Finska

Republika Finska Suomen tasavalta Republiken Finland
Zastava Grb
Himna: fi: "Maamme" - sv: "Vårt land" (bs: "Naša zemlja") - Ålänningens sång (u Ålandu) [1]
Položaj Finske
Glavni grad		Helsinki 60°10′N 24°56′E / 60.167°N 24.933°E / 60.167; 24.933
Najveći grad		Helsinki
Službeni jezik		finski, švedski
Državno uređenje		Unitarna parlamentarna republika
• Predsjednik		Alexander Stubb
• Premijer		Petteri Orpo
Zakonodavstvo
Nezavisnost		Od Ruskog carstva
• Priznato		6. decembra 1917.
Površina
• Ukupno		338.424 km2 (64)
• Vode (%)		10
Stanovništvo
• Ukupno (Procjena 2019.)		▲ 5.521.158[2] (114.)
• Gustoća		16/km2
BDP (PKM)		2018.
• Ukupno		▲ $257 milijardi[3]
• po stanovniku		$46.559[3]
Gini (2018)		25,9
HDI (2018.)		▲ 0.925[4] (visok)
Valuta		Euro (€) (EUR)
Vremenska zona		EET (UTC+2) - ljeti EEST (UTC+3)
Topografija
• Najviša tačka		Halti 1328 m
• Najveće jezero		Saimaa 4400 km2
• Najveća rijeka		Kemijoki 552 km
Pozivni broj		+358
Internetska domena		.fi

Finska (finski: Suomi; švedski: Finland), zvanično Republika Finska (finski: Suomen tasavalta; švedski: Republiken Finland), jeste nordijska država u sjeveroistočnoj Evropi, koja spada u fenoskandiju, ograničena Baltičkim morem na jugozapadu, Finskim zalivom na jugoistoku i Botničkim zalivom na zapadu. Finska ima granice sa Švedskom, Norveškom i Rusijom. Olandska ostrva, uz jugozapadnu obalu, pod finskim su suverenitetom, ali imaju široku autonomiju.

Prema podacima iz 2016. godine u Finskoj je živjelo oko 5,5 miliona stanovnika a većina stanovništva je uglavnom koncentrisana u južnom dijelu države. 88,7% stanovništva su Finci i govore finskim jezikom dok drugu skupinu po brojnosti čine Šveđani koji govore finskim jezikom (5,3%). Po površini osma je najveća država u Evropi i najrjeđe naseljena država Evropske unije.

Parlamentarna je republika sa centralnom vladom čije sjedište se nalazi u glavnom gradu Helsinkiju, lokalnim samoupravama u 311 općini i jednom autonomnom regijom, Olandskim ostrvima.

Preko 1,4 miliona stanovnika živi u metropolitenskom području Velikog Helsinkija, području čija privreda predstavlja trećinu ukupnog BDP-a Finske.

Najveći dio Finske je nizak, blago valovit, šumovit kraj s mnogo jezera. Ima oko 60.000 jezera, mnoštvo rijeka, koje su ranije korištene za splavarenje drva. Veliko prometno značenje imaju i plovni kanali. Najveće prirodno bogatstvo su šume; stoga glavno mjesto u industriji zauzima prerada drva, proizvodnja papira, namještaja i celuloze. U gušće naseljenom primorju razvio se Helsinki, glavni grad i najveća luka s razvijenom industrijom.

Nakon Ruske revolucije iz 1917. godine, Finska proglašava nezavisnost od Rusije. Već sljedeće godine u Finskoj izbija građanski rat, između proboljševičke Crvene garde, podržane od strane nove sovjetske Rusije i antisocijalističke Bijele garde podržane od strane Njemačkog Carstva. Nakon kratkog pokušaja uspostavljanja kraljevstva, Finska konačno postaje republikom. Tokom 2. svjetskog rata, Sovjetski Savez je više puta tražio teritorijalne ustupke na račun gubitka teritorijalnog integriteta Finske a nakon Zimskog rata Finska je izgubila dijelove Karelije, Sale, Kuusama, Petšamoa i nekih ostrva, ali je zadržala nezavisnost.

