ประภาส จารุเสถียร

จอมพล ประภาส จารุเสถียร ป.จ., ส.ร., ม.ป.ช., ม.ว.ม.
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 1 มกราคม พ.ศ. 2501 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 ดำรงตำแหน่งร่วมกับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ สุกิจ นิมมานเหมินทร์
นายกรัฐมนตรี	ถนอม กิตติขจร
ก่อนหน้า	ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี
ถัดไป	ถนอม กิตติขจร พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
ดำรงตำแหน่ง 9 ธันวาคม พ.ศ. 2506 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ดำรงตำแหน่งร่วมกับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ พจน์ สารสิน
นายกรัฐมนตรี	ถนอม กิตติขจร
ก่อนหน้า	ถนอม กิตติขจร พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
ถัดไป	สุกิจ นิมมานเหมินทร์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง 23 กันยายน พ.ศ. 2500 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516
นายกรัฐมนตรี	พจน์ สารสิน ถนอม กิตติขจร สฤษดิ์ ธนะรัชต์
ก่อนหน้า	เผ่า ศรียานนท์
ถัดไป	กมล วรรณประภา
ผู้บัญชาการทหารบก
ดำรงตำแหน่ง 1 ตุลาคม พ.ศ. 2507 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2516
ก่อนหน้า	ถนอม กิตติขจร
ถัดไป	กฤษณ์ สีวะรา
รักษาราชการแทนอธิบดีกรมตำรวจ
ดำรงตำแหน่ง 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 – 16 ตุลาคม พ.ศ. 2516
ก่อนหน้า	ประเสริฐ รุจิรวงศ์
ถัดไป	ประจวบ สุนทรางกูร
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455 จังหวัดอุดรธานี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	18 สิงหาคม พ.ศ. 2540 (84 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
ศาสนา	เถรวาท
พรรคการเมือง	เสรีมนังคศิลา (2498–2500) ชาติสังคม (2500–2501) สหประชาไทย (2511–2514)
คู่สมรส	ไสว ปานประสิทธิ์
บุตร	6 คน; รวมถึง สุภาพร กิตติขจร
บุพการี	พระยาพายัพพิริยกิจ (เป้า จารุเสถียร) (บิดา) เจ้าบัวตอง ณ ลำปาง (มารดา)
ลายมือชื่อ
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
สังกัด	กองทัพบกไทย
ประจำการ	2476–2516
ยศ	จอมพล จอมพลเรือ จอมพลอากาศ พลตำรวจเอก
บังคับบัญชา	กองทัพบก และกรมตำรวจ

จอมพล ประภาส จารุเสถียร (25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455 – 18 สิงหาคม พ.ศ. 2540) นามเดิม ตุ๊ จารุเสถียร เป็นนายทหารและนักการเมืองชาวไทย ดำรงตำแหน่งจอมพลแห่งกองทัพบกไทย และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในรัฐบาลของ จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ และจอมพล ถนอม กิตติขจร อดีตกรรมการคณะกรรมการโอลิมปิกสากล

จอมพล ประภาส เกิดเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2455 ณ ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี เป็นบุตรของพระยาพายัพพิริยกิจ (เป้า จารุเสถียร) และเจ้าแม่บัวตอง ณ ลำปาง

จอมพล ประภาส สมรสกับท่านผู้หญิงไสว จารุเสถียร (สกุลเดิม ปานประสิทธิ์)

จอมพล ประภาส จบการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบก ในปี พ.ศ. 2473 และวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร ชุดที่ 1 ในปี พ.ศ. 2499

จอมพล ประภาส รับราชการเป็นทหารบก เหล่าทหารราบ เขาได้รับการสนับสนุนจากจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เขาได้เลื่อนขั้นสู่ตำแหน่งที่สูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ในปี พ.ศ. 2500 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้แต่งตั้งเขาเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ซึ่งเขายังดำรงตำแหน่งนี้ต่อไปหลังจากการถึงแก่อสัญกรรมของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ในปี พ.ศ. 2506 นายกรัฐมนตรีคนใหม่ คือ จอมพล ถนอม กิตติขจร ซึ่งลูกชายของเขาแต่งงานกับลูกสาวของจอมพล ประภาส จากปี พ.ศ. 2506 - พ.ศ. 2516 เขาดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี และผู้บัญชาการทหารบกควบคู่กันไป เขาเป็นที่รู้จักในเรื่องธุรกรรมทางการเงินที่ซับซ้อนและการวางกลยุทธ์ทางการเมืองที่แยบยล^[1]

• 30 ธันวาคม พ.ศ. 2500 : แม่ทัพกองทัพภาคที่ 1^[2]
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2507 : รองผู้บัญชาการทหารสูงสุด และผู้บัญชาการทหารบก^[3]
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 : รักษาการอธิบดีกรมตำรวจ^[4]

