Баклажан

Баклажан
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Паслёнакветныя Сямейства:  Паслёнавыя Падсямейства:  Паслёнавыя Трыба:  Паслёнавыя Род:  Паслён Від:  Баклажан
Міжнародная навуковая назва
Solanum melongena L.
Сінонімы
Solanum esculentum Dunal Solanum melongena var. depressum L. Solanum melongena var. esculentum (Dunal) Nees Solanum melongena var. serpentinum L.[3]
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   30554 NCBI   4081 EOL   581188 GRIN   t:101312 IPNI   77909-3 TPL   tro-29600121

Баклажан^[4] (Solanum melongena) — агароднінная расліна сямейства паслёнавых.

Шматгадовая (у культуры аднагадовая) расліна з круглым зялёным або фіялетавым сцяблом, часам укрытым камячкамі або рэдкімі калючкамі. Вышыня ад 20 см да 1 м. Лісце простае, авальнае, зялёнае з фіялетавым адценнем. Кветкі фіялетавыя, пазушныя, адзіночныя або ў гронках. Плады — ягады, грушападобныя, круглыя або цыліндрычныя, фіялетавыя, жоўтыя з карычневымі палосамі, зялёныя, белыя; завязваюцца ў месцах разгалінавання. Каранёвая сістэма дрэнна прыжываецца, але вельмі развітая.

Плады ў фазе тэхнічнай спеласці маюць у сабе 6—11 % сухога рэчыва, 2,5—4 % цукроў з перавагай глюкозы, 0,1—0,4 % алеяў, 0,6—1,4 % бялкоў, 1—2 % клятчаткі, 0,5 % пекцінавых рэчываў, а таксама тыямін (B₁), нікацінавую кіслату (вітамін PP), руцін (вітамін P), аскарбінавую кіслату (вітамін C). Асабліва каштоўныя тым, што маюць у сабе солі фосфару, кальцыю, магнію, жалеза і іншых элементаў, важных для арганізма чалавека. Гаркату баклажану надае саланін, колькасць якога павялічваецца пры паспяванні.

Цепла- і вільгацелюбівая расліна. Дзікарослы баклажан вядомы ў Індыі, дзе ўведзены ў культуру да нашай эры. У Еўропе разводзілі пераважна як лекавую расліну, з XVIII ст. спажываюць у ежу. Вырошчваюць у тропіках і субтропіках; на Беларусі найбольш у паўднёвых раёнах.

Плады спажываюць смажаныя, сушаныя, салёныя, з іх гатуюць соўсы. Са свежых баклажанаў у тэхнічнай спеласці робяць ікру, іх фаршыруюць.

Спажыванне баклажанаў зніжае колькасць халестэрыну ў крыві, стымулюе халестэрымавы абмен унутры печані. Такі ж эфект дае парашок з пладоў. Сок з вараных і сырых пладоў, парашок з лісця маюць антыбіятычныя ўласцівасці і дапамагаюць пры падагры і атэрасклерозе.^[5]

Баклажан святло-, вільгаце- і цеплалюбівы. Ад рэзкіх ваганняў тэмпературы і недахопу вільгаці ў глебе затрымліваецца рост, ападаюць бутоны, кветкі і завязь, прыпыняецца плоданашэнне, павялічваюцца гарката і выродлівасць. Глеба павінна быць урадлівая, добра дрэнажаваная, слабакіслая або нейтральная. Лепшыя папярэднікі — капуста і агурок.

Баклажаны вырошчваюць расадным спосабам. Насенне прарастае пры тэмпературы 25—30 °C, такая ж тэмпература неабходна для росту і развіцця расліны ў маладым узросце. Расаду высаджваюць у грунт ва ўзросце 50—60 дзён на адлегласці 70 см па 2 расліны ў гняздо. Паліванні праводзяць 8—10 разоў за вегетацыю. У перыяд цвіцення расліны падкормліваюць вадкімі ўгнаеннямі. Калі расліна дасягае вышыні 25—30 см, у яе адшчыпваюць верхавінкавыя пункты росту, што спрыяе лепшаму галінаванню, і пакідаюць 3—4 бакавыя парасткі. Пры паліванмі неабходна кіравацца прынцыпам «лепш менш, але часцей». Каб атрымаць буйныя плады, пакідаюць іх на расліне 5—6. Астатнія кветкі абрываюць. Убіраюць плады, калі яны пачынаюць бурэць. Іх зразаюць з пладаножкай даўжынёй 2—3 см. Калі спазніцца з уборкай, плады грубеюць і горкнуць.

• Баклажа́н // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 230. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
• Завадская Н. М. Баклажа́н // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 215. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
• Энцыклапедыя сельскага гаспадара. — Мн.: БелЭн, 1993.