Najstariji tragovi o ljudskom postojanju u Finskoj potiču od 8000 godine p. n. e. Ovi primitivni lovci i sakupljači su vjerovatno stigli s istoka. Proizvodnja lonaca karakterizira drugi tip kulture ljudi iz kamenog doba poznate kao ukrasna keramika. Uspjeh Battle-Ax kulture (1800 - 1600. p. n. e) možda je donešen u Finsku od indoevropskih ljudi iz južnijih baltičkih regija. Ovi ljudi su bili uspješni moreplovci i uveli zemljoradnju. Udruživanja Battle-Ax ljudi s prethodnim stanovništvom dovelo je do nove Kiukainen kulture. Bronzano doba počelo je u Finskoj oko 1300. p. n. e. Tokom prvog perioda predkršćanske ere i narednih vijekova ljudi su govorili jedan od ugrofinskih jezika. Prošlost Finske je vezana za dug period dominacije germanskih naroda (prvenstveno Šveđana), a s druge strane slavenskih naroda (Rusa). Etnogenetski ni s jednim susjedima nemaju ništa zajedničko. Najbliži etnički srodnici su im Mađari u Panonskoj niziji. Finci su narod ugro-finskog porijekla. Šveđani su pokorili i politički sebi prisvojili cijelu Finsku. Ona je bila njihov posjed sve do 1809. godine. Dva plemena Finci i Hemejci primili su rimokatoličku vjeru, a Karelijci grčko-istočnu od Rusa. Poslije 1809. Finska potpada pod rusku vlast sve do 1917. godine. U tom periodu, 1906, Finska je promijenila izborni zakon i postala prva zemlja na svijetu koja je dala ženama pravo glasa i pravo da budu birane. Po proglašenju Lenjinovih socijalističkih naroda o samoopredjeljenju naroda Rusije, Finci su iskoristili trenutak i postali samostalna država. Finska je tokom Drugog svjetskog rata poražena od tadašnjeg SSSR-a i morala je ustupiti SSSR-u dio Karelije s gradom Viborgom, cijelu obalu Ladoškog jezera i zaljev Petsamo na obali Barentsovog mora, te je tako Finska svedena na današnji prostor. Konačan mirovni sporazum sa Sovjetima potpisan 1947. godine. Naknada štete u obliku roba široke potrošnje isplaćena je u potpunosti 1952, a tri godine kasnije polovina ostrva vraćena je Finskoj. Novi odnosi sa SSSR-om doveli su do legalizacije komunističke partije, sporazum o prijateljstvu, saradnji i obostranoj pomoći.

Finska je sjevernoevropska, skandinavska i baltička zemlja. U grupaciji zemalja kojoj pripada (skandinavske zemlje) ona bi mogla ponijeti atribut nizijska jer joj najviši vrh jedva prelazi 1.300 metara nadmorske visine. Za razliku od drugih skandinavskih zemalja Finska je kontinentalna zemlja bez obzira što izlazi na Baltičko more. Po mnogim osobinama je sličnija Kareliji i poluostrvu Koli (Rusija), nego drugim skandinavskim zemljama. Državna teritorija presjeca polarni krug, četvrtina njene teritorije je iznad sjeverne polarnice. Finska dopire blizu Sjevernog ledenog okeana na koji je imala izlaz prije Drugog svjetskog rata. Državna teritorija se proteže od 60° do 70° sjeverne geografske širine. Njena dužina u smjeru sjever-jug prelazi 1100 km, a njena prosječna širina je 600 km. Površina Finske je 338.145 km² sa 5.183.545 (2002. godine) stanovnika s prosječnom gustoćom 15 stanovnika po km² što Finsku čini jednom od najrjeđe naseljenih zemalja u Evropi. Finska graniči sa Norveškom na sjeveru, na istoku sa Rusijom, Finskim zalivom, na jugozapadu s Baltičkim morem, i na zapadu s Botničkim zaljevom i sa Švedskom.

