Heinrich Heine

Thư gửi mẹ^[1]

 

(Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern)

I

Con thích sống ngẩng cao đầu, kiêu hãnh

Và đôi khi ngang bướng đến lạ lùng

Ngay cả nhà vua nếu nhìn mặt con

Thì đôi mắt cũng không hề nhìn xuống.

 

Nhưng mẹ thân yêu, con xin thừa nhận

Rằng tính con dù bướng bỉnh thế nào

Thì khi bên mẹ âu yếm ngọt ngào

Con vẫn tỏ ra vô cùng ngoan ngoãn.

 

Có phải đấy vì tâm hồn cao thượng

Trí tuệ thanh cao thâm nhập vào con

Như từ trời xanh làm dịu cõi lòng?

 

Con xấu hổ vì những việc con làm

Trái tim mẹ đã bao lần u ám?

Nhưng thế rồi vẫn tha thứ cho con.

 

II

Trong cơn mê, con từ giã mẹ hiền

Để ra đi khắp tận cùng thế giới

Con khát khao và chỉ mong tìm thấy

Một tình yêu và ôm ấp lấy tình.

 

Con kiếm tình yêu khắp mọi nẻo đường

Chìa bàn tay ra trước từng cánh cửa

Nhưng tình yêu không một ai cho cả

Mà được trao sự căm ghét lạnh lùng.

 

Vì tình yêu con nhầm lẫn thường xuyên

Kiếm tình yêu nhưng chẳng tìm thấy nó

Con trở về nhà buồn bã cô đơn.

 

Thì lúc này mẹ đi đến với con

Thứ ánh sáng cháy bừng trong mắt mẹ

Là tình yêu mà con vẫn đi tìm.

 

Gửi Jenny

 

Tôi bây giờ đã là ba lăm tuổi

Còn em thì chỉ vừa mới mười lăm

Nhưng mỗi lần nhìn em, Jenny ạ

Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!

 

Vào năm một nghìn tám trăm mười bảy

Tôi gặp một người con gái như em

Mái tóc của nàng giống như em vậy

Giống cả nụ cười, dáng vẻ tự nhiên.

 

Thế rồi tôi bước vào trường Đại học

Tôi dặn nàng: “Hãy gắng đợi chờ anh

Anh sẽ quay về một ngày gần nhất”

Nàng nói rằng: “Em mãi mãi của anh”.

 

Ba năm trời học ở Göttingen

Ba năm miệt mài với bao sách luật

Thế rồi một hôm nhận thư biết được

Người yêu của tôi đã bước theo chồng.

 

Khi đó tháng Năm, khi đó mùa xuân

Những bông hoa nở đầy trong thung lũng

Những con chim đã cất tiếng hót vang

Những con sâu cũng vui đùa trong nắng.

 

Nhưng tôi buồn, xanh xao và u ám

Vì buồn đau mà sức lực không còn

Chỉ có Chúa Trời may ra thấu tận

Những điều gì tôi đã chịu hằng đêm.

 

Nhưng tôi phục hồi. Như cây sồi xanh

Vẻ mạnh mẽ hiện trong từng nhánh lá

Giờ mỗi lần nhìn em, Jenny ạ

Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!

 

Vết thương hạnh phúc

 

Khi có em trong tay!

Một niềm vui hạnh phúc

Trong lòng tôi tràn ngập

Những mơ ước diệu kỳ.

 

Khi có em trong tay!

Tôi hôn lên mái tóc

Mái tóc vàng tuyệt đẹp

Buông xõa trên vai này.

 

Khi có em trong tay!

Tôi tin rằng hiện thực

Cõi thiên đường hạnh phúc

Ngay trên mặt đất này.

 

Nhưng như Thánh ngờ vực^[2]

Tôi còn nghi điều này

Khi chưa đặt ngón tay

Vào vết thương hạnh phúc.

 

Ăn mặn ăn chay

 

Bạn tôi ơi, phạm thượng!

Khi bạn làm điều này:

Bỏ Hanne tròn lẳn

Để yêu Marianne gầy!

 

Nếu yêu thịt – thì bạn

Được coi là bình thường

Còn phóng đãng với xương

Điều này là ghê tởm.

 

Quỷ Sa tăng nham hiểm

Đưa ta vào bẫy đây

Giống như người ăn mặn

Bỗng dưng thích ăn chay.

 

Nước Đức quê hương tôi

 

Nước Đức quê hương tôi

Đâu cũng có cây đời

Trái chín mọng, nhưng khổ

Hình nộm dọa khắp nơi.

 

Ta như bầy chim sẻ

Sợ yêu tinh, quỷ sứ

Nhìn anh đào nở hoa

Mà đành lòng nín chịu.

 

Anh đào đỏ, nhưng hột

Bên trong là cái chết

Chỉ ở trên trời cao

Có anh đào không hột.

 

Chúa Cha – Con – Thánh thần

Mà hồn ta ngợi khen

Khát khao cái vĩnh cửu

Linh hồn Đức đáng thương.

 

Chỉ nơi có thiên thần

Là hạnh phúc muôn năm

Còn ở đây đau khổ

Anh đào cũng chua lòm.

 

Ở đâu?

 

Ở đâu, người lữ thứ

Sẽ gửi nắm xương tàn?

Phương Nam – dưới bóng cọ?

Hay dưới liễu sông Ranh?

 

Hay ở nơi sa mạc

Tay người lạ sẽ chôn?

Hay bên bờ biển xanh

Mộ nằm trên bờ cát?

 

Ở nơi nào cũng được

Miễn là có bầu trời

Và trên mộ của tôi

Có sao như đèn đốt.