• 18 มิถุนายน พ.ศ. 2489 : ราชองครักษ์เวร
• 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 : นายทหารพิเศษประจำกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์
• 18 มกราคม พ.ศ. 2501 : ราชองครักษ์พิเศษ
• 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2503 : นายทหารพิเศษประจำกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์
• 7 กันยายน พ.ศ. 2504 : โปรดเกล้าฯ ให้เป็นอธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย^[5]
• 13 มีนาคม พ.ศ. 2505 : นายทหารพิเศษประจำกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค์
• 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2510 : โปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งตุลาการศาลทหารสูงสุด^[6]
• 27 ธันวาคม พ.ศ. 2515 : โปรดเกล้าฯให้เป็น นายตำรวจราชสำนักพิเศษ^[7]
• 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2516 : นายทหารพิเศษประจำกองพลที่ 1 รักษาพระองค์
• 10 ตุลาคม พ.ศ. 2516 - 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 : ผู้อำนวยการศูนย์ปราบจลาจลที่กองอำนวยการป้องกันและปราบปรามคอมมิวนิสต์ สวนรื่นฤดี^[8]

• 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495 : สมาชิกสภาผู้แทนประเภท 2
• 31 มีนาคม พ.ศ. 2500 : รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย^[9]
• 23 กันยายน พ.ศ. 2500 : รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 1 มกราคม พ.ศ. 2501 : รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 : รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 11 ธันวาคม พ.ศ. 2506 : รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย^[10]
• 11 มีนาคม พ.ศ. 2512 : รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• 19 มีนาคม พ.ศ. 2515 : รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย

• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2476 : พระราชทานยศ"ร้อยตรี"^[11]
• 1 เมษายน พ.ศ. 2478 : พระราชทานยศ"ร้อยโท"^[12]
• 27 ตุลาคม พ.ศ. 2479 : โอนเป็นตำรวจปรับยศเป็น"ร้อยตำรวจเอก"^[13]
• 1 เมษายน พ.ศ. 2480 : โอนกลับเป็นทหารปรับยศเป็น"ร้อยเอก"^[14]
• 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 : พระราชทานยศ "พันโท"^[15]
• 1 มกราคม พ.ศ. 2491 : พระราชทานยศ "พันเอก"^[16]
• 1 มกราคม พ.ศ. 2500 : พระราชทานยศ "พลโท"^[17]
• 1 เมษายน พ.ศ. 2502 : พระราชทานยศ "พลเอก"^[18]
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 : พระราชทานยศให้เป็นพลตำรวจเอก^[19]
• 1 มิถุนายน พ.ศ. 2516 : พระราชทานยศจอมพล จอมพลเรือ และจอมพลอากาศ^[20]

ประภาสมีบทบาทอย่างมากในการเมืองในแต่ละยุค แต่ละสมัย ในฐานะของนายทหาร ตั้งแต่ยังเป็นนายทหารยศ "ร้อยโท" ในเหตุการณ์กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476 เป็นผู้ใช้ปืนยิงพระยาศรีสิทธิสงคราม (ดิ่น ท่าราบ) เสนาธิการของฝ่ายกบฏ ถึงแก่ชีวิต พระยาศรีสิทธิสงครามนั้นตั้งใจเดินมาเพื่อขอเจรจาด้วย ณ สถานีรถไฟหินลับ จังหวัดสระบุรี ประภาสยังเข้าร่วมในรัฐประหาร พ.ศ. 2490 และปราบกบฏวังหลวง พ.ศ. 2492 เคียงข้างจอมพล ถนอม กิตติขจร มาตลอด^{[21] [22]}

ตั้งแต่ยังมีสถานะเป็นนักเรียนนายร้อยทหารบกชั้นปีที่ 4 ในคราวเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ประภาสก็เป็นหนึ่งในคณะนักเรียนนายร้อยทหารบกจำนวน 111 นายที่บุกวังบางขุนพรหมร่วมกับคณะนายทหารและพลเรือนบางส่วนของคณะราษฎร เพื่อควบคุมสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยและผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และเข้าควบคุมกระทรวงพระคลังมหาสมบัติอีกด้วย^[23]

ภายหลังการอสัญกรรมของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ใน พ.ศ. 2506 แล้ว จอมพล ถนอม กิตติขจร จึงดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบต่อ บทบาทของประภาสเปรียบเสมือนมือขวาคนสำคัญของ จอมพล ถนอม โดยเป็นรองนายกรัฐมนตรี แม้ถนอมพูดน้อย มีภาพลักษณ์ของความซื่อสัตย์ ซึ่งทำให้เป็นที่ยอมรับของประชาชนในระยะแรกที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จนได้รับฉายาว่า "นายกฯ คนซื่อ" แต่ประภาสกลับไม่ได้รับความไว้วางใจเฉกเช่นถนอม เนื่องจากปัญหาการทุจริตและการใช้อำนาจหน้าที่ไปในทางที่มิชอบหลายประการ ประภาสเป็นเสมือนปากกระบอกเสียงให้แก่ จอมพล ถนอม เพราะ "พูดเก่ง มีลีลาแพรวพราว และความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลทั้งคู่ก็แน่บแน่น" เพราะ พ.อ. ณรงค์ กิตติขจร บุตรชายของจอมพล ถนอม สมรสกับบุตรสาวของจอมพล ประภาส

