Order Sztandaru Pracy

Zobacz też: inne odznaczenia o tej samej lub podobnej nazwie.

Order Sztandaru Pracy

Awers i rewers orderu I i II klasy
Baretka orderu I klasy
Baretka orderu II klasy
Ustanowiono	2 lipca 1949
Wycofano	16 października 1992
Wielkość	średnica 43 mm
Wydano	282 245
Powyżej	Order Krzyża Grunwaldu
Poniżej	Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Projektant	Wojciech Jastrzębowski
Powiązane	sowieckie Order Czerwonego Sztandaru Pracy i Order Czerwonego Sztandaru
Multimedia w Wikimedia Commons

Order Sztandaru Pracy, pierwotnie order „Sztandar Pracy” – polskie wysokie odznaczenie państwowe Polski Ludowej ustanowione ustawą z dnia 2 lipca 1949 roku ... w celu nagrodzenia wyjątkowych zasług położonych dla Narodu i Państwa...^[1] Ostatni raz nadano go w 1991. Został zniesiony w 1992.

Wzorem dla tego odznaczenia były dwa sowieckie ordery: wojskowy Order Czerwonego Sztandaru i cywilny Order Czerwonego Sztandaru Pracy. Niedługo potem zaczęto ustanawiać podobne odznaczenia w pozostałych demoludach^[2].

Autorem projektu był Wojciech Jastrzębowski, który wzorował się na kształcie pięcioramiennego krzyża francuskiej Legii Honorowej^[2].

Order Sztandaru Pracy dzielił się na dwie klasy: I i II. Mógł być nadawany w każdej klasie wielokrotnie.

Orderem Sztandaru Pracy mogły być nagrodzone osoby oraz przedsiębiorstwa, instytucje, jednostki terytorialne za zasługi w następujących dziedzinach:

• przemysłu, rolnictwa, komunikacji, budownictwa, handlu państwowego, spółdzielczości, finansów i innych działów gospodarki narodowej – przez usprawnienie lub ulepszenie metod pracy, racjonalizację pracy albo wybitne osiągnięcia w przodownictwie pracy,
• oświaty, nauki, kultury i sztuki,
• podniesienia obronności kraju,
• podniesienia zdrowotności i kultury fizycznej Narodu,
• służby publicznej.

Ustawa z dnia 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach nieco zmieniła zasady nadawania orderu, stanowiąc, że Order Sztandaru Pracy może być nadany osobom, które położyły wybitne zasługi dla budowy socjalizmu w Polsce Ludowej, zwłaszcza w dziedzinach:

• gospodarki narodowej, w szczególności przez trwałe i znaczne przodownictwo w pracy, ulepszenie organizacji lub metod pracy, zwiększenie jej wydajności, wynalazczości, racjonalizatorstwo oraz wprowadzanie postępu technicznego,
• działalności społecznej i służby państwowej,
• oświaty, nauki, kultury i sztuki,
• ochrony zdrowia i rozwoju kultury fizycznej,
• umocnienia obronności państwa.

W dalszym ciągu mógł być również nadany przedsiębiorstwu, instytucji, jednostce terytorialnej, jednostce wojskowej^[3]. Górnikom order mógł być przyznany za nieprzerwaną i wyróżniającą się pracę górniczą: po 20 latach – II klasy, po 25 latach – I klasy (za 7, 10 lub 15 lat można było otrzymać Krzyż Zasługi w stopniu odpowiednim dla stażu pracy: Brązowym, Srebrnym lub Złotym)^{[4][5][6][7][8]}.

Order był nadawany do 1952 roku przez Prezydenta RP, a następnie Radę Państwa (przez krótki okres od 1989 – ponownie przez Prezydenta). Ostatni raz nadano go w 1991. Ustawa z dnia 16 października 1992 roku zniosła ten order, uchylając przepisy ustawy z 17 lutego 1960 dotyczące Orderu Sztandaru Pracy^[9].

Odznaką Orderu Sztandaru Pracy jest pięcioramienny krzyż gwiaździsty o średnicy 43 mm. Na awersie krzyża ramiona są emaliowane na biało w obramowaniu, między ramionami znajdują się pęki promieni. W środku krzyża znajduje się okrągła tarcza emaliowana na szafirowo, na której w ramce umieszczona jest postać robotnika trzymającego w prawej ręce czerwony sztandar, a w lewej ręce młot. Na rewersie w środku krzyża na okrągłej tarczy jest napis PRL (do 1952 roku RP). Obramowanie ramion krzyża, pęki promieni, ramka tarczy, postać robotnika, drzewce i obramowanie sztandaru, młot i rewers odznaki w klasie I są złocone, a w klasie II srebrzone.

Wstążka orderu ma szerokość 36 mm, jest koloru czerwonego z pąsowymi wąskimi paskami po bokach o szerokości 3 mm. Na baretce w klasie I umieszczona jest rozetka, co odróżnia ją od klasy II.

Order był piątym w precedencji polskich odznaczeń państwowych. Noszono go na lewej stronie piersi:

• Order Sztandaru Pracy I klasy – po Orderze Krzyża Grunwaldu I klasy
• Order Sztandaru Pracy II klasy – po Orderze Krzyża Grunwaldu II klasy

Obecnie ordery te mogą być noszone w kolejności ich otrzymania po aktualnych orderach państwowych, a przed medalami i innymi odznaczeniami^[10].

Po raz pierwszy był nadany 22 lipca 1949^[11], kiedy nadano 95 orderów klasy I i 246 klasy II, a ordery otrzymali wówczas m.in. pisarze Igor Newerly, Gustaw Morcinek, Zofia Nałkowska, Jerzy Andrzejewski i ekonomista prof. Edward Lipiński.

Łącznie przyznano 162 299 Orderów Sztandaru Pracy^[12], w tym 1113 zbiorowości^[13].

Wg danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP przyznano:

• I klasę – 8011 razy, a po 1989 r. – 974 razy,
• II klasę – 258 876 razy, a po 1989 r. – 14 394 razy;

łącznie – 282 255 orderów^[14].

Około połowy nadanych orderów I klasy i zdecydowaną większość orderów II klasy otrzymali górnicy (zapis w Karcie Górnika uprawniał do II klasy po 20 latach pracy, a do I klasy po 25 latach pracy; jeszcze w 1991 nadano górnikom 2,5 tys. tych orderów^[13]). Otrzymanie tego orderu, w realiach PRL, było ambicją wielu ludzi kończących karierę zawodową, zwłaszcza że wiązało się z nim uzyskiwanie dodatku do emerytury w wysokości 20% podstawy świadczenia (podobnie jak z niektórymi innymi polskimi wysokimi odznaczeniami, zwanymi potocznie orderami chlebowymi).

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy.

• Wanda Bigoszewska: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: Interpress, 1989. ISBN 83-223-2287-9. Brak numerów stron w książce

• p
• d
• e

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Grunwaldzka Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy