Bateria artylerii nr 38 (XXXVIII)

38 (XXXVIII) Bateria artylerii – polska dwudziałowa lub jednodziałowa bateria artylerii przeciwdesantowej kalibru 75 mm, ustawiona na falochronie portu rybackiego w Helu, Półwyspu Helskiego (od strony morza) z drugą ewentualnie na nabrzeżu portu. Wchodziła w skład Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej, Rejonu Umocnionego Hel.

Z uwagi na potrzebę zabezpieczenia podejść do portów Władysławowo, Jastarnia i Hel oraz wzmocnienia artylerii nadbrzeżnej. Biorąc pod uwagę niedostatki finansowe, Kierownictwo Marynarki Wojennej postanowiło wykorzystać posiadane w magazynach zapasy armat kal. 75 mm wz. 1897 na podstawach morskich wz. 1916. Armaty te pochodziły z przezbrojonych oraz wycofanych z eksploatacji okrętów Floty i Flotylli Rzecznej. Zawiązki baterii sformowano pod koniec roku 1938 w ramach etatu pokojowego dywizjonu artylerii nadbrzeżnej. Baterię usytuowano do obrony portu rybackiego Hel, jedno lub dwa działa ustawiono na falochronie portu, ewentualnie jedno na nadbrzeżu od strony zatoki^[1]. Szef KMW wystąpił 16 maja 1939 r. do Szefa Sztabu Głównego WP o wpisanie utworzonych baterii do tabel mobilizacyjnych, lecz bezskutecznie, wobec tego mobilizacja personelu nastąpiła poza planem mobilizacyjnym „W” z nadwyżek Marynarki Wojennej. Jaką liczbą armat kal. 75 mm wz.1897 dysponowała bateria jest trudne do ustalenia, jak również jej dokładne miejsce zamontowania, wymaga to dalszych badań^[2]. W trakcie mobilizacji alarmowej baterię zmobilizowano w grupie zielonej od 23 sierpnia w czasie 36 godzin na podstawie rozkazu Kierownictwa Marynarki Wojennej L.778/Mob./39^[3].

38 bateria przeciwdesantowa jedną armatą z falochronu w dniu 3 września według relacji Zdzisława Ficka włączyła się w walkę pomiędzy niszczycielami niemieckimi, a okrętami w porcie wojennym Hel ORP „Gryf”, ORP „Wicher” i baterią nr 31^[4]. Bateria do 3 września 1939 roku zajmowała stanowiska na falochronie portu, jednak z uwagi na zagrożenie atakami lotniczymi przeniesiono ją w inne miejsce. Armatą na falochronie portu rybackiego dowodził st. bsm. Zdzisław Ficek^[1]. Według relacji artylerzystów z Helu w dniu 7 września miały zostać ostrzelane przez 38 baterię niemieckie jednostki 5 Flotylli Ochrony Portu, lecz jej udział jest wątpliwy, z uwagi na odległość celów od baterii^[5]. Dalsze działania baterii nie są znane.

• Waldemar Nadolny: Artyleria nadbrzeżna. Wielki Leksykon Uzbrojenia Wrzesień 1939. Tom 69. Edipresse Polska S.A., 2015. ISBN 978-83-7945-043-5.
• RomanR. Bąkowski RomanR., WaldemarW. Nadolny WaldemarW., W cieniu sławnej siostry, czyli nie tylko baterią „cyplową” polska artyleria nadbrzeżna w 1939 roku stała, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, 2014, ISSN 1426-529X .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• AndrzejA. Bartelski AndrzejA., WaldemarW. Nadolny WaldemarW., Działania artyleryjskie na Wybrzeżu w czasie Wojny Polskiej 1939 roku, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, 2014, ISSN 1426-529X .