Zamek w Ratnie Dolnym
nr rej. A/4553/286 z 11.05.1951[1] | |
Zamek w Ratnie Dolnym | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
Ratno Dolne 21 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Rozpoczęcie budowy |
ok. 1563 |
Ważniejsze przebudowy |
1675, 1896 |
Kolejni właściciele |
Max von Johnston[2] |
Położenie na mapie gminy Radków | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego | |
50°30′21,402″N 16°27′18,212″E/50,505945 16,455059 |
Zamek w Ratnie Dolnym (niem. Schloss Niederrathen) – zabytkowy[3] zamek w miejscowości Ratno Dolne.
Obiekt wzniesiony około 1563 r., w wiekach następnych kilkakrotnie przebudowywany. Częściowo uszkodzony w pożarze w 1998, obecnie w ruinie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zamek w Ratnie Dolnym został zbudowany w ostatnich dekadach XV wieku na planie prostokąta 14x22 m z wieżą o boku 7,5 m i wjazdem od północy[4]. W 1563 r. został rozbudowany przez Balzera von Reichenbach[5]. W roku 1645, w czasie wojny trzydziestoletniej budynek został zniszczony[5]. Po zniszczeniach zamek w 1675 r. kupił Daniel Paschasius von Osterberg, który go odbudował, podwyższając korpus i wprowadzając attyki[4][5]. Zbudował też nowy budynek w północno-wschodniej części dziedzińca[4]. Istotne przekształcenia nastąpiły w drugiej połowie XIX w., kiedy właścicielami zamku zostali: od 1854 r. Woldemar Johnston Kroegeborn (1806–1860), następnie od 1860 r. Theresa de mono Amelang (1815–1887) żona Woldemara a później od 1872 r. jego syn Maximillian von Johnston Kroegeborn (1847–1918), szambelan królewski. Wtedy zbudowano smukłą zachodnią wieżę, przebudowano dziedziniec wjazdowy. Około 1896 r. zmodernizowano wnętrza. Od 1918 r. właścicielką była Elisabeth, de mono Hauteville-Jacquemine (1849–1933), wdowa po Maximie[4][5].
Po 1945 roku był użytkowany przez PGR i jako dom wczasowy[5]. W latach 1972 i 1985 przeprowadzano doraźne remonty zamku[5]. W 1996 r. zamek kupił wrocławski przedsiębiorca Edward Ptak. Zimą 1997/1998 w pożarze uległ zniszczeniu dach i stropy[5]. Odtąd zamek niszczeje[6]. W roku 2006 Edward Ptak przekazał zamek spółce WKS „Śląsk Wrocław” S.A., której był akcjonariuszem i prezesem zarządu.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Budowla wzniesiona z kamienia i cegły na planie czworoboku, otynkowana, z niewielkim wewnętrznym dziedzińcem z ozdobnym portalem zwieńczonym trójkątnym frontonem zawierającym wazon z łodygami pełnymi liści i owoców chmielu niczym heraldyczne labry wychodzące z hełmu, belką z sentencją i herbami[7] Maximilliana von Johnstona Kroegeborna (1847-1918)[8] po lewej oraz jego żony Elisabethy von Hauteville-Jacquemine (1849–1933) po prawej; trzykondygnacyjna z mezaninem i nakryta niskimi dachami dwuspadowymi[6]. Skromne elewacje zachowały fragmenty detali architektonicznych, część obramowań okiennych, boniowanie naroży i wieńczące attyki[6]. W centralnym miejscu attyki fasady południowej znajduje się herb rodziny Johnston Kroegeborn z datą MDCCCLXXII (1872), trzymany przez dwa lwy. Układ wnętrz jest wielotraktowy, w niektórych pomieszczeniach zachowane są sklepienia krzyżowe[6].
Do zamku przylegają ogrody tarasowe pochodzące z XVII w. oraz dawny zwierzyniec, zmieniony w dziewiętnastym stuleciu w park krajobrazowy[6]. W pobliżu stoją budynki gospodarcze dawnego folwarku i dwie oficyny dworskie[6].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Zamek w Ratnie Dolnym[9]
-
Herb rodziny Johnston Kroegeborn
-
Herb rodziny[10] Johnston Kroegeborn
-
Herb E. v. Hauteville-Jacquemine[11]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 82. [dostęp 2017-03-21].
- ↑ Adreßbuch des Schlesischen Grundbesitzes. Nach amtlichen und authentischen Quellen bearbeitet, CERES, landwirtschaftlicher Verlag, Berlin-Groß-Lichterfelde-West und Leipzig 1910. s. 195. [dostęp 2024-07-27].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
- ↑ a b c d Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm, Leksykon Zamków w Polsce, wyd. Arkady, Warszawa 2001, s. 420–421
- ↑ a b c d e f g Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 318-323. ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ a b c d e f Damian Dąbrowski: Ratno Dolne. [w:] Pałace Śląska [on-line]. [dostęp 2017-03-21].
- ↑ Zamek w Ratnie Dolnym. sokoliszlak.cba.pl. [dostęp 2023-08-03]. (pol.).
- ↑ Syna Woldemara von Johnston Kroegeborn (1806–1860) i Theresy Amelang (1815-1887)
- ↑ DPO v Osterberg oraz herby szlacheckie 1. Pannwitz, 4. Magnis, 5. Osterberg, 6. Goetzen, 7. Magnis Gr.
- ↑ właścicieli od 1854
- ↑ Elisabeth von Hauteville-Jacquemine (1849-1933), żony Maximilliana von Johnston Kroegeborn (1847-1918) synowej Woldemara Johnstona
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zamek w Ratnie Dolnym. "Wielki wstyd" czy szansa na ratunek? na turystyka.wp.pl