Nemački napad na Ljubiju (1944)
- Za drugu operaciju istog naziva vidi Operacija Reinhard
Operacija Rajnhard (njem. Reinhard) je bila zajednička ofanziva Vermahta i snaga NDH, uz pomoć lokalnih četnika, protiv partizana koji su držali rudnik Ljubija kod Prijedora. Vođena je 8. i 9. maja 1944. godine.
8. 5. 1944. godine delovi nemačke 373. legionarske divizije iz Prijedora zauzeli rudnik gvožđa Ljubiju, koji su branili delovi 4. udarne divizije NOVJ.[1]
Do 4. maja napravljen je plan po kojemu 8. maja počinje operacija prema rudniku Ljubiji pod šifrovanim nazivom »Rajnhard«. U operaciji učestvuju: 92. motorizovana brigada, Oklopni jurišni bataljon 2. oklopne armije; 1. bataljon 383 puka 373. njemačke divizije; 2. bataljon istog puka i 3. ustaško-domobranski gorski zdrug (samo posada iz Prijedora).[2]
Rano ujutru 6. maja komandant 69. njemačkog korpusa naređuje da 1. bataljon 383. puka koji se nalazi u Banjaluci odmah krene u Prijedor. Od Ivanjske do Prijedora ovaj bataljon vodi borbu sa jedinicama 11. krajiške brigade. Iz Prijedora u pomoć ovom bataljonu kreće 2. bataljon 383. puka vršeći proboj od Prijedora prema Kozarcu. Oba bataljona stižu uveče u Prijedor sa 30 mrtvih i ranjenih.
Komandant 69. korpusa 6. maja ujutru je naredio komandantu 3. gorskog ustaško-domobranskog zdruga da jedinice 11. gorske pukovnije i 12. ustaške bojne napadnu toga dana od Dobrljina prema Pastirevu na Karanu. Cilj napada je bio da se vežu jedinice 11. brigade i tako omogući 7. maja neopažen prolaz 92. motorizovane brigade i oklopnog jurišnog bataljona iz Bosanskog Novog u Prijedor.
Komandant 69. korpusa 6. maja uveče u Bosanskom Novom je održao sastanak sa potčinjenim, na kome pored ostalog određuje da operacijom »Rajnhard« rukovodi pukovnik Hildebrant, kojemu se za vrijeme operacije podčinjavaju sve jedinice. Po završetku sastanka komandant 69. korpusa uveče naređuje komandantu 3. ustaško-domobranskog zdruga depešom da idućeg dana, 7. maja, najmanje 500 vojnika krene prema rudniku Ljubija i prikupi što detaljnije podatke o rasporedu 8. krajiške brigade. Drugu depešu uputio je komandant 69. korpusa komandantu 4. ustaško-domobranskog lovačkog zdruga sa naređenjem da 7. maja sve jedinice iz Lijevča Polja i Bosanske Gradiške izvrše napad prema Turjaku i selu Gornjim Vilusima. Ovim je komandant 69. korpusa nastojao da privuče snage partizana sa Kozare prema Lijevče Polju i tako olakša izvođenje operacije »Rajnhard«.[2]
Jedinice brigade su 7. maja dočekale 300 domobrana, 150 milicionera Šefkine milicije i 50 Nijemaca, odbile ih i vratile u Prijedor. Gradiško-ljevčanski odred dočekao je neprijatelja sastavljenog od njemačke policije i ustaša, na Turjaku i Miljevcima i ubio 4, ranio 7 policajaca, a ostale dijelove potisnuo nazad u uporište. I četnici Timarskog četničkog odreda su bili aktivirani u vezi operacije »Rajnhard«. Oni su 7. maja iz zasjede dočekali tri borca 1. bataljona 11. brigade i ubili ih.[2]
8. maja 1944. jedinice 92. motorizovane brigade, oklopni jurišni bataljon i 1. bataljon 383. puka pojačani ustašama, milicionerima i četnicima napali su jedinice 8. brigade i dio Podgrmečkog odreda koji su branih pravac prema Ljubiji.
Tokom 8. maja na putu Prijedor - Sanski Most delovi 8. i 11. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ vodili jednodnevnu borbu protiv delova nemačke 373. legionarske divizije i četnika i naneli im gubitke od oko 30 mrtvih i 45 ranjenih.[3] Gubici brigada NOVJ su bili 7 mrtvih i 6 ranjenih boraca.[3]
Borbe su vođene i 9. maja. Devetog maja u 10.30 časova Nijemci su ponovo ušli u radnik Ljubiju.[2]
Po završetku operacije »Rajnhard«, njemačke jedinice su krenule iz Prijedora za Bosanski Novi radi učešća u operaciji »Šah« na području Banije i Korduna.
- Operation "Reinhard" (axishistory.com)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
