9 Oddział Ochrony Pogranicza

9 Oddział Ochrony Pogranicza – zlikwidowany jeden z oddziałów w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

9 Oddział Ochrony Pogranicza JW 1957 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)^[3] został sformowany przez Krakowski Okręg Wojskowy rozkazem dowódcy okręgu – gen. Mikołaja Prus-Więckowskiego w składzie sześciu komendantur odcinków i 30 strażnic o stanie 2934 wojskowych i 23 kontraktowych^[4].

Zgodnie z przyjętymi założeniami Oddział miał powstać na bazie stanu osobowego 6 i 8 DP, a także niewielkiej części 17 DP^[b]. W skład grupy formującej między innymi wchodzili: ppor. Henryk Mardeusz i ppor. Aleksander Cisłowski^[5]. Miejscem postoju Oddziału miał być Nowy Sącz, ul. Jagiellońska^[5]. Komenda w Rajczy powstała na bazie 3/14 pp, komenda w Jabłonce na bazie 3/18 pp, komenda w Nowym Targu na bazie l/16 pp, komenda w Nowym Sączu na bazie 3/16 pp.

Oddział przyjął do ochrony odcinek granicy południowej z Czechosłowacją od rejonu Baligród po Zwardoń, ochraniany wcześniej przez 6 i 8 Dywizje Piechoty^[5].

Meldunek z 26 sierpnia 1946 do dowódcy Okręgu Wojskowego nr 5 dotyczący warunków bytowych 14. Pułku Piechoty w Nowym Sączu:^[c][6]

[...] budynek mieści się w mieście, okolica górzysto-leśna jest on murowany dwupiętrowy ogrodzony. Budynek suchy, jednak wymaga gruntownego remontu, jak naprawa dachów, podłóg, malowanie ścian i sufitów, oszklenie okien /100/. Wodociągi nieczynne, ustępy skanalizowane w ilości 21 sedesów, 15 pisuarów również nieczynne. Piece kaflowe dające wystarczającą ciepłotę, stosunek powierzchni podłóg 1–10. Oświetlenie elektryczne, częściowo czynne, brak oświetlenia korytarzy, sal i ustępów. 18 izb mieszkalnych, na jednego żołnierza przypada 4 m². Odległość izb mieszkalnych od umywalni i ustępów 5–50 kroków. Żołnierze śpią na łóżkach żelaznych z siennikami, jednak nie wszyscy są zaopatrzeni w bieliznę pościelową i koce. Rzeczy osobiste przechowują przy sobie lub w łóżku. Brak stołówki dla żołnierzy, oficerowie stołują się w restauracji. Magazyn żywnościowy jest. Kuchnia polowa stoi bez nakrycia w polu. Pułk korzysta z łaźni kolejowej /natryski 8 szt. basen, parówka/. Pralni jednostka nie posiada. Bieliznę przywozi się z garnizonowej łaźni i pralni w Krakowie. Izby chorych nie posiada. Jednostka znajduje się w stanie bojowym i całość jest tylko prowizorycznie urządzona.

Na podstawie rozkazu Nr 0153/Org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 21 września 1946 jednostka została przeformowana w 9 Krakowski Oddział WOP^[7]

W 1945^[5]:

• dowództwo i sztab
• grupa manewrowa
• komenda odcinka nr 38 – Komańcza
• komenda odcinka nr 39 – Gorlice
• komenda odcinka nr 40 – Stary Sącz
• komenda odcinka nr 41 – Nowy Targ
• komenda odcinka nr 42 – Jabłonka
• komenda odcinka nr 43 – Rajcza.

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Tadeusz Kwiędacz: Prawda na granicy : Inna historia Zbigniewa Plewy i Stanisława Kopika : Rajcza 1946–1947. Rafał Brzeziński (red.). Dzierżoniów: Edytor, 2023, s. 1–153. ISBN 978-83-65266-97-2.
• Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 7–8. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.