Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы
Скарачэньні: ВП:ІСТОТ ВП:ІА ВП:1000 |
---|
Істотныя артыкулы — сьпіс найбольш істотных артыкулаў, сутнасьць якіх мусіць быць раскрытая ў найлепшай ступені (ідэальна — да ўзроўню абраных артыкулаў). Артыкулы разьдзеленыя па найбольш агульных галінах сьвету і дзейнасьці чалавека. Гэтыя артыкулы мусяць прысутнічаць ва ўсіх моўных разьдзелах Вікіпэдыі. Артыкулы пазначаюцца таксама адмысловымі цэтлікамі: абраныя артыкулы (), добрыя артыкулы (), звычайныя артыкулы (больш за 10кб тэксту, прэамбула зь некалькімі разьдзеламі і крыніцамі, ), пачатковыя артыкулы () і накіды ().
Гэта актуальная вэрсія істотных артыкулаў. Арыгінал сьпісу знаходзіцца ў meta:List of articles every Wikipedia should have. Агулам сьпіс складаецца з 1000 артыкулаў. Калі ласка, не дадавайце і не выдаляйце нічога з гэтага сьпісу. Усе прапановы па ўдасканаленьні сьпісу накіроўвайце ў гутаркі на meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have.
Тлустым шрыфтам вылучаныя артыкулы, якія маюць найбольшы прыярытэт для напісаньня. Прапануецца пачаць зь іх пашырэньня. Рэальны і пералічаны памер артыкулу можна паглядзець на старонцы Сьпіс істотных артыкулаў паводле памеру.
Таксама даступныя папярэднія вэрсіі сьпісу істотных артыкулаў: вэрсія 1.0 (ад 14 жніўня 2006 году), вэрсія 1.1 (ад 15 лістапада 2008 году), вэрсія 1.2 (ад 3 лютага 2010 году), вэрсія 1.3 (24 чэрвеня 2012 году), вэрсія 1.4 (1 чэрвеня 2014 году).
Дата | Дададзены | Выдалены |
---|---|---|
15.07.2024 | Прамысловасьць | Прамысловая вытворчасьць |
25.03.2024 | Калюмбія | Вэнэсуэла |
20.03.2024 | Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік | Культурная рэвалюцыя ў Кітаі |
02.03.2024 | Водарасьці | Марскія сысуны |
19.01.2024 | Дыскрымінацыя | Усеагульная дэклярацыя правоў чалавека |
Сэкцыя | Колькасьць |
---|---|
Біяграфіі | 204 |
Філязофія і псыхалёгія | 18 |
Рэлігія | 25 |
Грамадзкія навукі | 70 |
Мова і літаратура | 46 |
Навука | 299 |
Тэхналёгія | 70 |
Мастацтва і адпачынак | 76 |
Гісторыя | 46 |
Геаграфія | 146 |
Агулам | 1000 |
Біяграфіі
[рэдагаваць крыніцу]Акторы, танцоры і мадэлі
[рэдагаваць крыніцу]Мастакі і архітэктары
[рэдагаваць крыніцу]- Дыега Вэляскес
- Вінцэнт ван Гог
- Франсіска Гоя
- Сальвадор Далі
- Альбрэхт Дурэр
- Фрыда Калё
- Лё Карбюзье
- Леанарда да Вінчы
- Анры Матыс
- Мікелянджэлё
- Паблё Пікаса
- Фрэнк Лойд Райт
- Рафаэль
- Пітэр Паўль Рубэнс
- Рэмбрант
- Сынан
- Эндзі Ўоргал
- Кацусіка Хакусай
Пісьменьнікі, драматургі і паэты
[рэдагаваць крыніцу]- Абу Нувас
- Авідыюс
- Ганс Крыстыян Андэрсэн
