Komisariat Straży Granicznej „Świerkocin”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Świerkocin” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1929–1939.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[2]. Rozkazem nr 9 z 18 października 1929 w sprawie reorganizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski powołał komisariat Straży Granicznej „Świerkocin”, przydzielił go do Inspektoratu Granicznego nr 3 „Brodnica”, określił numer i strukturę[3]. Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 zniesiono placówkę SG „Mokre”. Tym samym rozkazem utworzono placówkę „Grudziądz”[4]. Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 10 maja 1938 w sprawie terminologii w odniesieniu do władz i jednostek formacji, wydany w związku z rozkazami KSG z 25 i 29 kwietnia 1938, przemianował inspektoraty graniczne na obwody Straży Granicznej z dodaniem nazwy miejscowości, w której jednostka stacjonuje. Jednocześnie nakazał używanie w stosunku do kierowników komisariatów i placówek nowych terminów: „komendant komisariatu” i „dowódca placówki”[5]. Komisariat wszedł w skład struktury Obwodu Straży Granicznej „Brodnica”.
We wrześniu 1939 został podporządkowany dowódcy 65 pułku piechoty płk. Stefanowi Cieślakowi i bronił odcinka „Grudziądz”[6].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]W 1936 komisariat ochraniał granicę państwową na długości 20,937 kilometrów od kamienia granicznego III/224 do IV/089. Placówka „Gardeja” ochraniała odcinek długości 11,152 km, placówka „Dusocin” 4,285 km, placówka „Wielki Wełcz” 5,5 km[7].
- Sąsiednie komisariaty
- komisariat Straży Granicznej „Łasin” ⇔ Komisariat Straży Granicznej „Rakowiec” − październik 1929
Funkcjonariusze komisariatu
[edytuj | edytuj kod]| Kierownicy/komendanci komisariatu | ||
|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
| podkomisarz | Antoni Żarna[7] | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | ||
| starszy strażnik podchorąży | Teofil Grzybowski | – 19 IV 1939[8] |
| przodownik podchorąży | Zbigniew Trojanowski | 1 V 1939[9] – |
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w październiku 1929[10]:
- 5/3 komenda − Świerkocin
- placówka Straży Granicznej I linii „Gardeja”
- placówka Straży Granicznej I linii „Dusocin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wielki Wełcz”
- placówka Straży Granicznej II linii „Mokre” → zniesiona w 1931
- placówka Straży Granicznej II linii „Świerkocin”
Organizacja komisariatu w 1933[11]:
- komenda − Świerkocin
- placówka Straży Granicznej I linii „Zawda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Nogat”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gardeja”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wielki Wełcz”
- placówka Straży Granicznej I linii „Dusocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Świerkocin”
Organizacja komisariatu w 1934[11]:
- komenda − Świerkocin
- placówka Straży Granicznej I linii „Gardeja”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wielki Wełcz”
- placówka Straży Granicznej I linii „Dusocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Świerkocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Grudziądz”
Organizacja komisariatu w 1937[11]:
- komenda − Świerkocin
- placówka Straży Granicznej I linii „Zawda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Nogat”
- placówka Straży Granicznej I linii „Gardeja”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wielki Wełcz”
- placówka Straży Granicznej I linii „Dusocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Świerkocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Grudziądz”
Organizacja komisariatu w 1939[12]:
- komenda − Świerkocin
- placówka Straży Granicznej I linii „Gardeja”
- placówka Straży Granicznej I linii „Dusocin”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wielki Wełcz”
- placówka Straży Granicznej II linii „Świerkocin”
- placówka Straży Granicznej II linii „Mokre”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 57.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 120-122.
- ↑ Ciechanowski 1982 ↓, s. 81.
- ↑ a b Kronika Inspektoratu „Brodnica” ↓, s. 12.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 54/39.
- ↑ Rozkazy Maz. IO ↓, s. 59/39.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 56.
- ↑ a b c Polak 1998 ↓, s. 65.
- ↑ Sobczak 2014 ↓, s. 11.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06793-7.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.
- Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Odpisy z kronik Inspektoratu Granicznego „Brodnica” i z kronik podległych komisariatów w latach 1936–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1929 i 1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.188/3 i 188/13.)