• Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP.
• Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Regulamin Służby Granicznej Część I – Zasady Ogólne, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 20 sierpnia 1967, s. 25–26, 39 .
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.