- Джордж Байран
- Мацуо Басё
- Хорхэ Люіс Борхэс
- Вэргіліюс
- Гамэр
- Габрыель Гарсія Маркес
- Гафіз
- Ёган Вольфганг фон Гётэ
- Дантэ Аліг’еры
- Фёдар Дастаеўскі
- Джэймз Джойс
- Чарлз Дыкенз
- Калідаса
- Франц Кафка
- Лі Бо
- Мальер
- Нагіб Махфуз
- Джэйн Остын
- Марсэль Пруст
- Аляксандар Пушкін
- Сафокл
- Мігель Сэрвантэс
- Рабіндранат Тагор
- Леў Талстой
- Марк Твэн
- Джэфры Чосэр
- Антон Чэхаў
- Ўільям Шэксьпір
- Віктор Юго
Кампазытары і музыкі
[рэдагаваць крыніцу]- Луіс Армстранг
- Ёган Сэбастыян Бах
- The Beatles
- Яганэс Брамс
- Людвіг ван Бэтговэн
- Рыхард Вагнэр
- Антоніё Вівальдзі
- Джузэпэ Вэрдзі
- Ёзэф Гайдн
- Георг Фрыдрых Гэндэль
- Антанін Леапольд Дворжак
- Майкл Джэксан
- Ум Кульсум
- Густаў Малер
- Вольфганг Амадэй Моцарт
- Джаваньні П’ерлюіджы да Палестрына
- Джакама Пучыні
- Ігар Стравінскі
- Пётар Чайкоўскі
- Фрыдэрык Шапэн
- Франц Шубэрт
Дасьледнікі і падарожнікі
[рэдагаваць крыніцу]- Руаль Амундсэн
- Ніл Армстранг
- Юры Гагарын
- Вашку да Гама
- Ібн Батута
- Хрыстафор Калюмб
- Эрнан Картэс
- Жак Карт’е
- Джэймз Кук
- Фэрнан Магелан
- Марка Полё
- Чжэн Хэ
Кінарэжысэры і сцэнарысты
[рэдагаваць крыніцу]- Інгмар Бэргман
- Альфрэд Гічкок
- Ўолт Дыснэй
- Стэнлі Кубрык
- Акіра Курасава
- Сат’яджыт Рай
- Фэдэрыка Фэліні
- Сяргей Эйзэнштэйн
Вынаходнікі, навукоўцы і матэматыкі
[рэдагаваць крыніцу]- Авіцэна
- Альбэрт Айнштайн
- Архімэд
- Брагмагупта
- Тым Бэрнэрз-Лі
- Гален
- Галілео Галілей
- Карл Фрыдрых Гаўс
- Давід Гільбэрт
- Ёган Гутэнбэрг
- Чарлз Дарвін
- Джэймз Прэскат Джоўль
- Мікалай Капэрнік
- Ёган Кеплер
- Карл Лінэй
- Готфрыд Ляйбніц
- Джэймз Кларк Максўэл
- Дзьмітры Мендзялееў
- Ісак Ньютан
- Леанард Ойлер
- Люі Пастэр
- Макс Плянк
- Эрнэст Рэзэрфорд
- Марыя Складоўская-Кюры
- Нікола Тэсла
- Алан Т’юрынг
- Джэймз Ўат
- Майкл Фарадэй
- Гэнры Форд
- Энрыка Фэрмі
- Мухамад Аль-Харэзьмі
- Эрвін Шрэдынгер
- Томас Эдысан
- Эўклід
Філёзафы і сацыяльныя навукоўцы
[рэдагаваць крыніцу]- Арыстотэль
- Сымона дэ Бавуар
- Вальтэр
- Людвіг Вітгенштайн
- Макс Вэбэр
- Мартын Гайдэгер
- Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель
- Рэнэ Дэкарт
- Ібн Хальдун
- Імануіл Кант
- Канфуцый
- Джон Мэйнард Кейнз
- Лао-Цзы
- Джон Лок
- Нікалё Мак’явэльлі
- Карл Маркс
- Фрыдрых Ніцшэ
- Плятон
- Жан-Жак Русо
- Сакрат
- Жан-Поль Сартр
- Сыма Цянь
- Адам Сьміт
- Зыгмунд Фройд
- Чанак’я
- Чжу Сі
Палітычныя лідэры
[рэдагаваць крыніцу]- Акбар Вялікі
- Аляксандар Македонскі
- Мустафа Кемаль Ататурк
- Актавіян Аўгуст
- Ашока
- Сымон Балівар
- Напалеон I Банапарт
- Ота фон Бісмарк
- Джордж Вашынгтон
- Магатма Гандзі