U geografskoj regionalizaciji Finske jasno se ističu tri predjelno-fizionomske cjeline:

1. Finska Laponija,
2. Jezerska Finska i
3. Finsko primorje.

Ovakva regionalizacija odgovara regionalizaciji ovog prostora i po smjeru pružanja ove države. Laponija odgovara regiji Sjeverna Finska, Jezerska Finska odgovara regiji Južna Finska, a regija Finsko Primorje odgovara regiji Botnička obala.

Finska Laponija je pretežno brežuljkasta regija izuzev krajnjeg sjeverozapada gdje ima planinski karakter. Osobnost ovog dijela Finske je da nema jezera (iako je Finska zemlja jezera). Izuzetak čini samo jedno jezero - Inara. U Finskoj ovu regiju nazivaju Laplandija. Zauzima oko 1/3 državnog prostora (10.300 km²). Zimi je vrlo hladna (-15°C do -20 °C) i pokrivena snijegom, dok za kratkog ljeta vlada ugodnija temperatura (zabilježeni apsolutni maksimum od +33 °C). Što se ide sjevernije nastupa tundra bez stabala, sa lišajevima, ponekim grmom, malim močvarama i malim brojem cvjetonoša (tokom kratkog ljeta). U ljetnom periodu tu je stanište mnogobrojnih ptica.

U ranijim vremenima regija je bila isključivo naseljena Laponcima. Živjeli su od uzgoja irvasa i ribolova, te su živjeli nomadski i polunomadski život. Smatra se da ih danas nema više od 2.000. U prirodi im je voliti nomadski život iako sve više postaju stalni stanovnici naselja. Otkada su Finci izgradili arktički put (1929. godine) u ovoj regiji se razvija i turizam. Uz savremenu cestu dugu 460 km izgrađeni su hoteli s visokim konforom. Dolaze turisti-ribolovci, turisti-skijaši, i turisti koji su željni provozati se sanjkama koje vuku irvasi. Ipak, Sjeverna Finska je manje razvijen kraj i rijetko naseljen dio države. Nomadsko stočarstvo i sječa šume su glavne privredne aktivnosti Laponije. Centar finske Laponije je grad Rovanijemi koji leži na obali rijeke Kemi u blizini sjeverne polarnice. Do njega dopire željeznica uz postojeći arktički put i produžava prema ruskoj luci Murmansk. On je upravni, trgovačko-prometni i turistički centar Laponije. Ističe se po trgovini kože.

Jezerska Finska se nalazi između Finske Laponije na sjeveru i Finskog primorja na jugu i jugozapadu. Finci nazivaju ovaj kraj "Suomi" - zemlja jezera. Geomorfološki to je dio morenskih bedema kojima su stvorene brojne jezerske depresije. Baš ova regija dala je atribut Finskoj amfibijska zemlja. Tu su mnogobrojna glacijalna jezera a pejsaž dopunjuju nepregledne četinarske šume. Najveće jezero je Sajma, s cjelokupnim sistemom jezera pod imenom Velika Sajma, površine od 4.400 km². Sva jezera su tektonski predisponirana, ali za njihovo konačno oblikovanje je značajna ledenjačka erozija i akumulacija. Najveća dubina Sajme je 82 m. Zapadno od Sajme je jezero Pajane površine 1.065 m², maksimalne dubine 93 m. Jezera su međusobno odvojena kordonima morena, ali su hidrografski povezana riječnim tokovima i kanalima. Neke rijeke npr. Oulu, Komo imaju značajne vodne snage, koje se iskorištavaju. Oko jezera se nižu mala sela s tipičnim drvenim kućama. Neka naselja imaju fizionomiju gradskih naselja. Između jezera izgrađene su tri željezničke pruge u smjeru sjever-jug i dvije u smjeru zapad-istok. Kao gradska središta razvili su se gradovi Kuopio, Tampere i Lahti. Kuopio je izraziti centar drvne industrije i središte cijele regije i Finske. U sferi uticaja grada je rudarski revir Finske gdje se proizvodi bakar, olovo, cink, azbest i kvarc. Tu se nalazi rudarski centar Outokumpu. Tampere je najveći grad Jezerske Finske (preko 150.000 stanovnika). Poznat je po svojoj tekstilnoj, metalnoj i papirnoj industriji. On nosi epitet finski Manchester. Grad Lahti je u prijelaznoj oblasti, ima funkciju etapne stanice u kojoj se okupljaju učesnici zimskih sportova. U istočnim i središnjim dijelovima regije osnovano je nekoliko desetina hiljada novih gazdinstava nastalih od doseljenika s teritorija koji su pripali (poslije Drugog svjetskog rata) tadašnjem SSSR-u.

