Ingushetia

Ingushetia Ингуше́тия (rusisht) ГӀалгӀай (ingulshetisht) Republikë e Rusisë Emblema e Ingushetisë Flamuri i Ingushetisë      Vendodhja në Rusi Administrimi Politik Qarku federal Kaukazi Verior Rajoni ekonomik Kaukazi Verior Kryeqyteti Magas Krijimi 4 qershor 1992 Qeverisja Kreu i Republikës Junus-bek Jevkurov Trupi Ligjvënës Asambleja e Popullit Sipërfaqja Sipërfaqja 3,000 km2 Renditja në Rusi: 81-ta Popullsia Popullsia 488,043 (2018) banorë Renditja në Rusi: 75-ta Dendësia 140 banorë/km2 Gjeografia Zona kohore UTC+3 (MSK Të dhëna të tjera Targa e automjeteve 06 Kodi sipas ISO RU-IN Faqja Zyrtare www.ingushetia.ru

Republika e Ingushetisë (Rusisht: Респу́блика Ингуше́тия, Respublika Ingushetiya; Ingushetisht: Гӏалгӏай Мохк, Ğalğaj Moxk), ose thjesht Ingushetia, është një subjekt federal i Federatës Ruse (një republikë), e vendosur në rajonin e Kaukazit të Veriut.

Republika u themelua më 4 qershor 1992, pasi Republika Socialiste Sovjetike Autonome Çeçeno-Ingushe u nda në dysh.^[1][2] Republika është shtëpia e Ingushëve autoktonë, një popull me prejardhje nga Vainah.

Kryesisht për shkak të kryengritjes në Kaukazin e Veriut, Ingushetia mbetet një nga rajonet më të varfra dhe më të paqëndrueshme të Rusisë. Megjithëse dhuna ka vdekur në vitet e fundit,^[3][4] kryengritja në Çeçeninë fqinje herë pas here është derdhur në Ingusheti. Sipas Human Rights Watch më 2008, republika është destabilizuar nga korrupsioni, një numër krimesh të profilit të lartë (përfshirë rrëmbimin dhe vrasjen e civilëve nga forcat e sigurimit të qeverisë^[5]), protesta anti-qeveritare, sulme ndaj ushtarëve dhe oficerëve, ekseset ushtarake ruse dhe një përkeqësim të situatës së të drejtave të njeriut. Sipas mediave ruse, Ingushetia ka konsumin më të ulët të alkoolit në Rusi.^[6]

Ingushetia ndodhet në shpatet veriore të Kaukazit. Zona e saj raportohet nga burime të ndryshme si 2,000 kilometra katrorë ose 3,600 kilometra katrorë; ndryshimi në raportim është kryesisht për shkak të përfshirjes ose përjashtimit të pjesëve të Distrikteve Sunzhenski. Republika kufizohet me Osetinë e Veriut – Alania, Çeçeninë dhe vendin e Gjeorgjisë (Mtskheta-Mtianeti) (në jug). Pika më e lartë është Gora Shan.

Një shtrirje prej 150 kilometrash e Maleve të Kaukazit përshkon territorin e republikës.

Ingushetia është e pasur me mermer, lëndë druri, dolomit, suva, gur gëlqeror, zhavorr, granit, argjilë, ujë termik mjekësor, metale të rralla, ujë mineral, vaj (mbi 60 miliardë tonë) dhe rezerva të gazit natyror.

Ingushët, një grup kombësie autokton në Kaukaz, kryesisht banojnë në Ingusheti. Ata i referohen vetes si Ghalghai (nga ingueshtishtja: Ghala ("kala" ose "qytezë") dhe ghai ("banorë" ose "qytetarë"). Ingushët flasin gjuhën ingushe, e cila ka një shkallë shumë të lartë të kuptueshmërisë së ndërsjellë me fqinjët çeçen.

Sipas tegjistrimit rus të vitit 2010, ingushët etnikë përbëjnë 94.1% të popullsisë së republikës. Grupet e tjera përfshijnë çeçenë (4.6%), rusë (0.8%) dhe një mori grupesh më të vogla, secili përbën më pak se 0.5% të popullsisë së përgjithshme.

Ingushët janë kryesisht myslimanë sunni që ndjekin shkollën juridike (medh'heb) Shafi'i, me një pakicë Sufi, e cila shpesh shoqërohet me një nga dy trakitatet tradicionalë sufiste: Naqshbandi, të përfaqësuar në Ingushetia nga vëllazëria e Deni Arsanov dhe Qadiriyyah, e lidhur me Kunta-Haji Kishiev.^[7]

Republika e Dagestanit është e ndarë administrativisht në 4 distrikte, 5 qytete/qyteze dhe 32 selsoviet.

Deri në shpërbërjen e shtetit sovjetik, Ingushetia ishte pjesë e RSSA Çeçene-Ingushe të Republikës Socialiste Sovjetike Ruse. Në fund të viteve 1920 - fillimi i viteve 1930 zyrtarët sovjetikë ishin të etur për të zbatuar bashkimin Çeçeno-Ingushe si një proces "objektiv" dhe "natyral". Gjuhëtari sovjetik Nikolaj Jakovlev, i cili ishte një mbështetës i bashkimit, sugjeroi që një emër gjithëpërfshirës i "Veinah" ("populli ynë") duhej të përdorej si për çeçenët ashtu edhe për ingushët. Sipas pikëpamjeve të tij, urbanizimi i shpejtë dhe afrimi i çeçenëve dhe ingushëve brenda një dhe të njëjtës republikë mund të inkurajojë formimin e një kulture dhe gjuhe të përbashkët dhe krijimin e një populli të unifikuar "Veinah".

Gjatë fundit të viteve 1980, së bashku me tendencat separatiste në të gjithë Bashkimin Sovjetik, Kongresi i Dytë i Popullit Ingush u mbajt në Grozny më 9-10 shtator 1989. Takimi drejtohej tek udhëheqja e lartë e Bashkimit Sovjetik dhe përfshinte një kërkesë për "rivendosjen e autonomisë së popullit Ingush brenda kufijve të tyre historikë, Republika Socialiste Sovjetike Autonome Ingushe me një kryeqytet në pjesën e djathtë të qytetit të Ordzhonikidze". Republika Ingushe do të organizohej nga gjashtë distrikte tradicionale Ingushë (përfshirë distrikti i kontestuar Prigorodny). Ngritja e Federatës Ruse u dha Ingushetëve pavarësinë për të cilën ishin zotuar. Gjatë viteve 1990, Ingushetia drejtohej nga presidenti i saj i zgjedhur Ruslan Aushev, një ish gjeneral sovjetik dhe hero i luftës në Afganistan.

Ka disa burime natyrore në Ingusheti: ujë mineral në Açaluki, naftë dhe gaz natyror në Malgobek, pyje në Dzheirakh, metale në Galashki. Qeveria lokale po konsideron zhvillimin e turizmit; megjithatë, kjo është problematike për shkak të situatës së vështirë në vetë republikën dhe afërsisë së disa zonave të konfliktit. Sidoqoftë, Ingushetia vazhdon të mbetet si një nga republikat më të varfra të Rusisë, kryesisht për shkak të konfliktit të vazhdueshëm, korrupsionit dhe çrregullimeve civile. Papunësia vlerësohet të jetë rreth 53%, dhe varfëria në rritje është një çështje kryesore.

1. ^ Ligji i 4 qershorit 1992
2. ^ Faqja zyrtare e Republikës së Ingushetisë Social-Economic Characteristics Arkivuar 2 qershor 2015 tek Wayback Machine (rusisht)
3. ^ "Russia's North Caucasus Insurgency Widens as ISIS' Foothold Grows". www.worldpoliticsreview.com (në anglisht). Marrë më 2017-10-03. Russia's North Caucasus insurgency has gone relatively quiet, but reduced casualty numbers belie a still-worrying situation where long-standing grievances remain.
4. ^ Walker, Shaun (2017-04-04). "Why suspicion over St Petersburg metro attack is likely to fall on Islamist groups". The Guardian (në anglishte britanike). ISSN 0261-3077. Marrë më 2017-10-03. A renewed crackdown on any suspected militant activity in the run-up to the Sochi winter Olympics in 2014 and the departure of many militants to fight in Syria led to a weakening of the North Caucasus insurgency.
5. ^ "Ingushetia's cycle of violence" (në anglisht). BBC. 3 tetor 2009. Marrë më 7 janar 2011.
6. ^ "В докладе Роспотребнадзора названы самые пьющие регионы России" (në rusisht).
7. ^ Stephen Bowers; etj. (2004). "Islam in Ingushetia and Chechnya". Faculty Publications and Presentations of the Helms School of Government of Liberty University (në anglisht). 29.