Strażnica WOP Sejny

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Sejny – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica Straży Granicznej w Sejnach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Litewską.

W 1976 odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 22 Białostockiego Oddziału WOP sformowano Podlasko-Mazurską Brygadę WOP. W jej strukturach, na bazie placówki WOP Sejny zorganizowano strażnicę WOP Sejny^[1], która była umiejscowiona w miejscowości Sejny, w budynku przy ulicy Józefa Piłsudskiego 34 (obecnie starostwo powiatowe)^[2] .

Strażnica WOP Sejny do 15 maja 1991 była w strukturach Podlasko-Mazurskiej Brygady WOP w Białymstoku^[3].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Sejnach weszła w podporządkowanie Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej^[4] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Sejnach^[5].

W 1995 na stan etatowy 30 funkcjonariuszy SG, stan ewidencyjny wynosił 19 osób^[6].

W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 Strażnica SG w Sejnach została rozformowana i ochraniany odcinek wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Ogrodnikach (GPK SG w Ogrodnikach)^[b][7][8] .

W okresie 16 marca 1979–30 czerwca 1988 załoga Strażnicy WOP Sejny wykonywała bezpośrednio kontrolę graniczną osób i środków transportu, a od 1 sierpnia 1988 nowo utworzonej Granicznej Placówki Kontrolnej Ogrodniki (GPK Ogrodniki):

• Przejście graniczne Ogrodniki – drogowe (lokalnego znaczenia) – rejon znaku gran. nr 1855^[2] .

W 1990 długość ochranianego odcinka granicy państwowej Strażnicy WOP Sejny wynosiła ok. 64 km (była obok Strażnicy WOP Gródek, najdłuższym odcinkiem do ochrony w P-M Brygadzie WOP). Strażnica WOP Sejny sąsiadowała ze Strażnicą WOP Lipsk (jezioro Szlamy – znak gran. nr 1780) i Strażnicą WOP Rutka Tartak (Trompole – znak gran. nr 1915), a od południa ze Strażnicą Odwodową WOP Augustów^[2] .

W 2002 po stronie litewskiej na długości 102,4 km ochraniał granicę SOGP w Łoździejach^[9].

• 1993 – czerwiec–koniec września, w związku z dużym nasileniem się przestępczości granicznej na odcinku strażnicy SG w Sejnach, wyznaczona została strażnica polowa w Hołny Wolmera^[8] , liczyła średnio ok. 30 funkcjonariuszy i 4 pojazdy osobowo-terenowe. Dowódcami strażnicy byli d-cy pododdziałów 1 ko i 2 ko Podlaskiego Oddziału SG: kpt. SG Włodzimierz Leszczyński i por. SG Jacek Dederko, por. SG Mariusz Tomaszewski, por. SG Janusz Wojciuk, por. SG Józef Strakszys oraz st. sierż. SG Bogusław Różański^[10]).
• 1995 – 24 kwietnia w ramach operacji „skrzydło” w rejon województwa łomżyńskiego i suwalskiego skierowano nieetatowe grupy funkcjonariuszy do prowadzenia obserwacji i przeciwdziałania nielegalnym przelotom i przerzutom emigrantów drogą powietrzną. Wydzielone siły ze strażnic, kompanii odwodowych i Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) działały przez okres pół^[11]).
• 1997 – sierpień, strażnica wyposażona została w szybką łódź patrolową typu „Cabine435” z silnikiem Merkury o mocy 50 KM, w celu patrolowania wód granicznych jeziora Gaładuś. Jednostka mogła płynąć z maksymalną prędkością 60–70 km/h. Radiostacja zapewniała stałą łączność ze strażnicą. Dowódcą łodzi został mł. chor. SG Waldemar Pojawis^[12]).
• 1998 – 23 listopada na odcinku Podlaskiego Oddziału SG nielegalnie przekroczyła granicę państwową w ciągu ostatnich lat największa grupa nielegalnych imigrantów. Liczyła 113 obywateli różnych narodowości, między innymi z Afganistanu, Pakistanu, Indii. Grupa została zatrzymana w okolicach Suwałk, Sejn i Puńska^[13][14]. Litewscy przemytnicy postanowili przerzucić grupę około 180 imigrantów, pozostałych zatrzymały służby litewskie^[8] .
• 1999 – luty, strażnica otrzymała na wyposażenie samochody osobowo-terenowe Land Rower^[15], motocykle marki KTM i czterokołowe typu TRX marki Honda^[16].
• 1999 – 27 października w Sejnach rozegrany został pierwszy oficjalny mecz piłki nożnej służb granicznych Polski i Litwy. Spotkanie odbyło się na Stadionie Miejskim KS „Pomorzanka”. Zmagania sportowe zakończyły się zwycięstwem Podlaskiego Oddziału SG 6:2, do przerwy 3:2. Bramki dla gospodarzy zdobyli: kpr. W. Czereszewski, kpt. A. Dunda, ppor. S. Modzelewski i chor. S. Bebko^[17].

• Strażnica WOP Rutka Tartak ⇔ Strażnica WOP Lipsk – 1990^[18]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Rutce-Tartak ⇔ Strażnica SG w Lipsku – 16.05.1991^[18]
• Strażnica SG w Szypliszkach ⇔ Strażnica SG w Lipsku – 04.10.1993^[19]
• Strażnica SG w Puńsku ⇔ Strażnica SG w Lipsku – 05.05.2000^[20]
• Strażnica SG w Puńsku ⇔ Strażnica SG w Płaskiej – 12.09.2001^[21].

Dowódców i komendantów strażnicy podano za Zarys historyczny Służb Granicznych na Sejneńszczyźnie. Muzeum Ziemi Sejneńskiej. Brak numerów stron w książce:

• mjr Jan Oleksy (1976–1983)
• mjr Aleksander Giedzicz (1983–.11.1990)
• ppor. Sławomir Kurdziuk (.11.1990–15.05.1991^[22])

Komendanci strażnicy SG:

• ppor. SG/kpt. SG Sławomir Kurdziuk (16.05.1991^[23]–1994)
• kpt. SG Antoni Klucznik (1994–30.04.1999^[24])
• kpt. SG Wiesław Hibszer (od 01.05.1999)
• kpt. SG Mirosław Leszczyński (był w 2000^[25])
• ppor. SG Adam Pacuk^[26] (do 01.01.2003) – do rozformowania.

• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jan Nikołajuk: Podlaski Oddział Straży Granicznej im. gen. dyw Henryka Minkiewicza w Białymstoku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne - Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Koło Nr 14 im. Powstańców Sejneńskich Związku Żołnierzy Wojska Polskiego przy Placówce SG w Sejnach: Zarys historyczny Służb Granicznych na Sejneńszczyźnie. [w:] Muzeum Ziemi Sejneńskiej [on-line]. muzeum.sejny.pl, 2012-11-26. [dostęp 2020-01-31]. (pol.).
• Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN 1429-2505.
• Kajetan Szczepański: Kronika Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej 15 maja 1990–2000. Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa, 2000, s. 1–106.
• Wydział Prezydialny Wydział Prezydialny Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej: Straż Graniczna od 1991 – Podlaski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).