Wikisłownik

dom

Podobna pisownia Podobna pisownia: -dom • DOM • Dom • dom. • domm • doom • dóm • döm

dom (język polski)

edytuj
 
dom (1.1)
 
dom (1.2)
wymowa:
lp ​?/i, IPA: [dɔ̃m], AS: [dõm], zjawiska fonetyczne: nazal.; lm /ˈdɔmɨ/
​?/i ​?/i ​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) archit. urb. oddzielny budynek mieszkalny
(1.2) pomieszczenie lub miejsce które kojarzymy z domem rodzinnym lub z ogniskiem domowym
(1.3) urz. placówka społeczna, usługowa lub handlowa
(1.4) herald. ród, rodzina, dynastia
odmiana:
(1.1-4)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikdomdomy
dopełniaczdomudomów
celownikdomowidomom
biernikdomdomy
narzędnikdomemdomami
miejscownikdomu / przest. domie[1]domach
wołaczdomu / przest. domie[1][2][3]domy
przykłady:
(1.1) W mieście wyrosło wiele nowych domów.
(1.1) W tym domu obok mieszka mój kuzyn.
(1.2) W drodze do domu wstąpiłem na pocztę.
(1.2) Niektórzy nauczyciele twierdzą, że szkoła jest drugim domem ucznia.
(1.3) Syn sąsiada za kradzież dokonaną w domu handlowym, trafił do domu poprawczego.
(1.4) Jestem Joanna Kowalska, z domu Nowak.
składnia:
(1.3) tylko w połączeniu z przydawką (przymiotnikową lub rzeczownikową)
kolokacje:
(1.1) budować / burzyć / remontować dom • stary / nawiedzony dom
(1.2) iść / jechać / wracać / wrócić do domu • być / siedzieć w domu • uciec z domu • nie mieć domu
(1.3) dom akademicki • dom poprawczy • dom maklerski • dom handlowy • dom towarowy • dom studencki • dom publiczny • dom dziecka • dom starców • dom pomocy społecznej • dom wariatów • dom wczasowy • dom wypoczynkowy • dom noclegowy • dom zdrojowy • dom pogrzebowy
(1.4) dziecko z dobrego / porządnego / biednego domu
synonimy:
(1.1) gw. (Śląsk Cieszyński) dóm
(1.2) mieszkanie, dach nad głową, własny kąt, ognisko domowe, gniazdo rodzinne, ojcowska strzecha, pielesze; gw. (Śląsk Cieszyński) dóm
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) budynek
hiponimy:
(1.1) apartamentowiec, blok, wieżowiec, willa, chałupa, chata, dwór, kamienica, rezydencja, pałac, zamek
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. domostwo n, domator m, domatorka ż, domownik m, domowniczka ż, domówka ż, podomka ż, udomowienie n, udomawianie n
zdrobn. domek m, domeczek m
zgrub. domisko n, domiszcze n
czas. udomowić dk., udomawiać ndk., zadomowić się dk., zadomawiać się ndk.
przym. domowy, przydomowy, wewnątrzdomowy
przysł. doma, domowo
związki frazeologiczne:
zob. przysłowia o domu
czuć się jak u siebie w domu • szklane domy • dom bez klamek / dom wariatów • dom boży • dom dziecka • dom publiczny • gość w dom, Bóg w dom • pani domu • pan domu • nie mów nikomu, co się dzieje w domu • każdy jest panem we własnym domu • w domu jak w raju • szczęśliwy dom, gdzie pająki są • tam dom twój, gdzie serce twoje • głodno, chłodno i do domu daleko • gość w domu – baba w ciąży • nie ma to, jak we własnym domu • swoje brudy trzeba prać w domu • wszyscy z domu, a piec komu? • nie pan domem stoi, ale dom panem • nie rządź się w cudzym domu
etymologia:
prasł. *domъ < praindoeur. *domus, por. łac. domus[4]
źródłosłów dla imion: Domamir, Domarad, Domasław, Doman, a także nazwisk: Domach, Domaczko, Domaj, Domak, Domal, Domała, Domaniec, Domanik, Domański, Domaradzki, Domasławski, Domaszek, Domaszkiewicz, Domaszko, Domisz, Domkowicz[5]
uwagi:
zobacz też: mieszkanie • izba • dom
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1   Porada „dom” w: Poradnia językowa PWN.
  2. ↑   Hasło „dom” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. ↑   Hasło „dom” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  4. ↑ Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.
  5. ↑ Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, s. 35.

