13 de majo

El 13 de majo el ze el 133° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 134° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 232 dì.

• 1277 – Decreto de Mehmet Bey de Karaman (Karamanoglu Mehmet): el turco el devien łéngua ufisale dei Selzusidi.
• 1568 – Bataja de Langside: łe forse de Maria Stuarda, rezina de Scòsia, łe vien dezemade da na confederasion de protestanti scosezi, guidai da Jàcomo Stewart (conte de Moray), so fracełastro
• 1607 – Jamestown (Virginia) ła vien stabiłia cofà cołònia ingleza
• 1619 – El statista ołandeze Johan van Oldenbarnevelt el vien zustisià a L'Aia, dopo èsar sta incolpà de tradimento
• 1779 – Guera de sucesion bavareza: i mediatori rusi e fransezi col Tratà de Teschen, i negòsia ła fin de ła guera.
• 1787 – El capitan Arthur Phillip el dasa Portsmouth, Inghiltera co ùndazei nave inpienie de inprezonai, par fondar na cołònia penałe in Austràlia
• 1830 – L'Ecuador el ciapa l'indipendensa
• 1846 – Guera Mèsego-Stati Unii: i Stati Unii i declara guera al Mèsego
• 1848 – Prima esecusion de l'ino nasionałe finlandezo (el Maamme)
• 1861 – Guera de secesion americana: ła rezina britànega Vitòria ła emana un "proclama de neutrałità", che el reconose i Stati Confederai d'Amèrica cofà gaventi derito a ła bełizeransa
• 1864 – Guera de secesion americana: bataja de Rezaca – ła bataja ła taca co el zenerale unionista William Tecumseh Sherman che el va verso Atlanta
• 1871 – Itàlia, el parlamento el aprova ła Leje de łe Guarentigie
• 1880 – A Menlo Park (New Jersey), Thomas Edison el fa el primo test de na ferovia ełètrega
• 1888 – El Braziłe el abolise ła s-ciavitù
• 1909 – Parte da piasałe Loreto a Miłan el primo Giro d'Italia, 8 tape par 2448 km, el vinsarà Luigi Gana
• 1912 – Inte el Regno Unio, i vien fondai i Royal Flying Corps (uncó Royal Air Force)
• 1913 – Igor' Ivanovič Sikorskij el devien ła prima persona a piłotar un aeroplan cuadrimotore.
• 1917 – Trè picenini contadini i rifarise de ver vedesto ła Beata Vèrzene Maria sora un else, a Cova da Iria arente de Fátima, Portogało
• 1939 – El parte da Anburgo el tranzatlàntego St. Louis co drento 963 èzułi ebrei.
• 1940
  • Seconda guera mondiałe: La Zermània nazista ła scumìsia ła concuista de ła Fransa, co łe trupe todesche łe traversa ła Mosa. Winston Churchill el pronunsa el so conosesto discorso so "sàngue, lagreme, fadiga e suor" davanti a ła Càmara dei comuni britànega.
  • La rezina Gulielmina dei Paezi Basi ła scanpa a l'invazion nazista e ła se sposta in Gran Bretagna. La prinsipesa Juliana ła porta i so fiołi in Cànada, par seguresa
• 1943 – Seconda guera mondiale: l'Afrika Korps todesco e łe trupe italiane in Nordàfrica, i se rende a łe forse liae
• 1950 – inte el sircuito de Silverstone ła tołe el via ła prima gara de Fòrmula 1 de ła storia; el tìtoło mondiałe el ndarà a l'italian Nino Farina
• 1958
  • Durante na vìzita a Caracas, in Venesueła, l'àuto del vicepresidente dei Stati Unii Richard Nixon, ła vien tacada da demostranti anti-americani.
  • Fransa, insuresion dei paracadutisti de Alzeri, ła nase ła Cuinta Repùblega franseze, co Pierre Pflimlin primo ministro e Charles de Gaulle presidente
  • El vien notà el màrchio del Velcro
• 1960 – Ła prima scałada del Dhaulajri, sètima sima pì alta del mondo
• 1968 – Parize: manifestasion de ła sanca ła raduna 800.000 persone. El ze el scumìsio del Majo franseze
• 1969 – Scontri rasiali a Kuala Lunpur, Malaysia, dopo devegnesti conosesti cofà Insidenti del 13 de majo
• 1976 – Pol Pot el vien nomenà primo ministro de ła Canboza
• 1978 – Itàlia, ła entra in vigor ła Leje Basaglia, che ła abolise i manicomi
• 1981 – Mehmet Ali Ağca el tenta de sasinar Papa Joani Poło II in Piasa San Piero a Roma
• 1985 – El sìndaco de Filadelfia, el ghe órdena a ła połisia de entrar inte ła sede del grupo radegałe MOVE, par métar fin a un confronto. La polisia ła tira un ordigno esplozivo inte ła sede, fazendo morir 11 menbri del MOVE e desfando łe caze de 250 rezidenti inte l'inséndio che vien provocà
• 1996 – Inte el Bangladesh, viołenti tenporałi e tornado i fa morir sirca 600 persone
• 1998 – Dopo de ła seconda tornada de test nucleari indiani, i Stati Unii e el Japon i inpone sansion econòmeghe a ła nasion
• 1999 – Itàlia: Carlo Azeglio Ciampi el devien el dèzemo presidente de ła Repùblega Italiana
• 2004 – India, l'italiana Sonia Maino, védova de Rajv Gandhi, ła vinse łe elesion in India. Pochi dì dopo, parò, ła renunsarà a ła candidatura a l'incargo de prima ministra par łe so orìzani foreste in favor de Manmohan Singh, ełezesto prèmier el 19 de majo

Cristianèzemo:

• Madonna di Fátima
• Sant'Agneze de Poitiers, badesa
• Sant'André-Hubert Fournet, presbìtero
• Santi Arzentea e Vulfura, màrtiri
• San Nadałe de Miłan, véscovo
• San Servàsio de Tongres, véscovo
• Beata Juliana de Norwich
• San Cristansian

Rełijon romana antiga e moderna:

• Dies religiosus
• Lemuria, terso e ùltemo dì

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 13 de majo
• Scholia el detien schemi gràfeghi so 13 de majo