ในช่วงเหตุการณ์ 14 ตุลา มีข้อมูลระบุว่า หลังจากเข้าเฝ้าฯพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร จอมพล ถนอมต้องการลาออก แต่ทั้งประภาสและณรงค์ไม่ยินยอม และพยายามเกลี้ยกล่อมให้ถนอมเปลี่ยนความคิด แต่ท้ายที่สุดถนอมก็ลาออก และทั้ง 3 ก็เดินทางออกนอกประเทศทันที ประภาสไปอยู่ที่ไทเป ประเทศไต้หวัน พร้อมกับพ.อ. ณรงค์ บุตรเขย จากนั้น ถนอมหวนกลับคืนมาสู่ประเทศไทยอีกครั้งในวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2519 แต่ถูกต่อต้านอย่างหนัก จึงเดินทางกลับ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ก่อนเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา ไม่นาน^[24]

• พ.ศ. 2507 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[25]
• พ.ศ. 2516 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 1 เสนางคะบดี (ส.ร.)^[26]
• พ.ศ. 2502 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[27]
• พ.ศ. 2500 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[28]
• พ.ศ. 2531 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ^[29]
• พ.ศ. 2477 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มกล้าหาญ (ร.ด.ม.(ห))^[30]
• พ.ศ. 2484 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.)^[31]
• พ.ศ. 2505 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)^[32]
• พ.ศ. 2512 – เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 (ส.ช.)^[33]
• พ.ศ. 2477 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)^[34]
• พ.ศ. 2501 – เหรียญราชการชายแดน (ช.ด.)^[35]
• พ.ศ. 2488 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[36]
• พ.ศ. 2493 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 3 (อ.ป.ร.3)^[37]
• พ.ศ. 2502 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)^[38]
• พ.ศ. 2469 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ – เหรียญกาชาดสมนาคุณ ชั้นที่ 1 (เหรียญทอง)

•  พม่า :
  • พ.ศ. 2499 - เครื่องอิสริยาภรณ์แห่งสหภาพพม่า ชั้นมหาสเรสิตู (ฝ่ายทหาร)^[39]
•  สเปน :
  • พ.ศ. 2500 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณทหารแห่งสเปน ชั้นอัศวินมหากางเขน^[40]
•  อิตาลี :
  • พ.ศ. 2504 - เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสาธารณรัฐอิตาลี ชั้นที่ 1^[41]
•  ไต้หวัน :
  • พ.ศ. 2505 - เครื่องอิสริยาภรณ์ยุนฮุย ชั้นพิเศษ^[42]
•  เนเธอร์แลนด์ :
  • พ.ศ. 2505 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ออเรนจ์-นัสเซา ชั้นนายทัพ
•  เยอรมนีตะวันตก :
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ชั้นประถมาภรณ์^[43]

•  กรีซ :
  • พ.ศ. 2506 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จอร์จที่ 1 ชั้นที่ 1^[44]
•  สหรัฐอเมริกา :
  • พ.ศ. 2507 - ลีเจียนออฟเมอริต ชั้นผู้บังคับบัญชา^[45][46]
•  มาเลเซีย :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ปัง กวน เนการา ชั้นที่ 1^[47][48]
•  ออสเตรีย :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งสาธารณรัฐออสเตรีย ชั้นมหาอิสริยาภรณ์ทอง^[49]

•  เบลเยียม :
  • พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์เลออปอล ชั้นที่ 1^[50]

•  เกาหลีใต้ :
  • พ.ศ. 2509 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณด้านการบริการ ชั้นที่ 1^[51]
  • พ.ศ. 2511 - เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณฝ่ายทหาร ชั้นที่ 1^[52]
•  ญี่ปุ่น :
  • พ.ศ. 2509 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1^[51]

•  นอร์เวย์ :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญโอลาฟ ชั้นประถมาภรณ์^[53]

•  สวีเดน :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ดาบ ชั้นที่ 1^[53]
•  ลาว :
  • พ.ศ. 2510 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ล้านช้างร่มขาว ชั้นประถมาภรณ์^[53]

•  ฟิลิปปินส์ :
  • พ.ศ. 2511 - เครื่องอิสริยาภรณ์ซิกาตูนา ชั้นประถมาภรณ์^[54]
•  เอธิโอเปีย :
  • พ.ศ. 2511 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์เมเนลิกที่ 2 ชั้นประถมาภรณ์^[55]

พงศาวลีของประภาส จารุเสถียร
2. พระยาพายัพพิริยกิจ (เป้า จารุเสถียร)                                   1. ประภาส จารุเสถียร                                         3. เจ้าบัวตอง ณ ลำปาง