dom (język dolnołużycki)

edytuj
 
dom (1.1)
 
dom (1.2)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) dom
(1.2) katedra
odmiana:
lp dom, ~a, ~oju, ~, ~om, ~je; du ~a, ~owo, ~owa, ~a, ~oma, ~oma; lm ~y, ~ow, ~am, ~y, ~ami, ~ach
przykłady:
(1.1) Wón jo jej dom wugótował. → On zapisał jej dom w testamencie.
składnia:
kolokacje:
(1.1) dom za starych luźi → dom starców
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przysł. doma, domoj
związki frazeologiczne:
etymologia:
niem. Dom
uwagi:
źródła:

dom (esperanto (morfem))

edytuj
wymowa:
znaczenia:

morfem

(1.1) dom (budynek)
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pochodne:
rzecz. domo, domaĉo, domano, domanaro, domego, dometo, bandomo, ĉasdomo, loĝdomo, pundomo, ruldomo, somerdomo, stacidomo, urbodomo, dombloko, domdio, dompasero, domvitro
przym. doma, pundoma
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
Morfem oficjalnie zatwierdzony w roku 1905 (Fundamento de Esperanto). Baza Radikaro Oficiala: grupa 3.
por. hejm
źródła:

dom (język górnołużycki)

edytuj
 
dom (1.1)
 
dom (1.2)
wymowa:
IPA: /dɔm/, IPA: [dɔm]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) dom[1]
(1.2) katedra
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) chěža
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
prasł. *domъ < praindoeur. *dem-
uwagi:
źródła:
  1. ↑ https://iecor.clld.org/languages/sorbianupper

dom (język norweski (bokmål))

edytuj
wymowa:
​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) osąd
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

dom (język portugalski)

edytuj
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) prezent
(1.2) talent
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

dom (slovio)

edytuj
 
dom (1.1)
zapisy w ortografiach alternatywnych:
дом
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik

(1.1) dom
odmiana:
przykłady:
(1.1) Oni kupili starju dom vo malgrod. → Oni kupili stary dom na wsi.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) domo
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
czas. domovit
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

dom (język słowacki)

edytuj
 
dom (1.1)
wymowa:
​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) bud. dom
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
(1.1) rodinný / nájomný / družstevný dom • stavať dom • strecha / vlastník domu
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. domáci m, domáca ż, domácnosť ż
zdrobn. domček m
przym. domový, domáci, domácky
przysł. doma, domácky
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Słowacki - Budynki i pomieszczenia
źródła:

dom (język słoweński)

edytuj
 
dom (1.1)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) dom
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przym. domač, domačinski, domačen
rzecz. domačica ż, domačin m, domačinka ż, udomačenje n
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Słoweński - Podstawowe rzeczowniki
źródła:

dom (język szwedzki)

edytuj
wymowa:
​?/i
znaczenia:

zaimek osobowy

(1.1) pot. oni, one
(1.2) pot. celownik i biernik 3. os. lm

rzeczownik, rodzaj wspólny

(2.1) wyrok
odmiana:
(2.1) en dom, domen, domar, domarna
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
(2.1) salomonisk dom
etymologia:
uwagi:
(1.1) forma de; (1.2) forma dem
źródła:

dom (volapük)

edytuj
 
dom (1.1)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik

(1.1) dom
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
Hasło zaimportowane automatycznie – nie zostało zweryfikowane w wiarygodnych słownikach. Jeśli znasz volapük, kliknij na Edytuj, dokonaj ewentualnych korekt i usuń niniejszy komunikat. Dziękujemy! Listę innych niesprawdzonych haseł w tym języku można znaleźć pod tym linkiem.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=dom&oldid=8498017”