- Чэ Гевара
- Адольф Гітлер
- Шарль дэ Голь
- Жанна д’Арк
- Канстантын I Вялікі
- Карл Вялікі
- Мартын Лютэр Кінг
- Кір II
- Уладзімер Ленін
- Лізавета I
- Абрагам Лінкальн
- Людовік XIV
- Роза Люксэмбург
- Нэльсан Мандэла
- Мао Дзэ-дун
- Кўамэ Нкрума
- Джавагарлал Нэру
- Пётар I
- Франклін Дэлана Рузвэлт
- Саладын
- Ёсіф Сталін
- Сулейман I
- Сунь Ятсэн
- Тымур
- Умар ібн аль-Хатаб
- Цынь Шыхуандзі
- Гай Юліюс Цэзар
- Чынгісхан
- Ўінстан Чэрчыль
Рэлігійныя фігуры і багасловы
[рэдагаваць крыніцу]- Абрам
- Тамаш Аквінскі
- Аўгустын
- Гаўтама Буда
- Аль-Газалі
- Ісус Хрыстос
- Мартын Лютэр
- Майсей
- Мухамад
- Нагарджуна
Філязофія і псыхалёгія
[рэдагаваць крыніцу]Філязофія
[рэдагаваць крыніцу]- Веды
- Імавернасьць
- Дыялектыка
- Ісьціна
- Лёгіка
- Прыгажосьць
- Розум
- Рэальнасьць
- Свабода волі
- Філязофія
- Фэмінізм
- Эпістэмалёгія
- Этыка
Псыхалёгія
[рэдагаваць крыніцу]Рэлігія
[рэдагаваць крыніцу]Сьветапогляд і рэлігія
[рэдагаваць крыніцу]- Бог
- Міталёгія
- Сьветапоглядныя філязофіі
- Душа
- Рэінкарнацыя
- Рэлігія
- Пэўныя рэлігіі
Грамадзкія навукі
[рэдагаваць крыніцу]Сям’я і стасункі
[рэдагаваць крыніцу]Палітыка
[рэдагаваць крыніцу]- Палітыка
- Анархізм
- Глябалізацыя
- Дзяржава
- Дыктатура
- Дыпляматыя
- Дэмакратыя
- Каляніялізм
- Ідэалёгія
- Імпэрыялізм
- Камунізм
- Кансэрватызм
- Лібэралізм
- Манархія
- Марксізм
- Нацыяналізм
- Палітычная партыя
- Прапаганда
- Рэспубліка
- Сацыялізм
- Тэрарызм
- Урад
- Фашызм
Бізнэс і эканоміка
[рэдагаваць крыніцу]Права
[рэдагаваць крыніцу]Міжнародныя арганізацыі
[рэдагаваць крыніцу]- Арабская ліга
- Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў
- Арганізацыя краін-экспартэраў нафты
- Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы
- Асацыяцыя дзяржаваў Паўднёва-Ўсходняй Азіі
- Афрыканскі зьвяз
- Міжнародны рух Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца
- Нобэлеўская прэмія
- Садружнасьць нацыяў
- Сусьветная гандлёвая арганізацыя
- Сусьветны банк
- Эўрапейскі Зьвяз
Вайна і войска
[рэдагаваць крыніцу]Сацыяльныя пытаньні
[рэдагаваць крыніцу]Мова і літаратура
[рэдагаваць крыніцу]- Мова
- Пэўныя мовы
- Мовазнаўства
- Граматыка
- Слова
- Пераклад
- Пісьменнасьць
- Пісьменства
- Літаратура
Навука
[рэдагаваць крыніцу]Астраномія
[рэдагаваць крыніцу]- Астраномія
- Астэроід
- Вялікі выбух
- Галяктыка
- Зорка
- Камэта
- Месяц
- Плянэта
- Сонечная сыстэма
- Сусьвет
- Касьмічны палёт
- Чорная дзірка
Біялёгія
[рэдагаваць крыніцу]- Біялёгія
- Адамашненьне
- Батаніка
- Біялягічная клясыфікацыя
- Біялягічныя матэрыялы
- Жыцьцё
- Сьмерць
- Экалёгія
Біялягічныя працэсы
[рэдагаваць крыніцу]Анатомія
[рэдагаваць крыніцу]- Анатомія
- Дыхальная сыстэма
- Вуза
- Крывяносная сыстэма
- Нэрвовая сыстэма
- Скура
- Рэпрадукцыйная сыстэма
- Страўнікава-кішачны тракт
- Цягліцы
- Шкілет
- Эндакрынная сыстэма
Здароўе і мэдыцына
[рэдагаваць крыніцу]- Мэдыцына
- Атлусьценьне
- Вакцына
- Вірус
- Вэнэрычныя хваробы
- Галаўны боль
- Гастраэнтэрыт
- Залежнасьць
- Здароўе
- Імунная сыстэма
- Інваліднасьць
- Псыхічны разлад
- Інсульт
- Інфаркт міякарда
- Лекі
- Малярыя
- Мэнструацыя
- Недаяданьне
- Пандэмія
- Пнэўманія
- Поліяміеліт
- Застуда
- Рак
- Стаматалёгія
- Сухоты
- Хвароба
- Хвароба Альцгаймэра
- ХАХЛ
- Цукровы дыябэт
- Эпілепсія
Арганізмы
[рэдагаваць крыніцу]Хімія
[рэдагаваць крыніцу]- Хімія
- Неарганічная хімія
- Біяхімія
- Хімічнае злучэньне
- Хімічны элемэнт
- Арганічная хімія
- Малекула
- Аналітычная хімія
- Фізычная хімія
Надвор’е, клімат і геалёгія
[рэдагаваць крыніцу]Фізыка
[рэдагаваць крыніцу]- Фізыка
- Агрэгатны стан
- Агульная тэорыя адноснасьці
- Атам
- Вакуўм
- Гук
- Дзяленьне ядра
- Квантавая мэханіка
- Клясычная мэханіка
- Магніт
- Маса
- Мэтал
- Паскарэньне
- Паўправаднік
- Радыяактыўнасьць
- Сіла
- Спэцыяльная тэорыя адноснасьці
- Тэмпэратура
- Тэрмадынаміка
- Хуткасьць
- Час
- Электрамагнітнае выпраменьваньне
- Энэргія
Сыстэма мераў і адзінкі вымярэньня
[рэдагаваць крыніцу]Хронамэтрыя
[рэдагаваць крыніцу]Харчаваньне
[рэдагаваць крыніцу]Напоі
[рэдагаваць крыніцу]Матэматыка
[рэдагаваць крыніцу]- Матэматыка
- Альгебра
- Арытмэтыка
- Бясконцасьць
- Геамэтрыя
- Лік
- Матэматычны аналіз
- Матэматычны доказ
- Раўнаньне
- Статыстыка
- Сымэтрыя
- Сыстэма каардынат
- Трыганамэтрыя
- Тэорыя мностваў
- Функцыя (матэматыка)
Тэхналёгія
[рэдагаваць крыніцу]Камунікацыя
[рэдагаваць крыніцу]Электроніка
[рэдагаваць крыніцу]- Электроніка
- Кампанэнты
Кампутары і Інтэрнэт
[рэдагаваць крыніцу]- Кампутар
- Апэрацыйная сыстэма
- Інтэрнэт
- Інфармацыйныя тэхналёгіі
- Мова праграмаваньня
- Праграмнае забесьпячэньне
- Штучны інтэлект
Энэргія і паліва
[рэдагаваць крыніцу]- Агонь
- Аднаўляльная энэргія
- Выкапнёвае паліва
- Парасілавая ўстаноўка
- Рухавік унутранага згараньня
- Электрычнасьць
Сыравіна
[рэдагаваць крыніцу]Транспарт
[рэдагаваць крыніцу]Зброя
[рэдагаваць крыніцу]Мастацтва і адпачынак
[рэдагаваць крыніцу]Архітэктура і грамадзкае праектаваньне
[рэдагаваць крыніцу]Фільм, радыё і тэлебачаньне
[рэдагаваць крыніцу]Музыка
[рэдагаваць крын��цу]Адпачынак
[рэдагаваць крыніцу]Гісторыя і геаграфія
[рэдагаваць крыніцу]Гісторыя
[рэдагаваць крыніцу]Першабытнае грамадзтва і старажытны сьвет
[рэдагаваць крыніцу]- Дагістарычны час
- Каменны век
- Бронзавы век
- Жалезны век
- Мэсапатамія
- Шумэр
- Старажытны Эгіпет
- Старажытная Грэцыя
- Рымская імпэрыя
- Дынастыя Хань
- Імпэрыя Гупта
Сярэднявечча і Адраджэньне
[рэдагаваць крыніцу]- Адраджэньне
- Асманская імпэрыя
- Ацтэкі
- Бізантыйская імпэрыя
- Вікінгі
- Дынастыя Мін
- Дынастыя Тан
- Крыжовыя паходы
- Мангольская імпэрыя
- Рэфармацыя
- Сьвятая Рымская імпэрыя
- Імпэрыя інкаў
- Малійская імпэрыя
- Мая
- Сярэднявечча
- Халіфат Абасыдаў
- Эпоха Асьветніцтва
Сучаснасьць
[рэдагаваць крыніцу]- Апартэід
- Арабска-ізраільскі канфлікт
- Брытанская імпэрыя
- Вайна ў Віетнаме
- Вялікая дэпрэсія
- Галакост
- Грамадзянская вайна ў ЗША
- Дынастыя Цын
- Індустрыяльная рэвалюцыя
- Нацысцкая Нямеччына
- Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі
- Рэстаўрацыя Мэйдзі
- Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік
- Першая сусьветная вайна
- Другая сусьветная вайна
- Француская рэвалюцыя
- Халодная вайна
Геаграфія
[рэдагаваць крыніцу]Кантынэнты і асноўныя рэгіёны
[рэдагаваць крыніцу]Краіны
[рэдагаваць крыніцу]- Альжыр
- Аргентына
- Аўганістан
- Аўстралія
- Аўстрыя
- Банглядэш
- Бразылія
- Ватыкан
- Віетнам
- Вялікабрытанія
- Гішпанія
- Дэмакратычная Рэспубліка Конга
- Злучаныя Штаты Амэрыкі
- Ізраіль
- Інданэзія
- Індыя
- Ірак
- Іран
- Італія
- Калюмбія
- Канада
- Кітай
- Куба
- Мэксыка
- Нігерыя
- Нідэрлянды
- Нямеччына
- Пакістан
- Партугалія
- Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка
- Польшча
- Расея
- Рэспубліка Карэя
- Саудаўская Арабія
- Судан
- Тайлянд
- Танзанія
- Турэччына
- Украіна
- Філіпіны
- Францыя
- Швайцарыя
- Эгіпет
- Этыёпія
- Японія
Гарады
[рэдагаваць крыніцу]- Амстэрдам
- Атэны
- Багата
- Багдад
- Бангкок
- Брусэльскі сталічны рэгіён
- Буэнас-Айрэс
- Бэрлін
- Вашынгтон
- Вена
- Ганконг
- Дака
- Дамаск
- Джакарта
- Дубай
- Дэлі
- Ерусалім
- Каір
- Калката
- Карачы
- Кейптаўн
- Кіншаса
- Лагас
- Лёндан
- Лос-Анджэлес
- Мадрыд
- Масква
- Мумбаі
- Мэка
- Мэхіка
- Найробі
- Нью-Ёрк
- Парыж
- Пэкін
- Рыю-дэ-Жанэйру
- Рым
- Санкт-Пецярбург
- Сан-Паўлу
- Стамбул
- Сыднэй
- Сынгапур
- Сэул
- Токіё
- Тэгеран
- Шанхай
Вадаёмы і вадатокі
[рэдагаваць крыніцу]- Амазонка
- Арктычны акіян
- Атлянтычны акіян
- Байкал
- Балтыйскае мора
- Вікторыя
- Волга
- Вялікі бар’ерны рыф
- Вялікія азёры
- Ганг
- Дунай
- Інд
- Індыйскі акіян
- Карыбскае мора
- Касьпійскае мора
- Конга
- Міжземнае мора
- Місысыпі
- Нігер
- Ніл
- Панамскі канал
- Паўднёвы акіян
- Паўночнае мора
- Райн
- Суэцкі канал
- Танганьіка
- Хуанхэ
- Ціхі акіян
- Чорнае мора
- Янцзы