Մարիա Սպարտալի Սթիլման

Մարիա Սպարտալի Սթիլման
Ծնվել է	մարտի 10, 1844
Ծննդավայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Վախճանվել է	մարտի 6, 1927 (82 տարեկան) կամ մարտի 1, 1927 (82 տարեկան)
Մահվան վայր	Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Մասնագիտություն	նկարչուհի և մոդել
Ոճ	Պրեռաֆայելիտներ
Ժանր	Պրեռաֆայելիտներ, դիմապատկեր, կրոնական նկարչություն և բնանկար
Ուշագրավ աշխատանքներ	Սիրո սուրհանդակ
Ամուսին	Ուիլյամ Ջեյմս Սթիլման
Զավակներ	Effie Stillman?
	Marie Spartali Stillman Վիքիպահեստում

Մարիա Եվֆրոսինա Սպարտալի (անգլ.՝ Marie Euphrosyne Spartali, հետագայում՝ Սթիլման, անգլ.՝ Stillman, մարտի 10, 1844(1844-03-10)^[1], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[2] - մարտի 6, 1927(1927-03-06)^[1] կամ մարտի 1, 1927(1927-03-01)^[2], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն^[3]^[2]), հունական ծագմամբ բրիտանացի պրեռաֆայելիտ նկարչուհի։ Վաթսունամյա գործունեության ընթացքում ստեղծել է ավելի քան հարյուր աշխատանքներ, որոնք գտնվում են Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի պատկերասրահներում։

Կենսագրություն

Ընտանիք

Մարիա Սպարտալին եղել է հարուստ առևտրական Միխայիլ Սպարտալիի (1818-1914) կրտսեր դուստրը։ Միխայիլ Սպարտալին «Spartali & Co» ֆիրմայի ղեկավարն էր Լոնդոնում Հունաստանի գլխավոր հյուպատոսը 1866-1882 թվականներին։ Նա Լոնդոն է մեկնել մոտ 1828 թվականին^[7]։ Լոնդոնում էլ ամուսնացել էր Եվֆրոսինայի (հայտնի է որպես Էֆֆի, օրիորդական ազգանունը՝ Վարսամի, 1842-1913) հետ, որը Ջենովայից հույն վաճառականի դուստր էր։

Ընտանիքն ապրել է Քլեֆեմ Քոմոնում գեորգյան տանը, որը հայտնի էր «The Shrubbery» անվամբ, ուներ ընդարձակ այգի և բացվում էր տեսարան դեպի Թեմզան ու Չելսին։ Ամռան ամիսները նրանք անցկացրել են Ուայթ կղզու իրենց տանը, որտեղ Մարիայի հայրը իր հողերում մշակել է խաղող։ Լոնդոնում Միխայիլ Սպարտալին հաճախ անցակցրել է պարտեզային երեկույթներ, ուր հրավիրել է հույսեր ներշնչող երիտասարդ գրողների և նկարիչների։

Հասուն տարիներ

Մարիա Սպարտալին և նրա զարմուհիները՝ Մարիա Զամբակոն և Ագլայա Կորոնիոն, ընկերների շրջապատում հայտնի էին «Երեք Գրացիաներ» անունով՝ ի պատիվ հին հունական դիցաբանության երեք Քարիտներ Ագլայայի, Եփրոսինայի և Թալիայի, որովհետև երեքն էլ հունական ծագմամբ հայտնի գեղեցկուհիներ էին։ Հույն ձեռնարկատեր Ա. Իոնիդեսի (1810-1890) տանը Մարիան և նրա քույր Քրիստինան (1846-1884) առաջին անգամ հանդիպել են Ջեյմս Էբբոտ Մաք-Նեյլ Ուիսթլերի և Սուինբյորնի հետ։ Սուինբյորնը այնքան տպավորված է եղել, որ Սպարտալիի մասին ասել է. «Նա այնքան գեղեցիկ է, որ ես ուզում եմ նստել և լաց լինել»^[8]։ Մարիայի արտաքինը տպավորություն էր թողնում. նրա հասակը մոտ 190 սմ էր, իսկ ավելի ուշ տարիներին նա հագնում էր երկար ցած իջնող սև հանդերձանք՝ ժանյակե գլխանոցով, ինչը մեծ ուշադրություն էր գրավում նրա հանդեպ։

Սկսած 1864 թվականից՝ մի քանի տարի Սպարտալին սովորել է Ֆորդ Մեդոքս Բրաունի մոտ նրա երեխաներ Լյուսիի, Քեթրինի և Օլիվերի հետ։ Դանթե Գաբրիել Ռոսսետտին, լսելով, որ Մարիան դարձել է Բրաունի աշակերտուհին, նամակ է գրել նրան 1864 թվականի ապրիլի 26-ին. «Ես հենց նոր լսեցի, որ միսս Սպարտալին լինելու է Ձեր աշակերտուհին։ Ես նաև լսել եմ, որ նա այն նույն զմայլեցուցիչ գեղեցկուհին է, որի մասին այդքան շատ են խոսում։ Այդ իսկ պատճառով թաքցրեք նրան և ոչ մեկի ցույց մի տվեք։ Ես ուզում եմ, որ նա առաջինը ինձ համար կեցվածք ընդունի»։ Մարիան Ռոսսետտի համար առաջին անգամ կեցվածք է ընդունել 1867 թվականին։ Օգոստոսի 14-ին Ռոսսետտին գրել է Ջեյն Մորիսին. «Ես նրա գլուխը համարում եմ ամենաբարդը բոլոր նրանցից, ում երբևէ նկարել եմ։ Դա կապված է ոչ այնքան ձևերի հետ, որքան կյանքի նուրբ հմայքի, որն անհնար է վերստեղծել»։

Նա կեցվածք է ընդունել Ֆորդ Մեդոքս Բրաունի, Բյորն-Ջոնսի («Ջրաղաց»), Ջուլյա Մարգարեթ Քամերոնի, Ռոսսետտիի («Ֆյամետտայի տեսիլք», «Դանթեի տեսիլքը», («Տաղավար մարգագետնի վրա»), Սփենսեր-Սթենհոուփի համար։

Ամուսնություն

1871 թվականին, հակառակ ծնողների ցանկությանը, Մարիա Սպարտալին ամուսնացել է ամերիկացի լրագրող և նկարիչ Ուիլյամ Ջեյմս Սթիլմանի հետ։ Մարիան նրա երկրորդ կինն էր, առաջին կինը երկու տարի առաջ ինքնասպան էր եղել։ Զույգը միասին կեցվածք էր ընդունել Ռոսսետտիի համար, սակայն հստակ հայտնի չէ, արդյոք դա նրանց առաջին հանդիպումն էր։ Սթիլմանն աշխատել է ամերիկյան «The Crayonne» ամսագրում, ավելի ուշ եղել է «Թայմսի» արտասահմանյան թղթակիցը։ Արտասահմանյան թղթակցի աշխատանքի պատճառով ամուսինները 1878-1883 թվականներին հաճախ են իրենց ժամանակը կիսել Լոնդոնի և Ֆլորենցիայի մեջ, ապա 1889-1896 թվականներին՝ Հռոմի։ Մարիան նաև ճանապարհորդել է Ամերիկայում և միակ բրիտանացի պրեռաֆայելիտ նկարիչն է եղել, որն աշխատել է Միացյալ Նահանգներում։ Զույգն ունեցել է երեք երեխա։

Մարիա Սպարտալի Սթիլմանը մահացել է 1927 թվականի մարտին Հարավային Քենսինգտոնում և դիակիզվել է Բրուքվուդի գերեզմանատանը, որտեղ և թաղվել է ամուսնու հետ։

Արվեստ

Մարիա Սպարտալի Սթիլմանի աշխատանքների թեման բնութագրական է պրեռաֆայելիտ նկարիչների համար՝ կանանց կերպարներ, Ուիլյամ Շեքսպիրի, Ֆրանչեսկո Պետրարկայի, Դանթե Ալիգիերիի, Ջովաննի Բոկաչչոյի ստեղծագործությունների տեսարաններ, ինչպես նաև իտալական բնանկարներ։ Նրա ցուցադրություններն ընթացել են Դադլի պատկերասրահում, Գրոսվենոր պատկերասրահում և դրան հաջորդող Նոր պատկերասրահում (անգլ.՝ The New Gallery), Գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայում, ԱՄՆ արևելքի բազմաթիվ պատկերասրահներում, ներառյալ 1876 թվականին Ֆիլադելֆիայի համաշխարհային ցուցահանդեսը։ 1982 թվականին ԱՄՆ-ում ներկայացվել է նրա աշխատանքների հիշատակի ցուցադրությունը։

Աշխատանքներ

Դևիդ Էլիոթը իր գրքում հաշվարկել է Մարիա Սպարտալի Սթիլմանի ավելի քան 170 նկար։ Ստորև ներկայացված են նկարչուհու ամենահայտնի, այլ գրքերում հիշատակված նկարները.

