Komisariat Straży Granicznej „Sianki”

Komisariat Straży Granicznej „Sianki”

Komisariat SG „Borynia”
Komisariat SG „Wysocko Niżne”

Sianki. Granica polsko-czeska. Punkt przejściowy
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat SG „Wysocko”?
Kontynuacja	Komisariat SG „Cisna”
Organizacja
Dyslokacja	Wysocko Niżne Borynia Sianki
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Obwód Straży Granicznej „Sanok”

Komisariat Straży Granicznej „Sianki” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1929–1938 i granicy polsko-węgierskiej w 1939.

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[2]. Komisariat Straży Celnej „Sianki”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznej Straży Celnej „Sambor”^[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Wysocko Niżne”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Sianki”.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Wysocko Niżne” do Inspektoratu Granicznego nr 20 „Stryj” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7]. Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jan Jur-Gorzechowski nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego nie wymienia komisariatu „Wysocko Niżne”^[8]. Rozkaz wymienia komisariat „Borynia”^[8]. Komisariat wszedł w struktury nowo powstałego Obwodu Straży Granicznej „Sanok”^[8]. Czasowo pozostał jednak w Inspektoracie Granicznym „Stryj”^[9].

W uzupełnieniu do komunikatu dyslokacyjnego z 11 kwietnia 1930 komendanta Straży Granicznej płk. Jan Jur-Gorzechowski zniósł placówkę Straży Granicznej II linii „Sanok”, a jednocześnie powołał placówkę Straży Granicznej II linii „Przemyśl” z przydziałem do IG „Sambor”, komisariat SG „Borynia”^[10].

Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł komisariat Straży Granicznej „Borynia” do Sianek^[11]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jur-Gorzechowski zmienił nazwę placówki II linii „Borynia” na „Sianki”^[12].

Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 roku w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, w związku z przekazaniem Korpusowi Ochrony Pogranicza ochrony części granicy południowej Państwa na odcinku między przełęczą Użocką, a stykiem granicy polsko-rumuńsko-czechosłowackiej, komendant Straży Granicznej płk Jur-Gorzechowski zarządził likwidację komisariatu Straży Granicznej „Sianki”^[13]. Nakazał, by z dniem 1 lutego 1939 komisariat „Sianki” wraz z placówkami II linii utworzył komisariat SG „Cisna”^[14].

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Dwernik” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Sławsko” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Dwernik” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Smorze” − 1935^[15]

• aspirant Henryk Juchniewicz (- 2 II 1939) komendant komisariatu Cisna^[16]

Organizacja komisariatu w maju 1928^[5]:

• komenda − Wysocko Niżne
• placówka Straży Granicznej I linii „Sianki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Hnyła”
• placówka Straży Granicznej I linii „Husne Wyżne”
• placówka Straży Granicznej II linii „Turka”
• placówka Straży Granicznej II linii „Matków”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wysocko Niżne”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[17]:

• komenda − Wysocko Niżne
• placówka Straży Granicznej I linii „Beniowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Sianki” (stacja kolejowa)
• placówka Straży Granicznej I linii „Libuchora”
• placówka Straży Granicznej I linii „Husne Wyżne”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wysocko Niżne”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[8]:

• komenda − Borynia
• placówka Straży Granicznej I linii „Beniowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Sianki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Butla”
• placówka Straży Granicznej I linii „Libuchora”
• placówka Straży Granicznej II linii „Borynia”

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda − Borynia (36 km)
• placówka Straży Granicznej I linii „Beniowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Sianki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Butla”
• placówka Straży Granicznej I linii „Libuchora”
• placówka Straży Granicznej II linii „Borynia”

Organizacja komisariatu w 1935^[15]:

• komenda − Borynia
• placówka Straży Granicznej I linii „Beniowa”
• placówka Straży Granicznej I linii „Sianki”
• placówka Straży Granicznej I linii „Butla”
• placówka Straży Granicznej I linii „Libuchora”
• placówka Straży Granicznej II linii „Borynia” → w 1936 przeniesiona do Sianek

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.