Finsko primorje je predstavljeno izlaskom ove države na Baltičko more (Botnički i Finski zaliv). Nasuprot ostalim dijelovima Finske u ovoj regiji nema onih prepoznatljivih, za sjeverne zemlje, morenskih sedimenata. Ovdje se nalaze sedimenti morskog porijekla, ostaci nekadašnjeg Joldijskog mora. Finsko primorje, iako jedinstvena regija, može se podijeliti na dvije podregije: Sjevernije, prostor oko Botničkog i južnije prostor oko Finskog zaliva.

Botničko primorje je pojas Finske uz istoimeni zaliv dug oko 700 km. Primorje je izloženo sjevernim vjetrovima. Od Švedske granice na sjeveru do grada Vasa na jugu primorje je pod šumom. Značajnije naselje je grad Oulu, na ušću istoimene rijeke, koja je dio ostrva istoimenog jezera. Poznat je kao centar drvne industrije. Sjevernije od njega je grad Kemi na istoimenoj rijeci Kemi, s istom funkcijom kao Oulu. Od njega vodi željeznička pruga za Murmansk, preko centralnog grada Jezerske Finske. Najjužnije tačke Botničkog primorja su gradovi Vasa i Pori.

Južno primorje Finci nazivaju "salpau selkä" (primorje uz sjevernu obalu Finskog zaliva). Regija ima povoljnije tlo i klimu čime su stvoreni uslovi za intenzivnu poljoprivredu i stočarstvo. Ovdje uspijeva pšenica i šećerna repa. Ovo je najgušće naseljena oblast Finske. Paralelno sa obalom vode glavne željezničke i cestovne komunikacije. Pored aktivne uloge u poljoprivredi ova regija je i industrijski razvijena. Na jugozapadu je grad Turku, najstariji grad Finske, nekada i prijestolnica. Njegovi stanovnici najviše govore švedski. Okružen je grupama ostrva, koja tamo nazivaju "Schären", u blagoj klimi, plodnom okruženju, sa slikovitom srednjovjekovnom arhitekturom spada u najljepše finske gradove. Nedaleko od Turkua se nalazi arhipelag Aland, koji je bliže Švedskoj nego Finskoj. Sastoji se od oko 6.500 ostrva od kojih je 80 naseljeno. Stanovnici govore švedski a bave se poljoprivredom i ribolovom. Najveći grad oblasti, ujedno i cijele države je Helsinki, veliki i moderan kulturni, politički, trgovački i industrijski centar. Istočno od njega je mali grad Kotka, a zapadno gradić Hanko.

Površinu finskog prostora sačinjava Baltički štit. Štit je izgrađen od kristalastih škriljaca, granita, gnajsa i vulkanita iz doba arhaika. Ovo područje je bilo nabrano u prekambriju. Djelovanjem vanjskih sila teren je uravnjen. U pleistocenu, finski prostor je bio potpuno prekriven inlandajsom. Pleistocena glacijacija i moćni inlandajs su na svakom koraku ostavili svoje tragove. Ledenjaci su kod manje otpornih stijena erodirali povlatne slojeve sve do rezistentne podloge. Taj materijal je akumuliran u obliku morena. Morene su zagradile brojna jezera, tako da Finska izgleda iz aviona kao vodoravno presječena spužva u čijim se rupicama nalazi voda. Oko 80% Finske prekrivaju glacijalni nanosi u obliku morena i drumlina (izduženi brežuljci sastavljeni od gline i pijeska dužine 500 do 1000 metara, visine 20 do 30 metara). Veći dio finskog prostora čini blago ravni reljef od 100 do 300 m nadmorske visine. U Laponiji je ravan gdje se brijegovi dižu do 500 m.n.v. Na sjeverozapadu Finske su posljednji izdanci Skandinavskih planina, gdje se nalazi i najviši vrh države Haltiotuturi (1.234 m).

Zbog uticaja okolnih vodenih površina, klima je značajno manje ekstremna nego što se očekuje. Prosječna julska temperatura na obali je 16 °C, a u februaru -9 °C. Količina padavina (snijeg, kiša) je 460 mm na sjeveru i 710 na jugu. Slab snijeg pokriva zemlju 4 do 5 mjeseci godišnje na jugu i 7 mjeseci na sjeveru. Helsinki ima prosječnu temperaturu najhladnijeg mjeseca -6,3 °C, a Oulu na sjeveru -0,3 °C, dok je prosječna julska temperatura u Helsinkiju 16,5 °C, a u Oulu 15,5 °C. Krajnji sjever je još hladniji. Januarska temperatura u Laponiji je -15 °C.

Za Finsku se kaže da je "amfibijska zemlja", zemlja vode i kopna. Različiti su podaci o broju jezera u Finskoj, ali se procjenjuje da ih ima oko 60.000. Rijeke su većinom otoke pojedinih jezera, a najveća je Vuoksi, sa čuvenim vodopadom Imatrom, otoka je najvećeg finskog jezera Sajma (1.800 m²), a prioka je jezera Ladoge. Jezero Sajma je 1968. godine spojeno plovidbenim kanalom s Finskim zalivom, a s druge strane povezano je s gradom Viborgom, kanalom dugim 60 km. Sajma predstavlja čitav sistem jezera. Druga važna jezera su Päijänne, Kalla, Orivesi i Keitele na jugu, i jezero Anar na sjeveru. Anar je sjevernije od polarnog kruga, na 69° S geografske širine. S maksimalnom dubinom od 60 m. Po nekim podacima na jezeru ima 3.000 ostrva, a površina akvatorija bez ostrva je 1.000 m².

Oko 72% Finske je pod šumama. Osim na krajnjem jugu gdje se mogu naći jasen, javor i brijest, šume su uglavnom četinarske gdje dominiraju omorike i borovi. Finska ima približno 1.200 vrsta biljaka i paprati i oko 1.000 vrsta lišajeva. Divljač uključujući medvjede, vukove, polarne lisice, divlje mačke, uglavnom žive u nenaseljenim sjevernim područjima. Sobovi koje su pripitomili Saami izumiru u divljini. Divlje guske, labudovi, plovke, sniježne žutovoljke (ptice) prave gnijezda širom sjeverne Finske. Od riba najčešće su slatkovodne: losos, pastrva, štuka, grgeč i iz slanih voda: haringa, bakalar. U unutrašnjosti zemlje dominira sivo planinsko tlo. Sjeverni dio Finske je pokriven močvarnim tlom. Najplodnije tlo je u južnom dijelu obalske ravnice koje se sastoji od morske gline.

Bogata zemlja prekrivena šumama je najvrijedniji resurs Finske. Omorika, bor, srebrna su dominirajuće vrste drveća. Jedini prirodni resursi zemlje su drvo, treset, toplokrzne životinje, hidroenergija i riba. Finska također ima neka nalazišta metala od kojih se izdvajaju cink, bakar, željezo i nikl. Vanadij, srebro i zlato se vade. Najobilniji nemetali su granit i krečnjak.

Finska se administrativno sastoji od 19 regija, koje se nazivaju maakunta na finskom i landskap na švedskom jeziku. Regijama upravljaju regionalna vijeća koja služe kao forumi saradnje za općine regije. Glavni zadaci regija su regionalno planiranje i razvoj preduzeća i obrazovanja. Pored toga, javne zdravstvene usluge se obično organizuju na nivou regija. Trenutno, jedina regija u kojoj se održavaju izbori za Regionalno vijeće je Kainuu. Ostala regionalna vijeća biraju općinska vijeća, a svaku općinu u Regionalnom viječu predstavlja broj predstavnike srazmjeran udjelu boja stanovnika općine u ukupnoj populaciji regije.

Regije se dijele na podregije kojih je u Finskoj ukupno 70.

Osim toga Finska je podijeljena i na općine i gradove kao najniži nivo administrativne podjele.

Finska je republika sa demokratskim i parlamentarnim oblikom vlasti. Vlast je konstituirana i usvojena 1919. Na čelu Finske je predsjednik izabran na šestogodišnji mandat direktnim glasanjem. Vlada je izabrana od strane predsjednika i odobrena od parlamenta na čijem čelu je premijer. Glasaju stariji od 18 godina. Finski parlament je jedinstveno tijelo poznato kao Eduskunta. Njenih 200 članova je narod izabrao na 4 godine. Izvršna vlast u pokrajinama pripada guverneru koji je izabran od strane predsjednika države. Na Olandskim ostrvima, koja imaju autonomiju, pokrajinsko vijeće biraju stanovnici, pokrajinski savjet bira izvršni savjet koji dijeli moć s guvernerom. Lokalni sudski sistem podijeljen je na općinske sudove u gradovima i distriktne sudove u ruralnim sredinama. Apelacijski sudovi su smješteni u Turku, Vaasi, Kuopiu, Kouvoli, Rovaniemiju i Helsinkiju. Vrhovni sud čije je sjedište u Helsinkiju je glavni sud za civilne i kriminalne slučajeve.

Školovanje je besplatno i obavezno od 7 do 16 godina. U općinama sa švedskom manjinom nastava se nudi na oba jezika, s tim da učenici imaju slobodu izbora. Nepismenost skoro da ne postoji. Uz redovno osnovno i srednje obrazovanje, postoje i škole narodne akademije i radničke institute. Osnovno obrazovanje u peruskoulu traje 9 godina.^[1] Škole za odrasle su privatne, društvene ili provincijske i imaju podršku države. Finska ima sistem srednjih usmjerenih škola kao što su komercijalne, obrtničke, tehničke, trgovačke i poljoprivredne. Finski institut za više obrazovanje uključuje 13 univerziteta i nekoliko koledža i škola za obuku nastavnika sa godišnjim upisom od 205.000 studenata. Najveći je Helsinški.

Vojni rok od 11 mjeseci je obavezan za muškarce starije od 17 godina. Finska ima vojsku, mornaricu, zračne snage, ali su vojne snage smanjene Pariskim mirovnim ugovorom iz 1947. na maksimalno 41.900 osoba. Godine 2001, oko 32.250 ljudi je bilo je služenju vojnog roka. Rezerva broji 500.000 ljudi. 1994. godine. Finska se pridružila programu "Partnerstvo za mir" kao prvi korak k punom članstvu u NATO-u.

Finski socijalni sistem dopušta nezaposlenim, bolesnim, nemoćnim i starim osiguranje, porodičnu i dječiju zaštitu, i nadoknadu invalidima. Medicinska zaštita se izdaje preko mjesta zaposlenja, ali nacionalnim zdravstvenim ciljem od 1972. omogućeno je osnivanje zdravstvenih centara u svim općinama i isključenje doktorskih honorara.

Drugi svjetski rat je ostavio Finsku s ogromnim privrednim problemima uključujući visoku inflaciju, nezaposlenost i nepovoljan trgovinski balans. Od tada se industrijski sektor širio do šezdesetih godina prošlog vijeka. Osim javnih ustanova, industrija i biznis su privatizirani. Nacionalni budžet 1998. predviđao je 41,3 milijardi dolara budžetskih prihoda i 43,1 milijardu troškova. Porast domaće proizvodnje u 2000. godini bio je 121,5 milijarda.

Poljoprivreda je uglavnom ograničeno na plodne priobalne regije. Samo 7% površine Finske je pod poljoprivrednim kulturama. Većina farmi su manje od 20 hektara, manje od 20% farmi upošljava plaćene radnike. U 2001. godini usjevi su bili ječam, zob i pšenica (3,9 miliona metričkih tona), i korjenasto povrće kao krompir i šećerna repa (816.000 metričkih tona). Životinje su uključivale 6 miliona komada peradi, 1,1 milion stoke, 1,3 miliona svinja, 106.600 ovaca. Finska ima 414.000 pripitomljenih sobova. Oko 60% šuma u Finskoj je u privatnom vlasništvu. Ulov ribe u 1997. je bio 196.513 metričkih tona. Više od 1/3 ribe potiče iz unutrašnjih voda.

Drvna masa, papir, drvoprerađivačka industrija predstavlja značajan segment finske industrije. Ranih 1990-ih je proizvođeno oko 1,3 metričkih tona papira godišnje. Proizvodnja ostalih papirnih i drvnih proizvoda ukupno iznosi 7,9 miliona godišnje. Finska posjeduje industriju teških strojeva, metala, brodova, štamparskih materijala, elektro industriju, industriju hrane i pića, tekstilnu industriju, industriju odjeće, hemikalija, keramike i stakla.

Finska je značajan izvor bakra (proiz. 11.600 metričkih tona 2000. godine), cinka, srebra (24 metričke tone), a hrom, nikl i zlato se također iskopavaju. Papir, drvna masa i drvni proizvodi čine 40% godišnjeg finskog izvoza. Uvoz uključuje benzin, hemikalije, mašine, transportnu opremu, grožđe, čelične proizvode, hranu i tekstil. Značajna trgovina se vodi s Njemačkom, UK, Švedskom, i drugim zemljama EU. 2000. godine uvoz je bio 32,6 milijardi dolara, a izvoz 44,5 milijardi dolara. Finska je član slobodne trgovinske unije od 1961., a u januaru 1995. pridružila se EU. Radna snaga broji 2,6 miliona ljudi 2000. godine. Radnike zastupaju radnički sindikati grupisani u dvije velike federacije: Centralna organizacija i Konfederacija plaćenih radnika.

Tri preduzeća posjeduju monopol u prehrambenoj industriji: S-Markt, K-Markt, Suomen Lähikauppa. Klasične pekare i mesnice ne postoje, sve se nudi u samoposlugama.^[1]

Sistem kanala koji povezuju Finska jezera s ostalim i s Finskim zalivom predstavljaju jeftin i efikasan vid transporta za drvnu industriju. Oko 6.600 km unutrašnjih voda su plovne. Željeznica je u državnom vlasništvu (dužina oko 5.836 km) Finska ima oko 77.900 km puteva 65% asfaltiranih. Finer (Finnair) obuhvata inostrane letove u zemlji, Karair i Finnaviation opslužuju mnoge gradove. Najznačajnije u Finskoj uključuju Aerodrom Helsinki–Vantaa, Aerodrom Tampere–Pirkkala, Aerodrom Kuopio i Aerodrom Oulu.

Vlada kontroliše telefonske službe, a Finska TV prenosi većinu TV i radio programa. Privatne TV stanice nude oko 20 sati komercijalnog programa sedmično. Oko 1/3 telefonije je u državnom vlasništvu. U 2000. je bilo 550 telefonskih linija na svakih 1.000 stanovnika. Zemlja ima 1.498 radio i 622 TV prijemnika na 1000 domaćinstava 1997. godine. Ima 56 dnevnih novina, te magazine, sedmičnike, mjesečnike i dr.

Novčana jedinica je euro, uveden je 1. januara 1999, a samo za elektronske transfere i finska valuta markka je korištena u ostalim slučajevima do 1. januara 2002. kada je euro postao službena valuta i prestala je upotreba markke. Pošto je prihvatila euro, Finska mora slijediti ekonomska pravila utvrđena od strane Evropske banke (ECB). ECB je u Frankfurtu i reguliše posredovanje novcem.

Finci čine više od 93% populacije i potomci Šveđana oko 6%. Istok je naseljen s oko 2.500 Saamija druge manje grupe čine manje od 1%. Iako su Šveđani u manjini oni imaju svoju političku stranku, svoje škole i druge institucije. 67% populacije je urbano. Više od 93% govori finski koji je uralski jezik. Oko 6% ljudi, uglavnom koncentriranih na Alandskom arhipelagu govore švedski. Saami govore Saamskim jezikom. Evangelistička Luterovska crkva prevladava, njeni članovi čine 86% stanovništva. Sloboda vjeroispovjesti je zagarantirana. Pravoslavna crkva, iako nacionalna, u broju pristaša opada od Drugog svjetskog rata.

Po popisu iz 2002., Finska ima, 5,183,545 stanovnika (15 stanovnika/km²) što Finsku čini jednom od najrjeđe naseljenih zemalja u Evropi. Više od 2/3 populacije je smješteno u južnim krajevima. Helsinki ima oko 1.054.127 stanovnika (2005.), te je intelektualni, proizvodni i trgovački centar. Sljedeća tri najveća grada su Tampere - 281.092, Turku - 242.153, Oulu - 166.053 koji su također industrijski centri.

Nakon osvajanja Finskih plemena od strane Šveđana domaća kultura je bila pod uticajem Šveđana, koji traje i danas. Među seljacima su pjevane tradicionalne epske pjesme. Radovi u drvetu i tapete su još uvijek dekorisani tradicionalnim ukrasima i spiralnim i sličnim jednostavnim geometrijskim oblicima. Među obrazovanim preovladala je švedska kultura.

Govorio se švedski jezik koji je, uz rijetke iznimke, bio i književni jezik zbog toga što je švedska umjetnost i arhitektura bila iz mnogo pravaca. Mnoge Finske građevine i umjetnički radovi oslikavaju italijanske, flemanske, njemačke i druge uticaje. U 19. vijeku obrazovani Finci počeli su oživljavati svoju nacionalnu tradiciju. U isto vrijeme nacionalna finska književnost nastaje na vlastitom jeziku. Parne kupke - saune - koje nastaju sipanjem vode preko vrelih stijena su finski izum. Finci veoma vole knjige, a biblioteke i muzeji su sastavni dio njihove kulture. Helsinška gradska biblioteka ima oko 2,1 miliona izdanja, univerzitetska 2,6 miliona i služi kao nacionalna biblioteka. Finska ima 1.500 biblioteka širom zemlje.

Poznati komponisti klasične muzike su Jean Sibelius (1865-1957) i Levi Madetoja (1887-1947). U Finskoj je popularan heavy metal, u cijelom svijetu su poznati bendovi: Nightwish, Children of Bodom,Stratovarius,Tarot,Dreamtale,Twilightning, Lordi (pobjednici Eurovision Song Contest 2006).^[1][5] Pjevačica Taiska predstavljala je Finsku 1977. na muzičkom festivalu u Japanu.

Poznati su vozači Formule 1 Mika Häkkinen i Kimi Räikkönen.^[1]

• Helsinki
• Švedski jezik
• Jean Sibelius
• Urho Kekkonen
• Paavo Nurmi
• Općine i gradovi u Finskoj
• Općine i gradovi u Finskoj prema površini
• Općine i gradovi u Finskoj prema broju stanovnika

• Finski parlament
• Vlada Finske Arhivirano 3. 2. 2005. na Wayback Machine
• Predsjednik Finske
• Posjetite Finsku
• Enciklopedija Britannica o Finskoj Arhivirano 12. 11. 2006. na Wayback Machine
• Finski forum
• Historija Finske
• Turistički stručnjaci
• Virtualna Finska
• Slike Finske