Przejdź do zawartości

Zapora wodna Smukała

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stopień wodny w Smukale
Ilustracja
Widok od strony Brdy
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Bydgoszcz

Droga wodna

Brda

Stopień wodny

Smukała

Budowa
Lata budowy

1902, 1951

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Stopień wodny w Smukale”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stopień wodny w Smukale”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Stopień wodny w Smukale”
Ziemia53°11′31″N 17°58′00″E/53,191944 17,966667
Widok od strony Zalewu Smukalskiego

Stopień wodny w Smukale – budowla hydrotechniczna służąca spiętrzeniu wód Brdy w celu uzyskania energii elektrycznej z elektrowni wodnej. Jest położona w północno-zachodniej części Bydgoszczy na osiedlu Smukała. Jest ostatnim z elementów kaskadowej zabudowy energetycznej rzeki Brdy[1].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

W skład stopnia wodnego wchodzą[2]:

  • zapora ziemna,
  • jaz,
  • upust,
  • przepławka dla ryb,
  • elektrownia wodna.

Jaz piętrzy wody Brdy do wysokości 8 m. Woda przepływa przez dwie turbiny Kaplana o łącznej mocy 4 MW[3].

W wyniku spiętrzenia wody powstał Zalew Smukalski o powierzchni maksymalnej (przy maksymalnym piętrzeniu) 96 ha. Średnia szerokość zbiornika wynosi 110 m. Jest on malowniczo położony wśród lasów. Nie pełni on funkcji przeciwpowodziowej (brak rezerwy powodziowej). Okolica zalewu wraz z okolicznymi lasami stała się jednym z terenów rekreacyjnych w Bydgoszczy.

Spadek wody w zaporze wykorzystuje elektrownia wodna, której właścicielem jest spółka Elektrownie Wodne. Jest to największa elektrownia wodna w granicach Bydgoszczy. W normalnych warunkach hydrometeorologocznych generuje przepływy: 15 do 45 m³/s.

Nad jazem piętrzącym wodę znajduje się stalowa kładka technologiczna o długości 16 m i szerokości 1,3 m. Zarządcą obiektu jest spółka „Elektrownie Wodne” z siedzibą w Samociążku[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza elektrownia wodna na terenie Smukały powstała pod koniec XIX wieku. Przy drewnianej zaporze działały urządzenia o mocy 118 kW[4].

Decyzję o budowie kolejnej elektrowni wraz z tzw. zamkiem wodnym podjęto i zrealizowano w 1902 r. w związku z koniecznością zapewnienia zasilania uruchomionej w 1904 roku karbidowni. W kwietniu 1907 nowym mostem rozpoczęły kursować pociągi kolei wąskotorowej z Bydgoszczy do Włók. Nowa elektrownia posiadała moc 1454 kW, a dla jej potrzeb utworzono zbiornik wodny na Brdzie o powierzchni 30 ha. Zasilała ona fabrykę karbidu i okoliczne zabudowania.

4 września 1939 r. wskutek działań wojennych wycofujące się wojsko polskie dokonało wysadzenia w powietrze zapory, mostu, elektrowni i karbidowni.

W 1942 r. Niemcy przystąpili do budowy nowej zapory i elektrowni, wykorzystując siłę roboczą okolicznych mieszkańców. Budowa pochłonęła wiele ofiar, ale i tak Niemcy jej nie ukończyli. Uruchomienie elektrowni Smukała nastąpiło dopiero po wojnie w roku 1951. Prace te nadzorował inż. Stanisław Więckowski, część elektryczną zaprojektował inż. Antoni Misterek, a obiekty budowlane inż. Edward Narzyński ze Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Północnego. W elektrowni tej zainstalowano dwie turbiny typu Kaplan niemieckiej produkcji. Moc uzyskiwana na generatorze to 2 MW dla każdego turbozespołu.

Na zachodnim brzegu zbiornika znajduje się pomnik - kajak, upamiętniający spływy Karola Wojtyły. Z jego wnętrza wychodzą dwa wiosła, na których widnieją napisy: "Tutaj w Smukale w 1953 i w 1966 roku uczestniczył w spływach kajakowych rzeką Brdą ks. Karol Wojtyła, w latach 1978-2005 Papież Jan Paweł II" oraz "W dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego Jana Pawła II w Bydgoszczy. Bydgoszczanie ze stowarzyszeń: Represjonowanych w PRL Przymierze oraz przyjaciół szkoły Jana Pawła II"[5].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Powyżej zlokalizowane są elektrownie wodne: w Mylofie oraz współpracujące ze Smukałą elektrownie w Koronowie i Tryszczynie.
  2. http://www.mpu.bydgoszcz.pl/ Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy.
  3. a b Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8.
  4. http://bydgoszcz.naszemiasto.pl/wydarzenia/249363.html dostęp 7-01-2010.
  5. Pomnik wioseł

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]