Sonette

 

(An meine Mutter B. Heine geborene v. Geldern)

I

Ich bin's gewohnt, den Kopf recht hoch zu tragen,

Mein Sinn ist auch ein bißchen starr und zähe;

Wenn selbst der König mir ins Antlitz sähe,

Ich würde nicht die Augen niederschlagen.

 

Doch, liebe Mutter, offen will ich's sagen:

Wie mächtig auch mein stolzer Mut sich blähe,

In deiner selig süßen, trauten Nähe

Ergreift mich oft ein demutvolles Zagen.

 

Ist es dein Geist, der heimlich mich bezwinget,

Dein hoher Geist, der alles kühn durchdringet,

Und blitzend sich zum Himmelslichte schwinget?

 

Quält mich Erinnerung, daß ich verübet

So manche Tat, die dir das Herz betrübet?

Das schöne Herz, das mich so sehr geliebet?

 

II

Im tollen Wahn hatt ich dich einst verlassen,

Ich wollte gehn die ganze Welt zu Ende,

Und wollte sehn, ob ich die Liebe fände,

Um liebevoll die Liebe zu umfassen.

 

Die Liebe suchte ich auf allen Gassen,

Vor jeder Türe streckt ich aus die Hände,

Und bettelte um g'ringe Liebesspende -

Doch lachend gab man mir nur kaltes Hassen.

 

Und immer irrte ich nach Liebe, immer

Nach Liebe, doch die Liebe fand ich nimmer,

Und kehrte um nach Hause, krank und trübe.

 

Doch da bist du entgegen mir gekommen,

Und ach! was da in deinem Aug' geschwommen,

Das war die süße, langgesuchte Liebe.

 

An Jenny

 

Ich bin nun fünfunddreißig Jahr alt,

Und du bist fünfzehnjährig kaum...

O Jenny, wenn ich dich betrachte,

Erwacht in mir der alte Traum!

 

Im Jahre achtzehnhundert siebzehn

Sah ich ein Mädchen, wunderbar

Dir ähnlich an Gestalt und Wesen,

Auch trug sie ganz wie du das Haar.

 

Ich geh auf Universitäten,

Sprach ich zu ihr, ich komm zurück

In kurzer Zeit, erwarte meiner.

Sie sprach: "Du bist mein einzges Glück."

 

Drei Jahre schon hatt ich Pandekten

Studiert, als ich am ersten Mai

Zu Göttingen die Nachricht hörte,

Daß meine Braut vermählet sei.

 

Es war am ersten Mai! Der Frühling

Zog lachend grün durch Feld und Tal,

Die Vögel sangen, und es freute

Sich jeder Wurm im Sonnenstrahl.

 

Ich aber wurde blaß und kränklich,

Und meine Kräfte nahmen ab;

Der liebe Gott nur kann es wissen,

Was ich des Nachts gelitten hab.

 

Doch ich genas. Meine Gesundheit

Ist jetzt so stark wie'n Eichenbaum...

O Jenny, wenn ich dich betrachte,

Erwacht in mir der alte Traum!

 

Der Ungläubige

 

Du wirst in meinen Armen ruhn!

Von Wonnen sonder Schranken

Erbebt und schwillt mein ganzes Herz

Bei diesem Zaubergedanken.

 

Du wirst in meinen Armen ruhn!

Ich spiele mit den schönen

Goldlocken! Dein holdes Köpfchen wird

An meine Schultern lehnen.

 

Du wirst in meinen Armen ruhn!

Der Traum will Wahrheit werden,

Ich soll des Himmels höchste Lust

Hier schon genießen auf Erden.

 

O, heil’ger Thomas! Ich glaub’ es kaum!

Ich zweifle bis zur Stunde,

Wo ich den Finger legen kann

In meines Glückes Wunde.

 

Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig

 

Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig

Wirst du deiner fetten Hanne,

Und du liebst jetzt jene spinnig

Dürre, magre Marianne!

 

Läßt man sich vom Fleische locken,

Das ist immer noch verzeihlich;

Aber Buhlschaft mit den Knochen,

Diese Sünde ist abscheulich!

 

Das ist Satans böse Tücke,

Er verwirret unsre Sinne:

Wir verlassen eine Dicke,

Und wir nehmen eine Dünne!

 

Im lieben Deutschland daheime

 

Im lieben Deutschland daheime,

Da wachsen viel Lebensbäume;

Doch lockt die Kirsche noch so sehr,

Die Vogelscheuche schreckt noch mehr.

 

Wir lassen uns wie Spatzen

Einschüchtern von Teufelsfratzen;

Wie auch die Kirsche lacht und blüht,

Wir singen ein Entsagungslied:

 

Die Kirschen sind von außen rot,

Doch drinnen steckt als Kern der Tod;

Nur droben, wo die Sterne,

Gibts Kirschen ohne Kerne.

 

Gott Vater, Gott Sohn, Gott heiliger Geist,

Die unsere Seele lobt und preist -

Nach diesen sehnet ewiglich

Die arme deutsche Seele sich.

 

Nur wo die Engel fliegen,

Da wächst das ewge Vergnügen;

Hier unten ist alles Sünd und Leid

Und saure Kirsche und Bitterkeit.

 

Wo?

 

Wo wird einst des Wandermüden

Letzte Ruhestätte sein?

Unter Palmen in dem Süden?

Unter Linden an dem Rhein?

 

Werd ich wo in einer Wüste

Eingescharrt von fremder Hand?

Oder ruh ich an der Küste

Eines Meeres in dem Sand?

 

Immerhin! Mich wird umgeben

Gotteshimmel, dort wie hier,

Und als Totenlampen schweben

Nachts die Sterne über mir.

Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng