Анкара

Елорда
Анкара
түр. Ankara
Әкімшілігі
Ел	ТүркияТүркия
Статусы	Астана
Ил	Анкара
Мэр	Мансұр Яваш
Тарихы мен географиясы
Координаттары	39°52′ с. е. 32°52′ ш. б. / 39.867° с. е. 32.867° ш. б. / 39.867; 32.867 (G) (O) (Я)Координаттар: 39°52′ с. е. 32°52′ ш. б. / 39.867° с. е. 32.867° ш. б. / 39.867; 32.867 (G) (O) (Я)
Бұрынғы атаулары	Ансира
Жер аумағы	1 417 км²
Биіктігі	938[1] м
Уақыт белдеуі	UTC+3
Тұрғындары
Тұрғыны	▲ 5 445 026[2] адам (2017)
Тығыздығы	3451 адам/км²
Этнохороним	анкаралық, анкаралықтар
Ресми тілі	Түрік
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+90 312
Пошта индексі	06x xx
Автомобиль коды	06
ankara.bel.tr  (түрік.) (ағыл.)
Анкара
Анкара шекарасы
Ортаққордағы санаты: Анкара

Анкара (түр. Ankara) — Түркия Республикасының елордасы, екінші ең үлкен қаласы. Халқының саны жағынан Ыстамбұлдан кейін, жер көлемі жағынан Конядан кейін екінші орын алады. халық саны — 4.9 миллион адамдар жетеді.

Болу, Чанқыры, Қырыққала, Қыршахар, Коня, Ақсарай мен Ескішахар арасында орналасқан. 38°33'-40°47' солтүстік ендіктер мен 30°52'-34°06' шығыс бойлықтарының арасында орын алады. Батыстан шығысқа, солтүстілтен оңтүстікке қарай өтетін транзиттік жолдардың қиылысатын нүктесі болып саналады. Үлкен бөлігі Ішкі Анадолы аймағына қараса, қалған бөлігі Батыс Қаратеңіз аймағында жатыр.

Анкараның жан саны ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi — мекенжай бойынша халық санын тіркеу жүйесі) бойынша 2015 жылда 5,270,575 болды. Тұрғындардың 2.225.033-і еркек, 2.241.723-і әйел болып есептелді. 1978 жыл мен 1983 жыл арасында туылғандар халық санының ең көп бөлшегін құрап, жалпы саны 429.946-ға жетті. Күнделікті қала іші тасымалда қала әкімдігі қамтамасыз еткен автобустар мен жеке меншіктегі бағыттық көліктер (минибустар) қызмет көрсетеді. Қала әкімдігіне бағынышты көліктерде магниттік карт (карточка) қолданылады. Жеке көліктерде нақтылай ақша қолданылады. Қаладағы такси саны халықтың сұранысын қамтамасыз етуге жеткілікті. Таксилер тәулік бойы жұмыс істейді. Түнгі сағат 12-ден таңғы сағат 6-ға дейін таксилер түнгі бағамен қызмет көрсетеді. Анкара қаласы 1923 жылдан бері Түркияның астанасы болып табылады. Халқының саны жағынан елдегі екінші орындағы қала. Ол тек саяси орталық емес, сонымен бірге, Ыстамбұл және Ізмір қалалары секілді экономикалық маңызы бар қала.

Анкара қаласының әлемнің біраз елдерінің қалаларымен бауырластығы бар. Қазақстанның астанасы, Астана қаласы, Анкараның бауырлас қалаларының қатарына кіреді.

Анкара Азиядағы ең көне қалалардың бірі. VII ғасырдан бастап Еуропа мен Азияны байланыстыратын жанданған сауда жолдарының қиылысында орналасқан Ангордың немесе Анхирдің (Ἄγκυρα, «якорь») грекше аты бойынша белгілі. Кеш Византия кезеңінде көптеген грек отбасылары өмір сүрді^[3].

1071 жылы Манзиктердің шайқасында Византия армиясының жеңіліске ұшырағаннан кейін Анкара Селжуктердің бақылауында болды, бірақ мұнда христиандардың жойылуы болмады.

1098 жылы қалада 1-ші крест жорығына қатысқан рыцарлар түріктердің шабуылы болды, бірақ олар қаланы тастап кеткен соң, түріктер қайтадан қаланы басып алды.

1118 жылы византиялықтар уақытша Ангирдің басқаруын қалпына келтіре алды, бірақ 1176 жылы олар оны мәңгілікке жоғалтты. XII ғасырдың соңында қаладағы православие тез бұзылып кетті.

1402 жылы Анкараға жақын жерде, тарихта «Ангора шайқасы» деп аталып кеткен Темір мен Сұлтан Баязидтің арасында шайқас өтті. Сұлтанның әскері жеңіліске ұшырады, ал өзі Темір қолға түсірді. Қала мен оның төңірегі осы оқиғалардан зардап шекті, бірақ Мурад II билігі кезінде қала бірте-бірте қалпына келе бастады.

1912 жылы олар осында өмір сүрді: түріктер - 32692 адам, армяндар - 12 019 адам, гректер - 3154 адам^[4].

1919 жылдың соңынан бастап түрік ұлт-азаттық қозғалысының көшбасшысы Кемал Ататүрктін бас штаб-пәтері қалада орналасқан.

1920 жылдың сәуір айында Түркияның Ұлы Ұлттық Ассамблеясы Анкараға жиналды, онда ұлттық үкімет құрылды. 1922 жылға дейін Анкара провинциялық қала болды.

1923 жылдың 13 қазанында Анкара астанасы деп жарияланды.

Жазда ауа райы ыстық болады, жауын-шашын аздап жауады. Шілденің орташа температурасы — 23С°. Ыстық ауа райы 35С° дейін сирек болады. Ең жоғары температурасы —41.2 С° 30 шілде 2000.

Қыста ауа райы суық болады. Көп қар жауады. Ең төмен температурасы — 32.2 С° 16 қаңтар 1980

Жауын-шашын көктеммен күзде көп болады.

Климаты — Қоңыржай континенттік.

Азия елордалары Тәуелді аймақтар және жартылай мойындалған елдер көлбеу жазумен белгіленген Солтүстік және Орталық Азия Оңтүстік Азия Оңтүстік-Шығыс Азия Батыс және Оңтүстік-Батыс Азия • Астана, Қазақстан* • Ашхабад, Түрікменстан • Бішкек, Қырғызстан • Душанбе, Тәжікстан • Мәскеу, Ресей* • Ташкент, Өзбекстан Шығыс Азия • Бейжің, Қытай • Гонконг, Гонконг, (Қытай) • Макао, Макао, (Қытай) • Пхеньян, Солтүстік Корея • Сеул, Корея Республикасы • Тайбэй, Тайвань • Токио, Жапония • Ұланбатыр, Моңғолия • Дакка, Бангладеш • Диего-Гарсия, ҮМБТ, (Ұлыбритания) • Исламабад, Пәкістан • Кабул, Ауғанстан • Катманду, Непал • Мале, Мальдивтер • Нью-Дели, Үндістан • Тхимпху, Бутан • Шри-Джаяварденепура-Котте, Шри-Ланка • Бандар-Сери-Бегаван, Бруней • Бангкок, Тайланд • Вьентьян, Лаос • Джакарта, Индонезия* • Дили, Шығыс Тимор • Куала-Лумпур, Малайзия • Манила, Филиппин • Нейпьидо, Мьянма • Пномпень, Камбоджа • Сингапур, Сингапур • Уэст-Айленд, Кокос аралдары, (Аустралия) • Флайинг-Фиш-Коув, Кристмас аралы, (Аустралия) • Ханой, Вьетнам • Абу-Даби, БАӘ • Амман, Иордания • Анкара, Түркия* • Бағдат, Ирак • Баку, Әзербайжан • Бейрут, Ливан • Дамаск, Сирия • Доһа, Қатар • Ереван, Армения • Иерусалим, Израиль † • Каир, Мысыр* • Манама, Бахрейн • Маскат, Оман • Никосия, Кипр* • Рамалла, Палестина † • Сана, Йемен* • Солтүстік Никосия, Солтүстік Кипр • Степанакерт, Таулы Қарабақ Республикасы • Сухум, Абхазия • Тбилиси, Грузия • Тегеран, Иран • Цхинвал, Оңтүстік Осетия • Эль-Кувейт, Кувейт • Эпископи, Акротири мен Декелия, (Ұлыбритания) • Эр-Рияд, Сауд Арабиясы *Трансқұрлықтық мемлекеттер. † Иерусалим қаласы Израильдың да, Палестинаның да астанасы болып табылады. Тель-Авив — Израильдың халықаралық түрде мойындалған астанасы; Рамалла Палестина автономиясының әкімшілік орны болып табылады.

Еуропа елордалары Тәуелді аймақтар және жартылай мойындалған елдер көлбеу жазумен белгіленген Батыс Еуропа Оңтүстік Еуропа Солтүстік Еуропа Шығыс Еуропа • Амстердам, Нидерланд • Андорра-ла-Велья, Андорра • Берлин, Германия • Берн, Швейцария • Брюссель, Бельгия • Вадуц, Лихтенштейн • Вена, Аустрия • Дублин, Ирландия • Дуглас, Мэн аралы • Лондон, Ұлыбритания • Люксембург, Люксембург • Париж, Франция • Сент-Питер-Порт, Гернси • Сент-Хелиер, Джерси • Анкара, Түркия1 • Афина, Грекия • Белград, Сербия • Валлетта, Мальта • Ватикан, Ватикан • Гибралтар, Гибралтар • Загреб, Хорватия • Лиссабон, Португалия • Любляна, Словения • Мадрид, Испания • Монако, Монако • Никосия, Кипр2 • Подгорица, Черногория • Приштина, Косово • Рим, Италия • Сан-Марино, Сан-Марино • Сараево, Босния және Герцеговина • Скопье, Солтүстік Македония • Солтүстік Никосия, Солтүстік Кипр • Тирана, Албания • Вильнюс, Литва • Копенгаген, Дания • Лонгйир, Шпицберген • Мариехамн, Аланд аралдары • Осло, Норвегия • Рейкьявик, Исландия • Рига, Латвия • Стокгольм, Швеция • Таллин, Эстония • Торсшавн, Фарер аралдары • Хельсинки, Финляндия • Астана, Қазақстан1 • Баку, Әзербайжан • Братислава, Словакия • Будапешт, Мажарстан • Бухарест, Румыния • Варшава, Польша • Ереван, Армения2 • Киев, Украина • Кишинев, Молдова • Мәскеу, Ресей1 • Минск, Беларусь • Прага, Чехия • София, Болгария • Степанакерт, Таулы Қарабақ Республикасы • Сухум, Абхазия • Тбилиси, Грузия • Тирасполь, Транснистрия • Цхинвал, Оңтүстік Осетия 1Трансқұрлықтық мемлекеттер, 2толықтай Оңтүстік-Батыс Азияда, бірақ Еуропамен саяси-әлеуметтік байланысы тығыз.

Бұл — Түркия туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.