Strażnica WOP Jasiel

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Jasiel – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 38 komendy odcinka Komańcza^[1] jako 174 strażnica WOP (Jasiel)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Jasiel^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 174 strażnica OP Jasiel została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Wojsk Ochrony Pogranicza w Krośnie^[4], a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie^[5].

W 1951, 173 strażnica WOP stacjonowała w Jasielu.

W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic^[6] w tym strażnicę w Jasielu, która miała numer 174^[7] w skali kraju.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[a], a strażnica WOP Jasiel III kategorii otrzymała nr 174 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP^[9].

• 1945 – 28 września w pobliżu Wisłoka Wielkiego oddział UPA napadł, rozbroił i uprowadził do lasu 14 żołnierzy formującej się strażnicy Jasiel. Zorganizowany pościg zaskoczył napastników na biwaku i odbił uprowadzonych^[10].
• 1945 – 18 grudnia wieczorem, we wsi Wisłok Wielki, oddział UPA zatrzymał dowódcę strażnicy ppor. Jarockiego i kpr. Józefa Stromiarza wracających saniami z odprawy w Komańczy. Żołnierze zostali rozbrojeni, uprowadzeni i zaginęli bez wieści. O powyższym powiadomił strażnicę woźnica, mieszkaniec Jasiela^[11].
• 1945 – 24 grudnia w wieczór wigilijny sotnie UPA zaatakowały tę strażnicę WOP Jasiel, podpalając kilka zabudowań. Po kilku atakach wycofały się^[11].
• 1946 – 20 marca w związku z działalnością w rejonie odpowiedzialności strażnicy dużych oddziałów UPA, grupa operacyjna 38 komendy odcinka Zagórze i załoga strażnicy Jasiel liczące w sumie 98 żołnierzy, opuściły rejon zakwaterowania we wsi Jasiel pod dowództwem por. Jana Gierasika. Zostały wtedy zaatakowane i rozbite przez sotnie UPA. Poległo lub zostało rozstrzelanych, po bestialskich torturach 60 żołnierzy i 4 milicjantów. Egzekucja oficerów miała miejsce w rejonie leśniczówki koło wsi Moszczaniec a podoficerów i szeregowców na wzgórzu koło Wisłoka Górnego. W czasie egzekucji rzucił się do ucieczki i mimo pościgu zbiegł szer. Paweł Sudnik^[12]. Z pola walki uratowali się również ppor. Marian Myślicki, sierż. Warat i szer. Kowalenko. Ukryli się w stodole i w nocy przeszli na stronę Czechosłowacji. Pozostałych żołnierzy odarto z mundurów, pobito i puszczono wolno. Pod Jasielem zginęli: por. Jan Giersik, por. Bolesław Arabski, por. Władysław Szewczykowski, por. Jerzy Giernatowski oraz chor. Stanisław Gąsek i chor. Władysław Papierzański. Po ekshumacji wszyscy polegli zostali pochowani na cmentarzu w Zagórzu^[13].

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Jasielu.

• 173 strażnica WOP Radoszyce ⇔ 175 strażnica WOP Jaśliska – 1946
• 173 strażnica OP Radoszyce ⇔ 175 strażnica OP Lipowiec – 1950
• 173 strażnica WOP Radoszyce kat. II ⇔ 175 strażnica WOP Lipowiec kat. II – 15.03.1954.

• ppor. Jarocki (do †18.12.1945)^[11]
• Jan Suraj (30.12.1948–31.01.1950)^[14].

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.