Simone Veil

Simone Veil
Simone Veil árið 1982.
Heilbrigðisráðherra Frakklands
Í embætti 28. maí 1974 – 4. júlí 1979
Forseti	Valéry Giscard d'Estaing
Forsætisráðherra	Jacques Chirac Raymond Barre
Forveri	Michel Poniatowski
Eftirmaður	Jacques Barrot
Í embætti 30. mars 1993 – 11. maí 1995
Forseti	François Mitterrand
Forsætisráðherra	Édouard Balladur
Forveri	Bernard Kouchner
Eftirmaður	Élisabeth Hubert
Forseti Evrópuþingsins
Í embætti 17. júlí 1979 – 18. janúar 1982
Forveri	Emilio Colombo
Eftirmaður	Piet Dankert
Persónulegar upplýsingar
Fædd	13. júlí 1927 Nice, Frakklandi
Látin	30. júní 2017 (89 ára) París, Frakklandi
Maki	Antoine Veil (g. 1946; d. 2013)
Börn	3
Háskóli	École nationale de la magistrature Sciences Po Parísarháskóli
Verðlaun	Karlsverðlaunin (1981)
Undirskrift

Simone Veil Grand (f. Jacob; 13. júlí 1927 – 30. júní 2017) var frönsk stjórnmálakona sem gegndi embætti heilbrigðisráðherra á tveimur tímabilum og var forseti Evrópuþingsins frá 1979 til 1982, fyrst kvenna. Sem heilbrigðisráðherra var hún kunnur málsvari kvenréttinda, sér í lagi lagasetningar árið 1975 sem lögleiddi þungunarrof í Frakklandi. Lögin voru kennd við hana og kölluð Loi Veil. Frá 1998 til 2007 sat Veil í stjórnlagaráði Frakklands.

Simone Veil var af frönskum Gyðingaættum og faðir hennar var vel efnaður arkitekt. Á tíma helfararinnar, þegar Simone var sautján ára gömul, var hún send til Auschwitz-útrýmingarbúðanna ásamt fjölskyldu sinni og um 76 þúsund öðrum Gyðingum. Simone var sú eina úr fjölskyldu sinni sem lifði helförina af en hún bar brennimerkt fanganúmer á upphandleggnum það sem hún átti eftir ólifað.^[1]

Simone Veil var látin laus eftir lok seinni heimsstyrjaldarinnar og hafði þá verið í fangabúðunum í þrettán mánuði. Hún hóf nám í lögfræði og varð lögfræðingur en nam jafnframt stjórnmálafræði. Simone Veil hlaut stöðu í franska dómsmálaráðuneytinu og vann þar í mörg ár.^[1]

Þegar Valéry Giscard d'Estaing varð forseti Frakklands árið 1974 fékk hann Simone Veil til þess að stýra svokallaðri „heilsubyltingu“. Veil varð heilbrigðis- og fjölskyldumálaráðherra í ríkisstjórn Jacques Chirac forsætisráðhera og talaði í því embætti fyrir lagasetningu sem heimilaði fóstureyðingar í Frakklandi.^[2] Hún lagði jafnframt til að ríkið ætti að greiða 80% af kostnaði við þær. Veil sagðist sjálf vera á móti þungunarrofum en færði rök fyrir því að þau ættu rétt á sér í vissum aðstæðum og sagði því rangt að banna þau.^[3] Franska þingið féllst á málatilbúnað hennar og samþykkti með 284 atkvæðum gegn 189 lagafrumvarp Veil um að gefa konum frjálst val um að láta rjúfa meðgöngu á fyrstu tíu vikum meðgöngutímans. Frakkland varð þar með fyrst kaþólskra ríkja til þess að heimila þungunarrof.^[2]

Veil-lögin voru með þeim umdeildustu sem sett voru á stjórnartíð Giscard d'Estaing. Margir þingmenn stjórnarinnar greiddu atkvæði gegn henni og í beinni sjónvarpsútsendingu sakaði einn andstæðingur frumvarpsins Veil um að koma með aðferðir nasista til Frakklands og „færa börnin í ofnana“. Veil, sem hafði sjálf lifað af helförina, sagðist ekki geta leyft slíkar athugasemdir og fékk þær ómerktar og teknar úr þingskrám.^[2]

Veil stóð fyrir öðrum róttækum lagafrumvörpum, meðal annars lögum um tólf vikna fæðingarorlof.^[3] Hún auðveldaði frönskum konum jafnframt aðgang að getnaðarvörnum.^[4] Í skoðanakönnunum mældist Veil vinsælasti ráðherra í ríkisstjórnum Giscards og hún hélt heilbrigðisráðuneytinu eftir að Raymond Barre tók við af Chirac sem forsætisráðherra 1976.^[3]

Giscard valdi Veil sem oddvita flokkabandalags síns í fyrstu beinu kosningunum á Evrópuþingið sem haldnar voru árið 1979. Veil náði kjöri á þingið og sagði í kjölfarið upp ráðherraembætti sínu.^[5] Hún var kosin forseti Evrópuþingsins og gegndi því embætti til ársins 1982.^[1]

Simone Veil varð aftur heilbrigðisráðherra árið 1993 á forsetatíð François Mitterrand í stjórn Édouards Balladur forsætisráðherra.^[6] Hún lét af embætti eftir að Jacques Chirac var kjörinn forseti árið 1995.

Veil lést árið 2017.^[4] Hún var grafin í Panthéon-hvelfingunni í París.^[7]

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} „Simone Veil – einn vinsælasti stjórnmálamaður Frakka“. Vikan. 3. júní 1982. bls. 29.
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2} Jónas Haraldsson (31. mars 1978). „Skærasta stjarnan í frönskum stjórnmálum“. Dagblaðið. bls. 10–11.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Þórarinn Þórarinsson (24. september 1978). „Simone Veil er vinsælasti ráðherrann“. Tíminn. bls. 6.
4. ↑ ^{4,0 4,1} Kristín Ólafsdóttir (30. júní 2017). „Franski kvenréttindafrömuðurinn Simone Veil látin“. Vísir. Sótt 13. október 2021.
5. ↑ Haraldur Ólafsson (2. ágúst 1979). „Evrópuþingið og kosningarnar til þess“. Tíminn. bls. 6.
6. ↑ „Décret n° 76 du 30 MARS 1993 RELATIF LA COMPOSITION DU GOUVERNEMENT“ (franska).
7. ↑ „Veil grafin í Panthéon“. Morgunblaðið. 6. júlí 2017. bls. 16.