The Lady Prays — Desire (1867) — Էնդրու Լլոյդ Ուեբերի հավաքածու
Mariana (1867—1869) — մասնավոր հավաքածու
Portrait of a young woman (1868)
Forgetfulness (1869) — մասնավոր հավաքածու
La Pensierosa (1870) — Chazen Museum of Art, Մեդիսոնի Վիսկոնսին համալսարան

Self-Portrait (1871) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան
Self-Portrait in Medieval Dress (1874)
Gathering Orange Blossoms (1879) — Կանտոնի սուրբ Լորենցի համալսարան
The Meeting of Dante and Beatrice on All Saints’ Day (1881)
Madonna Pietra degli Scrovigni (1884) — Ուոքեր Արթ պատկերասրահ, Լիվերպուլ
Love’s Messenger (1885) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան
A Florentine Lily (c 1885—1890) — մասնավոր հավաքածու
The May Feast at the House of Folco Portinari (1887)
Dante at Verona (1888) — մասնավոր հավաքածու
Upon a Day Came Sorrow unto Me (1888)
A Florentine Lily (1885—1890)
Messer Ansaldo showing Madonna Dionara his Enchanted Garden (1889) — «Դեկամերոնի» պատմություններից մեկի նկարազարդում^[9]
Convent Lily (1891)
Cloister Lilies (1891)
Saint George (1892) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան
How the Virgin Mary came to Brother Conrad of Offida and laid her Son in his Arms (1892)
A Rose from Armida’s Garden (1894)
Love Sonnets (1894) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան
Beatrice (1895) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան
Portrait of Mrs W. St Clair Baddeley (1896)
Beatrice (1898) — մասնավոր հավաքածու
The Pilgrim Folk (1914) — Դելավերի գեղարվեստի թանգարան

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Roglo — 1997. — ed. size: 10000000
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Union List of Artist Names — 2010.
↑ https://www.delawarepublic.org/post/arts-playlist-marie-spartali-stillman-delaware-art-museum
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Artnet — 1998.
↑ Union List of Artist Names — 2021.
↑ Vasos Tsibidaros. Oi Ellines stin Anglia (The Greeks in England). Athens: Alkaios, 1974.
↑ Robertson, W. Graham. Time Was. (1931) pp.12-13
↑ «Marie Spartali Stillman: The Enchanted Garden of Messer Ansaldo». ArtMagick. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 5-ին.

Գրականություն

Elliot, David B. A Pre-Raphaelite Marriage: The Lives and Works of Marie Spartali Stillman and William James Stillman. — Woodbridge, Suffolk: Antique Collectors' Club, 2005. — ISBN 1-85149-495-2
Marsh, Jan; Pamela Gerrish Nunn Pre-Raphaelite Women Artists. — London: Thames and Hudson^[en], 1998. — С. 131—135. — ISBN 0-500-28104-1
Stillman, William James Autobiography of a Journalist. — London: Grant Richards, 1901.

Արտաքին հղումներ

Stillman genealogy Արխիվացված 2016-12-26 Wayback Machine
The Androom Archives
Art Renewal Center(չաշխատող հղում)
Delaware Art Museum Արխիվացված 2015-01-14 Wayback Machine
Pre-Raphaelite Women: Art-Sisters Gallery

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Սպարտալի Սթիլման» հոդվածին։

[_36698d5206145302-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Roglo — 1997. — ed. size: 10000000

[_a9debd904be5c4c2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 RKDartists (նիդերլ.)

[_33b9f3b331cfc575-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Union List of Artist Names — 2010.

[_ce8f2d2fed3d3137-4] ttps://www.delawarepublic.org/post/arts-playlist-marie-spartali-stillman-delaware-art-museum

[_6695db8c24dbc4c2-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Artnet — 1998.

[_bfd419a96dfc4af9-6] Union List of Artist Names — 2021.

[7] Vasos Tsibidaros. Oi Ellines stin Anglia (The Greeks in England). Athens: Alkaios, 1974.

[8] Robertson, W. Graham. Time Was. (1931) pp.12-13

[9] «Marie Spartali Stillman: The Enchanted Garden of Messer Ansaldo». ArtMagick. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 5-ին.

[1]