Պրոսպերո (արբանյակ)

; Պրոսպերո; (Ուրան XVIII); Prospero
	Արբանյակի հայտնաբերման լուսանկար
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է	18 հուլիս 1999 թ. (Մեթյու Հոլմանի, ��ոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի, Ժան-Մարկ Պետիի և Հանս Շոլի կողմից)
Հեռավորությունը Ուրանից	16 276 000 կմ
Ուղեծրային տվյալներ
Մեծ կիսաառանցք	16 276 000 կմ
Էքսցենտրիսիտետ	0,4445
Սիդերիկ պարբերություն	1978,37 օր
Թեքվածություն	151,830° (Խավարածրի հարթության նկատմամբ)
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ	25,362 կմ
Մակերևույթի մակերես	8000 կմ²
Ծավալ	~65 000 կմ³
Զանգված	8,5 × 1016 կգ
Միջին խտություն	~1,3 գ/սմ³
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն	0,0063 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն	~0,021 կմ/վ
Պտույտի պարբերություն	17.23992 երկրային օր
Ալբեդո	0,04
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան	57 Կ (−216 °C)

Պրոսպերո (Uranus XVIII), Ուրանի արտաքին անկանոն արբանյակներից մեկն է։ Հայտնաբերել է Մեթյու Հոլմանի ղեկավարած թիմը 1999 թվականին։

Հայտնաբերում

Հայտնաբերվել է Մեթյու Հոլմանի, Ջոն Կավելարսի, Բրետ Գլեդմանի, Ժան-Մարկ Պետիի և Հանս Շոլի կողմից 1999 թվականի հուլիսի 18-ին։ Արբանյակը ստացել է ժամանակավոր S/1999 U 3 անվանումը։ Հաստատումից հետո ստացել է նաև Ուրան XVIII անվանումը։

2000 թվականի օգոստոսի 21-ին արբանյակը ստացել է իր պաշտոնական Պրոսպերո անվանումը, Շեքսպիրի Փոթորիկ պիեսի կախարդի անունով^[4]։ Ուրանի բոլոր արբանյակներն անվանվել են Վիլյամ Շեքսպիրի և Ալեքսանդր Փոփի ստեղծագործությունների կերպարների անուններով։

Ուղեծիր

Պրոսպերոն պտտվում է Ուրանի շուրջ մոլորակի պտույտին հակադարձ ուղղությամբ 16 276 000 կմ մեծ կիսաառանցքով, համեմատաբար ձգված էլիպտիկ ուղեծրով, պերիկենտրոնը և ապոկենտրոնը իրարից չափազանց տարբեր են՝ 10 834 570-21 489 900 կմ։ Արբանյակը պտտվում է մոլորակի ամպերի շերտից միջինում 16 136 700 կմ հեռավորության վրա։ Ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը կազմում է 0,4445, իսկ թեքումը խավարածրի նկատմամբ 151,83°։ Պրոսպերոն պտտվում է մոտ 28 անգամ Ուրանից հեռու քան արտաքին մեծ արբանյակ Օբերոնը։

Պրոսպերոն պատկանում է Սիկորաքսի դինամիկ խմբին, որում նույնպես գտնվում են Սետեբոսն ու Ֆերդինանդը, և հավանաբար ունեն նույն ծագումը^[5]։ Խմբի արբանյակները ունեն մեծ էքսցենտրիսիտետ և մեծ ուղեծրի թեքում՝ 140-ից 170°։

Պրոսպերոն պտտվում է Ուրանի շուրջ 1962 օր 22 ժամ 48 րոպեի ընթացքում, որը կազմում է մոտ 5,374 երկրային տարի։ Պրոսպերոյի մեկ պտույտը Ուրանի շուրջ մոտավորապես 9 ամսով երկար է Սերես գաճաճ մոլորակի պտույտից Արեգակի շուրջ։

Ֆիզիկական տվյալներ

Պրոսպերոյի տրամագիծը գնահատվում է մոտ 50 կմ, գնահատումը կատարվել է հիմնվելով նրա լուսատվության վրա 4%։ Մակերևույթը չափազանց մուգ է։ Արբանյակի խտությունը գնահատվում է 1,3 - 1,5 գ/սմ³։ Այսպիսով այն պետք է կազմված լինի առավելապես ջրային սառույցից և քարային ապարներից։ Պրոսպերոյի մակերևութային ձգողությունը կազմում է 0,0063 մ/վ²։

Արբանյակը երևում է բնական (գորշ) գույնով տեսանելի սպեկտրում^[6], նույնը ինչպես և Սետեբոսը, սակայն այլ քան Սիկորաքսը (որը բաց կարմիր է)։

Ծագում

Ենթադրվում է, որ Պրոսպերոն որսացվել է Ուրանի կողմից, և ի սկզբանե հանդիսացել է Կոյպերի գոտու մարմին։ Հնարավոր է, որ այս արբանյակը սկզբում դարձել է կենտավրոս և ապա նոր միայն որսացվել է մոլորակի կողմից։ Այնուամենայնիվ, որսման մեխանիզմը հայտնի չէ։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Sheppard, Jewitt, Table 3, էջ 523
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Yeomans, Donald K. (2007 թ․ հունիսի 28). «Planetary Satellite Mean Orbital Parameters». JPL/NASA. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 19-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 Sheppard, Jewitt & Kleyna 2005, էջ. 523, Table 3 ... rⁱ (km) ... 25 ... ⁱ Radius of satellite assuming a geometric albedo of 0.04.
↑ Jennifer Blue (2008 թ․ հոկտեմբերի 16). «Planet and Satellite Names and Discoverers». Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN). Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
↑ Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Gladman, Brett J.; Aksnes, Kaare Photometric survey of the irregular satellites, Icarus, 166, (2003), pp. 33–45. astro-ph/0301016
↑ Grav, Holman

Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Fraser, Wesley C. (2004 թ․ սեպտեմբերի 20). «Photometry of Irregular Satellites of Uranus and Neptune». The Astrophysical Journal. 613 (1): L77–L80. arXiv:astro-ph/0405605. Bibcode:2004ApJ...613L..77G. doi:10.1086/424997.
Sheppard, S. S.; Jewitt, D.; Kleyna, J. (2005). «An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness». The Astronomical Journal. 129: 518. doi:10.1086/426329.

Արտաքին հղումներ

Prospero Profile Արխիվացված 2007-06-08 Wayback Machine by NASA's Solar System Exploration (անգլ.)
David Jewitt pages (անգլ.)
Uranus' Known Satellites (by Scott S. Sheppard) (անգլ.)
MPC: Natural Satellites Ephemeris Service (անգլ.)

[Sheppard—Jewitt—Table_3—523-1] 1,0 ^1,1 Sheppard, Jewitt, Table 3, էջ 523

[JPL-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Yeomans, Donald K. (2007 թ․ հունիսի 28). «Planetary Satellite Mean Orbital Parameters». JPL/NASA. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 19-ին.

[Sheppard_et_al._2005_radius/albedo-3] 3,0 ^3,1 Sheppard, Jewitt & Kleyna 2005, էջ. 523, Table 3 ... rⁱ (km) ... 25 ... ⁱ Radius of satellite assuming a geometric albedo of 0.04.

[usgs-4] Jennifer Blue (2008 թ․ հոկտեմբերի 16). «Planet and Satellite Names and Discoverers». Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN). Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.

[Grav_2003-5] Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Gladman, Brett J.; Aksnes, Kaare Photometric survey of the irregular satellites, Icarus, 166, (2003), pp. 33–45. astro-ph/0301016

[Grav—Holman——-6] Grav, Holman

[1]