Inguŝio

	Subjekto de Rusia federacio
	Respubliko Inguŝio; ruse Республика Ингушетия; inguŝe ГӀалгӀай Мохк
Flago	Blazono
respubliko de Rusio
Administrado
Federacia regiono	Nord-Kaŭkazia federacia regiono
Ĉefurbo	Magaso
Prezidanto	Maĥmud-Ali Kalimatov; (ekde 26-a de junio 2019)
Fondita	10-a de decembro 1992
Demografio
Loĝantaro	412 529 loĝantoj; (Stato: 14-a de oktobro 2010)
Loĝdenso	114 loĝ./km²
Oficiala lingvo	rusa
Etnoj	inguŝoj (93,5 %); ĉeĉenoj (4,5 %); rusoj (0,8 %); (Stato: 2010)
Geografio
Areo	3628 km²
Pliaj informoj
Horzono	UTC+3
Poŝtkodoj	386000–386999
Aŭtokodoj	06
OKATO	26
ISO 3166-2	RU-IN
Retpaĝaro	www.ingushetia.ru
	Situo en Ruslando
	v • d • r

43.145.05

Koordinatoj: 43° 6′ N, 45° 3′ O (mapo)

Inguŝio aŭ Inguŝujo (ruse Ингушетия, inguŝe ГIалгIай мохк) estas respubliko en Norda Kaŭkazio, subjekto de Rusia Federacio. De 1810 en konsisto de Rusio. Dum 1921-1924 en Montara ASSR. En 1924 fondiĝis Inguŝa AO. Dum 1934-1992 en Ĉeĉena-Inguŝa ASSR. En junio de 1992 estis proklamita Respubliko Inguŝio kadre de la Rusia Federacio.

Areo: ĉirkaŭ 4,6 mil kv.km. (la plej malgranda regiono de Rusio)
Loĝantaro: ĉirkaŭ 200 mil, plejparte inguŝoj.
Ĉefurbo: Magas. Antaŭa ĉefurbo (1992-2000) Nazran.

La orienta limo de Inguŝio (kun Ĉeĉenio) ankoraŭ ne estas fiksita post disiĝo de la komuna Ĉeĉen-Inguŝa respubliko. La okcidentan limon (kun Nord-Osetio) Inguŝio disputas.

Konflikto en la Ĉeurba Distrikto de Nord-Osetio

La teritorio de la distrikto jure kaj fakte apartenas al Nord-Osetio, sed ĝia orienta parto estas diskutata de Inguŝio. Ĝis 1944 inguŝoj loĝis en tiu teritorio, konsistigante pli ol duonon de la loĝantaro, kaj dum la Dua mondmilito, laŭ dekreto de Stalin, ĉiuj inguŝoj estis deportitaj en Kazaĥion kaj Kirgizion pro akuzo pri nelojaleco al la sovetunia potenco kaj amasa banditismo. En iliajn vilaĝojn oni devige enloĝigis rusojn kaj osetojn. Post rehabilito de la inguŝa popolo, inguŝoj revenis al siaj vilaĝoj, kio kaŭzis daŭran malkontenton inter la du etnoj (inguŝoj kaj osetoj).

Post disfalo de Sovetunio, en oktobro-novembro 1992 okazis amasaj inguŝaj protest-agoj kaj armitaj interpuŝoj, kulmino de kiuj iĝis armita kontraŭstaro, kiam najbaro militis kontraŭ najbaro en la vilaĝoj kun miksita oset-inguŝa loĝantaro. Estas malfacile diri, kiu flanko ekis la konflikton: ambaŭ montras unu al la alia. Rezulte, post du-monata milito, dekmiloj da inguŝoj devis forlasi siajn hejmojn en la orienta parto de Prigorodnij (Apudurba) distrikto de Nord-Osetio. Laŭ diversaj pritaksoj, pli-malpli duono de la antaŭkonflikta etne inguŝa loĝantaro sukcesis reveni al la distrikto kaj loĝas tie nun.

La konflikto estas konservita per disigo de la kontraŭstarantaj flankoj kaj intensigo de polica kontrolo, sed la rilatoj inter la du etnoj plu restas streĉaj. Inguŝio kaj inguŝaj neregistaraj organizoj ne ĉesis postuli la teritorion. Administracia limo inter Nord-Osetio kaj Inguŝio multrilate similas limon interŝtatan. Post la ioma pliboniĝo komence de 2000-aj jaroj, denove ekregis malvarma kontraŭstaro post la tragediaj eventoj en Beslano, kie plejparto de teroristoj estis inguŝaj ekstremistaj junuloj.

Politiko

Inguŝio estas la plej juna subjekto de Rusia Federacio kaj sola, kies estroj estis nur generaloj: Ruslan Auŝev (1992-2002), Murat Zjazikov (2002-2008), Junus-bek Jevkurov (2008-2019), Maĥmud-Ali Kalimatov (ekde 2019).

La prezidanta baloto en Inguŝio en 2002 okazis unu jaron antaŭ la difinita tempo pro eksiĝo de la unua prezidanto de la respubliko generalo Ruslan Auŝev. La balotkampanjo disvolviĝis en ĉiam pli streĉa atmosfero kaj nur en la dua rondumo la venkinto estis oficiale deklarita generalo Murat Zjazikov. En 2008 lin anstataŭis generalo Junus-bek Jevkurov, nomumita de la prezidanto de Rusio. En 2013 li estis reelektita.

Vidu ankaŭ

Rusoj en Inguŝio

Referencoj

↑ Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (rezultoj de la tutrusia censo 2010. Volumo 1. Nombroj kaj disigo de la loĝantaro). Tabeloj 5, p. 12–209; 11, p. 312–979 (elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusa federacio)
↑ Administrativno-territorialjnoe delenie po subjektam Rossijskoj Federacii na 1 janvarja 2010 goda (Administrativ-teritoria grupigo laŭ subjektoj de la Rusia federacio la 1-an de Januaro 2010). (Elŝuto de la retpaĝaro de la Federacia servo por ŝtata statistiko de la Rusia federacio)