Սուրբ Հոգեգալուստ եկեղեցի (Տրիպոլի)

Սուրբ Հոգեգալուստ եկեղեցի
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի
Երկիր	Լիբանան
Տեղագրություն	Տրիպոլի
Դավանանք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Թեմ	Լիբանանի թեմ
Հիմնական ամսաթվերը	1962
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական եկեղեցական ճարտարապետություն
Հիմնադրված	1962

Սուրբ Հոգեգալուստ եկեղեցի, Տրիպոլի քաղաքում գտնվող կրոնական կառույց։ Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Լիբանանի թեմին։ Կազմակերպում է Լիբանանի Հյուսիսային մարզի Տրիպոլի ծովափնյա քաղաքում բնակվող առաքելական հայության հոգևոր կյանքը, հանդիսանում է լիբանանահայ համայնքի կարևոր հոգևոր կենտրոններից մեկը^[1]։

Սուրբ Հարություն եկեղեցին գործում է Տրիպոլի քաղաքում։ Բարձրահարկ շենքերի մեջ առանձնանում է հայկական եկեղեցական ճարտարապետությամբ, չափերով փոքր է, ունի զանգակատուն։

Տրիպոլի քաղաքում շուրջ 2 հազար հայ է հաստատվել Կիլիկիայի հայաթափումից անմիջապես հետո: Կյանքի ծանր պայմանները ստիպել են նրանցից շատերին արտագաղթել: 1927 թվականին Տրիպոլիում մնացել էր միայն 840 հայ: Մինչ այդ, հայկական երեք հարանվանություններն այստեղ արդեն հիմնել էին իրենց եկեղեցիներն ու դպրոցները: Հայ առաքելականներինն էր սուրբ Աստվածածին մատուռը:

1962 թվականին նրանք Գալուստ Կյուլպենկյան հիմնադրամի նվիրատվությամբ կառուցել են սուրբ Հոգոգալուստ եկեղեցին: Ներկայումս գործում է Ազգային Խրիմյան-Նուպարյան վարժարանը (հիմնվել է 1923 թվականին. 2001-2002 թվականներին ունեցել է 62 աշակերտ): Վերջին տարիներին գաղութի նոսրացման հետևանքով տեղի մյուս բոլոր հայկական վարժարանները դադարել են գործելուց: Չի գործում նաև հայ ավետարանական եկեղեցին: Տրիպոլիում առաջին հայկական կազմակերպություններն են եղել «Հայ Արփի», «Ուսումնասիրաց» և «Հայ երիտասարդաց» միությունները, որոնք երկար կյանք չեն ունեցել:

Տրիպոլիի Լիբանանի օգնության խաչի մասնաճյուղը հիմնվել է 1920-ական թվականների վերջին: Գործում են նաև Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության, Հայ երիտասարդաց ընկերակցության, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության, Հայ մարմնակրթական ընդհանուր միության (1929 թվականից) մասնաճյուղերը, Համազգային մշակութային միության «Մուշեղ Իշխան» ակումբը (1992 թվականից):

Տրիպոլիում եկեղեցական արարողությունները սկզբնական շրջանին կատարվել են հույների կողմից տրամադրված «Մար Էլիաս» եկեղեցու մեջ, Խորեն քահանա Գույումճյանի կողմից։ Հետագային կառուցվեց սուրբ Աստվածածին տախտակաշեն ու թիթեղածածկ եկեղեցին, Տեր Բաբկեն քահանա Հակոբյանի նախաձեռնութեամբ։

1962 թվականին ավարտվեց նոր և քարաշեն եկեղեցու շինությունը, Գալուստ Կյուլպենկյան հիմնադրամի նվիրատվությամբ, և եկեղեցին կոչվեց սուրբ Հոգեգալուստ։ Եկեղեցու օրհնությունն ու օծումը տեղի ունեցաւ 3 Յունիս 1962-ին, հանդիսապետությամբ Լիբանանի թեմի առաջնորդ Խորեն արքեպիսկոպոս Բարոյանի, որը հետագայում դարձավ Մեծի Տանն Կիլիկո կաթողիկոս։

Եկեղեցու հոգևոր հովիվներն են՝

• Տեր Խորեն քահանա Գույումճյան
• Տեր Խաչատուր ծայրագույն վարդապետ Ղազարյան
• Տեր Բաբկեն քահանա Յակոբյան
• Տեր Փառեն ծայրագույն վարդապետ Մելքոնյան
• Տեր Յակոբ քահանա Պոյաճյան
• Տեր Բաբկեն քահանա Յակոբյան
• Տեր Հուսիկ քահանա Այանյան
• Տեր Ղևոնդ քահանա Հովսեփյան
• Տեր Մովսես քահանա Շրիկյան
• Տեր Ասպետ քահանա Տեմիրճյան
• Տեր Վազգեն քահանա Նարկիզյան
• Տեր Նարեկ քահանա Շրիկյան
• Տեր Պարգև քահանա Հովհանեսյան
• Տեր Ղևոնդ քահանա Տոնիկյան
• Տեր Ռուբեն քահանա Միսիրյան
• Տեր Գրիգոր քահանա Եղիայան (այժմյան հոգևոր հովիվ)։

Սուրբ Հոգեգալուստ եկեղեցու այժմյան Թաղական խորհուրդի անդամներն են՝ Պետրոս Կյուվլեքճյան (ատենապետ), Սարգիս Չերքեզյան, Վահե Հարմանտայան, Հրաչ Մոսքոֆյան և Էլի Սրապոնյան։

2023 թվականի մարտի 12-ին, տեղի ունեցավ Թաղական խորհուրդի ընտրություն: Նորընտիր Թաղական խորհուրդի անդամներն են՝ Էլի Սրապոնյան (ատենապետ), Վահե Հարմանտայան, Միշել Իսկենյան, Հարութ Թովմասյան և Գրիգոր Կիրակոսյան:

• «The Armenian Orthodox Church of Tripoli: A Testament to Cultural Heritage». www.evendo.com.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

դ ք խ Հայերը Լիբանանում Լիբանանահայեր Արվեստա- գետներ Թատրոն և կինո՝ Վահե Բերբերյան  • Գրիգոր Բուչախչյան (en)  • Նորա Գևորգյան  • Պիեռ Շամմասյան  • Պիեռ Չամչյան (en) Կերպարվեստ՝ Հարություն Թորոսյան  • Ավո Թումայան  • Հարություն Կալենց  • Պոլ Կիրակոսյան  • Սեդա Մանուկյան  • Լիդիա Չաքրյան (en)  • Քարեն Չեքերջյան (en)  • Վիկ Վանլյան (en) Երգ և երաժշտություն (Լիբանանահայ երաժշտություն)՝ Իզաբել Բայրաքդարյան  • Վիգեն Դիշչեքենյան  • Այլին Խաչատուրյան  • Բարսեղ Կանաչյան  • Ադիս Հարմանդյան  • Սոնա Ղազարյան  • Արա Մալիքյան  • Գի Մանուկյան  • Մարիա Նալբանդյան  • Նուրհան (en)  • Ալեքսանդր Պոլիկևիչ (en)  • Սեդրակ Սարգսյան (en)  • Աբրահամ Ռուսսո  • Ավո Ուվեզյան  • Հայկ Փափազյան  • Արփինե Փեհլիվանյան  • Ռիտա Քասաբյան (en)  • Զաքար Քեշիշյան Ճարտարապետներ՝ Մարտիրոս Ալթունյան  • Սարգիս Լոլե Գրողներ Արձակ և բանաստեղծություն՝ Գառնիկ Ադդարյան  • Արա Արծրունի  • Արմեն Դարյան  • Վեհանույշ Թեքյան  • Ավո Թումայան  • Մուշեղ Իշխան  • Պետիկ Հերկելյան  • Հակոբ Նորունի  • Հովան Սիմոնյան  • Սիմոն Սիմոնյան  • Պողոս Սնապյան  • Սարգիս Վահագն  • Վահե Վահյան Լրագրություն և թարգմանություն՝ Զարեհ Ազնավորյան  • Միհրան Աղազարյան  • Հակոբ Ավետիքյան  • Վահե Բերբերյան  • Արմեն Դարյան  • Զավեն Կույումջյան  • Հարություն Մադեյան Գիտություն Կրթություն Դպրոց՝ Անջար  • Բարսեղ Կանաչյան  • Դարուհի Հակոբյան  • Դարուհի-Հովակիմյան  • Դպրեվանք  • Եղիշե Մանուկյան  • Երվանդ Հյուսիսյան  • Եփրեմ և Մարթա Ֆիլիպոսյան  • Թռչնոց բույն  • Թրատի դպրոց  • Խաչեր Գալուստյան  • Կենտրոնական  • Կերթմենյան  • Հայ ավետարանական քոլեջ  • Համազգայինի հայագիտական  • Մելանքթոն և Հայկ Արսլանյան  • Հովակիմյան-Մանուկյան  • Շամլյան Թաթիկյան  • Սահակյան-Լևոն Մկրտչյան  • Սրբոց Հռիփսիմյանց  • Վահան Թեքեյան  • Փիթեր և Ելիզաբեթ Թորոսյան Մանկավարժություն (Լիբանանահայ կրթություն)՝ Միհրան Աղազարյան  • Գրիգոր Շահինյան Գիտնա- կաններ Հովհաննես Աբգարիուս  • Անի Ապրահամյան  • Ռուբեն Ադալյան  • Քերիմ Բագրատունի  • Նորա Բայրաքթարյան (en) • Հակոբ Բարսումյան  • Արդա Արսենյան Էքմեքչի  • Գրիգոր Շահինյան  • Եղիկ Ճերեճյան  • Արտեմ Փաթափության Կազմակեր- պություններ Կրոնական Գործիչներ՝ Զարեհ Ազնավորյան  • Մեսրոպ Աշճյան  • Բարսեղ Ավգաթյան  • Ավետիս Արփիարյան  • Արամ Ա  • Իգնատիոս Բաթանյան  • Բարսեղ Բաղդասարյան (en)  • Մեղրիկ Բարիքեան  • Խորեն Բարոյան  • Անդրե Բեդողլույան  • Նարեկ Բերբերյան  • Հովհաննես Գասպարյան  • Նշան Գարաքեհեյան  • Նորվան Զաքարյան  • Ներսես Թարմունի  • Հմայակ Կետիկյան  • Հակոբ Հոլասյան  • Վարուժան Հերկելյան  • Հակոբ Հովսեփյան  • Գրիգոր Ճերանյան  • Արտակ Մանուկյան  • Ռաֆայել Մինասյան  • Միքայել Անտուան Մուրադյան  • Տաճատ Յարդըմյան  • Գրիգոր Տեր-Աստվածատրյան  • Հովնան Տերտերյան (en)  • Գրիգոր Քիվբելյան Եկեղեցիներ և վանքեր (Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Լիբանանի թեմ)՝ սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Գայանե  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գևորգ  • սուրբ Հակոբ  • սուրբ Հարություն  • սուրբ Հարություն  • սուրբ Հովհաննու Կարապետ  • սուրբ Հոգեգալուստ  • սուրբ Նշան  • սուրբ Պողոս  • սուրբ Սարգիս  • սրբոց Վարդանանց  • սրբոց Քառասնից Մանկանց Եկեղեցիներ և վանքեր (Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցու Բեյրութի թեմ)՝ Անարատ հղության հայ քույրերի միաբանություն  • սուրբ Ավետման  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Եղիա և սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • Զմմառի պատրիարքական կղերական միաբանություն  • սուրբ Խաչ  • Մխիթարյան Միաբանություն  • սուրբ Վարդարանի Տիրամոր  • սուրբ Տիրամոր  • սուրբ Փրկիչ Եկեղեցիներ և վանքեր (Մերձավոր Արևելքի հայ ավետարանական եկեղեցիների միություն)՝ Աշրաֆիե եկեղեցի  • Հայ Ավետարանական առաջին եկեղեցի Հուշարձաններ՝ Հայոց ցեղասպանության հուշասյուն  • Հայոց ցեղասպանության հուշարձան  • Հայոց ցեղասպանության հուշարձան  • Հուշարձան՝ նվիրված Այնթուրայի որբանոցում մահացած հայ երեխաներին Մշակութային Գասպար Իփեկյան թատերախումբ  • «Գուսան» երգչախումբ  • «Թեքեյան» մշակութային միություն  • «Նոր սերունդ» մշակութային միություն Հասարա- կություն Գործիչներ Նարեկ Աբրահամյան  • Գևորգ Աճեմյան  • Հակոբ Բագրատունյան  • Ավետիս Գիտանյան  • Վիգեն Զաքարյան  • Աբրահամ Թովմասյան  • Վահե Կարապետյան  • Հրաչ Կոզիբեյոքյան  • Հարություն Կուժունի  • Լոռի Հայաթյան (en)  • Պերճ Սեդրակյան  • Ժիրայր Սեֆիլյան  • Ռազմիկ Փանոսյան  • Վարդինե Օհանյան Լիբանան- ցիներ Աբաջի (en)  • Իսքենդեր Աբգարիոս  • Միշել Աբգարիոս  • Հակոբ Ակիսկալ  • Միքայել Բասալե  • Ջուլիա Բուտրոս  • Սամիրա Թաուֆիկ (en)  • Ադիբ Իսհակ  • Աբդալլահ Իսհակ (en)  • Էմիլ Լահուդ  • Ջումանա Հադդադ (en)  • Սարգիս Լոլե  • Ժոզեֆ Շադեր (en)  • Լուիս Շեյխո (en)  • Ալեն Միկլի  • Յուրի Մրաքադի  • Մարիամ Նուռ (en)  • Աբրահամ Ռուսսո  • Էլիաս Բու Սաաբ (en)  • Նիկոլ Սաբա  • Էլիաս Սարկիս  • Սարինա Քրոս Մշակույթ և սպորտ Մամուլ Ամսագրեր և հանդեսներ (��իբանանի հայկական տպագրություն)՝ Ակոս  • Ահեկան  • Ամենուն նոր տարեցույցը  • Անի  • Ավետիք  • Արարատ գրական  • Բագին  • Բժիշկ  • Գլաձոր  • Դիտակ  • Դրազարկ  • Զվարթնոց  • Խոսնակ  • Կամար  • Կայծ  • Հայ գիր  • Հայկազյան հայագիտական հանդես  • Հասկ  • Մարզիկ  • Նայիրի  • Նոր Այնթապ  • Նոր Մարաշ  • Նոր ուղի  • Նվիրում  • Շիրակ  • Ռազմիկ  • Փարոս (հանդես) Թերթեր՝Ազդակ  • Ազդարար  • Այգ  • Արարատ  • Առավոտ  • Արծիվ  • Արձագանք  • Երիտասարդ հայ  • Երիտասարդ հայուհի  • Երկաթե շերեփ  • Զարթոնք  • Էջեր գրականության և արվեստի  • Ժողովուրդ  • Ժողովուրդի ձայն  • Լիբանան  • Ծիածան  • Կայծեր  • Կանչ  • Հառաջ  • Մասիս  • Նոր կյանք  • Պատանեկան արձագանք  • Ջանասեր  • Սփյուռք  • Փարոս Մարզիկներ Ֆուտբոլիստներ՝ Գրիգոր Ալոզյան (en)  • Լևոն Ալթունյան  • Ջերարդ Աճեմյան (en)  • Եղիշե Դարյան (en)  • Գուրգեն Ենգիբարյան  • Կիրակոս (en)  • Ջոզեֆ Նալբանդյան (en)  • Ներսես (en)  • Նենսի Չայլյան  • Մարտիկ Չափարյան  • Նատալի Չիլինկիրյան (en) • Հակոբ Տոնապետյան  • Օգսեն Ուրֆալյան (en) Այլ մարզիկներ՝ Տիգրան Գյոքչյան (en)  • Գրետա Թասլակյան  • Արա Խաչադուրյան  • Դվին Քարոլ Մումջօղլյան (en)  • Կարո Քեբաբջյան Քաղաքա- կանություն Գործիչներ Ավետիս Գիտանյան  • Խաչիկ Բաբիկյան (en)  • Ալեք Ենիգոմշյան  • Ալեն Թաբուրյան (en)  • Սերժ Թորսարգսյան (en)  • Սարգիս Զեյթլյան  • Աբրահամ Թովմասյան  • Ալբերտ Կոստանյան (en)  • Հարություն Կուժունի  • Արթին Մադոյան  • Փոլա Յակուբյան  • Արթուր Նազարյան  • Նազար Նաջարյան  • Համբիկ Սասունյան  • Կարապետ Արթին փաշա Տավուտեան  • Հակոբ Քասարջյան (en)