chałupa

wymowa:

IPA: [xaˈwupa], AS: [χau̯upa] ^ⓘ

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) archit. wiejski budynek mieszkalny, zwykle prymitywny

(1.2) pot. nieduży, zaniedbany budynek o nietrwałej konstrukcji^[1]

(1.3) pot. o domu lub mieszkaniu, zwłaszcza własnym^[2]

(1.4) łow. legowisko zająca w śniegu^[3]

odmiana:

(1.1-4)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	chałupa	chałupy
dopełniacz	chałupy	chałup
celownik	chałupie	chałupom
biernik	chałupę	chałupy
narzędnik	chałupą	chałupami
miejscownik	chałupie	chałupach
wołacz	chałupo	chałupy

przykłady:

(1.1) Należy zwrócić uwagę na wrażliwość estetyczną fundatorów krzyży i kapliczek […] Obiekty te harmonizowały z zabudową wsi, z urodą chałup, wzbogacały krajobraz^[4].

(1.3) Janek nie poszedł na imprezę, został w chałupie.

(1.4) Na noc szedł mróz, więc szarak wykopał sobie głębszą chałupę w polu.

składnia:

kolokacje:

(1.1) stara / drewniana / zabytkowa chałupa • stawiać chałupę • mieszkać w chałupie • zgliszcza chałup

(1.2) zapuszczona / nędzna chałupa

(1.3) siedzieć w chałupie • zostać w chałupie

synonimy:

(1.1) chata, dym

(1.2) chałupsko, buda, rudera

(1.3) pot. chata; książk. dach nad głową

(1.4) kopno

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) dom

(1.2) budynek

(1.3) dom, mieszkanie

hiponimy:

holonimy:

(1.1) wieś

meronimy:

(1.1) izba, sień

wyrazy pokrewne:

rzecz. chałupnictwo n, chałupnik m, chałupnica ż

zdrobn. chałupka ż, chałupina ż

zgrub. chałupsko n

przym. chałupniczy

związki frazeologiczne:

w każdej chałupie inaczej chleb pieką • gdyby chałupa miała uszy, toby powiedziała

etymologia:

prasł. *chalupa

(1.1) źródłosłów dla białor. халупа, jid. כאַלופּע (chalupe)

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) shanty, cottage, hut
• białoruski: (1.1) халупа ż, халупіна ż, хаціна ż
• esperanto: (1.1) kabano
• hiszpański: (1.1) fuego m
• jidysz: (1.1) כאַלופּע ż (chalupe)
• kaszubski: (1.1) chëcz ż; (1.2) chëcz ż; (1.3) chëcz ż
• niemiecki: (1.1) Kate ż
• rosyjski: (1.1) халупа ż, хибара ż, лачуга ż
• słowacki: (1.1) chalupa ż
• tetum: (1.1) bangasál, klobor
• ukraiński: (1.1) халупа ż

źródła: