Antisemitizm
| Makale serilerinden |
| Antisemitizm |
|---|
 |
 Kategori |
| Makale serilerinden |
 |
| Makale serilerinden Yahudiler ve Yahudilik | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir? | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
Antisemitizm (anti-semitizm), Yahudi milletine karşı duyulan düşmanlık, nefret, ön yargı veya ayrımcılıktır.[1][2][3] Bu tür pozisyonlara sahip bir kişiye antisemit denir. Antisemitizm bir ırkçılık olarak kabul edilir.[4][5]
Her ne kadar etimolojisi antisemitizmin tüm Sami halklarına yönelik olabileceğini ima etse de, terim ortaya çıkışından itibaren sadece Yahudilere yönelik saldırganlığı belirtmek için kullanılmıştır.[6][7] Antisemitizm Yahudi bireylere karşı gösterilen münferit nefret ve ayrımcılıktan kalabalık grupların, hatta polis ve askerin tüm bir Yahudi cemaatine yönelik örgütlü saldırılarına kadar geniş bir yelpazede meydana gelebilir. Bu baskının en aşırı örnekleri arasında, 1096'daki Birinci Haçlı Seferi, İspanyol Engizisyonu, Yahudilerin 1290'da İngiltere'den, 1492'de İspanya'dan ve 1497'de Portekiz'den kovulmaları, çeşitli pogromlar ve Nazi Almanyası'nın gerçekleştirdiği Holokost (Yahudi Soykırımı) gösterilebilir.
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Katolik tarihçi Edward Flanner dört farklı antisemitizm türü belirlemiştir:[8]
- Cicero ve Charles Lindbergh'i örnek gösterdiği, siyasi ve ekonomik antisemitizm;
- Anti-Yahudilik olarak da bilinen, teolojik veya dini antisemitizm;
- Açgözlülük ve kibir gibi belirli özelliklere sahip oldukları iddiası ve kaşrut ve şabat gibi gelenekleri uyguladıkları için Yahudilere saldıran Voltaire ve diğer Aydınlanma dönemi düşünürlerini örnek gösterdiği, milliyetçi antisemitizm;
- Holokost (Yahudi Soykırımı) sırasında Naziler tarafından uygulandığı haliyle, ırkçı antisemitizm.[9]
Ayrıca, 1990'lardan bu yana bazı yazarlar yeni bir antisemitizm türü belirlediklerini iddia etmektedirler; aşırı sol, aşırı sağ ve radikal İslamcı kesimlerden gelen bu antisemitizm, Siyonizm ve İsrail Devleti'nde bir Yahudi vatanı karşıtlığına odaklanmakta ve alışılmış antisemitizm motiflerini kullanabilmektedir. Kavramın savunucuları, Siyonizm karşıtlığı, Amerikan karşıtlığı, küreselleşme karşıtlığı, üçüncü dünyacılık ve İsrail'in kötü gösterilmesi ya da davranışlarına yönelik çifte standartların antisemitizm ile ilişkilendirilebileceğini ya da üstü örtülü antisemitizm oluşturabileceğini öne sürmektedir. Karşıtları ise, kavram ile Siyonizm karşıtlığının antisemitizm ile birleştirildiğini, İsrail'e yönelik meşru eleştirilerin çok dar bir çerçeveye hapsedildiğini, İsrail'in kötü gösterilmesi eyleminin ise çok geniş bir çerçevede tanımlandığını, antisemitizmin anlamının sulandırıldığını ve eleştirileri bastırmak için antisemitizmin kullanıldığını iddia etmektedir.
Etimoloji ve kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Semitik terimi; Arapları, Habeşleri, Arami ve Süryanileri hem de İbranileri içine alan dil grubunu konuşanları tanımlamak için kullanılır. Ancak, Antisemitizm terimi özellikle Yahudilere karşı tavırlara atıfta bulunur.[6][7][10]
Antisemitik kelimesi muhtemelen ilk olarak 1860 yılında, Avusturyalı Yahudi bilgin Moritz Steinschneider tarafından kullanılmıştır. Steinschneider terimi, Ernest Renan'ın "Sami ırklarının" "Aryan ırklar"dan daha aşağı olduğu yönündeki fikirlerini nitelendirmek için kullanmıştı.[11]
1873 yılında, Alman gazeteci Wilhelm Marr, "Yahudi Ruhunun Cermen Ruhu karşısındaki Zaferi. Dini olmayan bir bakış açısından bir inceleme" başlıklı risalesinde, "Semitismus" kelimesini hem Yahudiler hem de Yahudilik (Yahudi olmak anlamında) kavramlarını belirtmek için kullanmıştır. Marr, 1880 yılında yayımlanan "Cermen Ruhu için Yahudi Ruhu karşısında Zafere Giden Yol" başlıklı risalesinde de daha önce kullandığı semitizm kelimesinden türettiği Antisemitizm kelimesini kullanmıştır. Risale büyük rağbet görmüş, aynı yıl Marr, Almanya ve Alman kültürüne karşı sözde Yahudi tehdidi ile mücadele edilmesini ve ülkeden zorla çıkarılmalarını savunan ilk kuruluş olan "Antisemitler İttifakı"nı kurmuştur.[12]
Tanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Her ne kadar antisemitizmin genel tanımı Yahudilere karşı husumet ya da ön yargı olsa da, konu üzerinde yetkin bir dizi uzman daha resmî tanımlar geliştirmiştir. Holokost (Yahudi Soykırımı) uzmanı ve New York Şehir Üniversitesi profesörü Helen Fein, antisemitizmi, "Bireylerde tavırlar, kültürde mit, ideoloji, folklor ve imgeler, eylemlerde ise Yahudilere karşı sosyal veya yasal ayrımcılık, siyasi seferberlik ve toplu olarak ya da devlet tarafından uygulanan şiddet şeklinde kendini gösteren, Yahudilerin dışlanması, kovulması ya da yok edilmesi ile sonuçlanan ve/veya bunun için tasarlanan, Yahudilerin geneline karşı hasmane inanışlardan oluşan devamlı ve gizli yapı," şeklinde tanımlar.
Köln Üniversitesi'nden Profesör Dietz Bering, antisemitik inanışların yapısını tanımlamak suretiyle bu tanımı daha da geliştirir. Antisemitlere göre, "Yahudilerin doğası sadece kısmen değil, tümüyle kötüdür, yani onları iflah etmenin yolu yoktur: (1) Yahudileri bireyler değil toplu halde görmek gerekir. (2) Yahudiler içinde yaşadıkları toplumlara temelde yabancı kalırlar. (3) Yahudiler kendilerini "misafir eden" toplumlara ya da dünyanın geneline felaket getirir, bunu da gizlice yaparlar, bu yüzden antisemitler kötü ve komplocu Yahudi karakterinin maskesini düşürmekle kendilerini yükümlü hissederler."
Bernard Lewis ise antisemitizmi diğerlerinden bir şekilde farklı olan insanlara yöneltilen özel bir ön yargı, nefret veya baskı durumu olarak tanımlar. Lewis'e göre, antisemitizm iki belirgin özellik gösterir: Yahudiler, diğerlerine uygulanandan farklı bir standarda göre yargılanır ve "evrensel kötülük" ile suçlanırlar.[13]
Uluslararası örgütler ve devletlerin de antisemitizmin resmî bir tanımını yapmaya yönelik çabaları olmuştur. ABD Dışişleri Bakanlığı 2005 Küresel Antisemitizm Raporu'nda, "Tek tek ya da bir grup olarak Yahudilere duyulan ve Yahudilik dini ve/veya etnik kimliğine yöneltilebilecek nefret," tanımını getirmiştir.[14] 2005 yılında ise, Avrupa Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığını İzleme Merkezi (EUMC) daha detaylı bir tanım geliştirmiştir: "Antisemitizm, Yahudilere karşı nefret olarak da ifade edilebilecek, Yahudileri yönelik belirli bir algılama biçimidir. Antisemitizmin sözlü ya da fiziki oluşumları Yahudi olan veya olmayan şahıslara ve/veya mülklerine, Yahudi cemaatinin kurum ve dini yapılarına yöneltilmiştir. Ayrıca, bu oluşumlar, Yahudi devleti olarak tasavvur edildiği için İsrail devletini de hedef alabilir. Antisemitizm genellikle Yahudileri insanlığa zarar vermek amacıyla gizlice çalışmakla itham eder ve sık sık 'işlerin ters gitmesi'nin kabahatini Yahudilere yükler."
EUMC, bunun ardından "kamu hayatında, medyada, okullarda, işyerinde ve dini alanda günümüzde antisemitizmin örneklerini" sıralar: "Yahudiler hakkında onları kişiliksizleştiren, şeytanlaştıran veya klişelere indirgeyen asılsız iddialarda bulunmak; Yahudi bir ferdin ya da grubun işlediği gerçek ya da hayali bir kabahatten dolayı halk olarak tüm Yahudileri suçlamak; Holokost'u (Yahudi Soykırmını) inkar etmek; ve Yahudi asıllı vatandaşları, İsrail'e ya da dünyadaki Yahudilerin sahip olduğu iddia edilen önceliklere kendi ülkelerinin çıkarlarından daha sadık olmakla suçlamak." EUMC, "İsrail'in diğer herhangi bir ülkeye yöneltilenlere benzer eleştiriler yöneltilmesinin antisemitik olarak görülemeyeceği"ni izah ederken bağlama göre, İsrail'e saldırmanın antisemitik olabileceği şekilleri de ele almıştır."[15][16]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik dünya
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik dünyada Yahudilere ve Yahudiliğe karşı antipatinin çeşitli örnekleri rahatlıkla bulunabilir. Birçok putperest Yunan ve Romalı yazarın çalışmalarında Yahudilere ve dinlerine karşı duyulan ön yargıyı ortaya koyan ifadeler yer almaktadır.[17] Kudüs Tapınağı'na saygısızlık eden ve sünnet, Şabat'ın uygulanması, Yahudi kutsal kitapları üzerine çalışılması gibi Yahudilerin dini uygulamalarını yasaklayan Yunan yöneticilerin örneklerine rastlamak mümkündür. Milattan önce 3. yüzyılda İskenderiye'de patlak veren Yahudi karşıtı ayaklanmalar ve İskenderiyeli Philon'un aktardığı, M.S. 38 yılında binlerce Yahudinin ölümü ile sonuçlanan İskenderiye'deki Yahudilere yönelik saldırı da bu örnekler arasında verilebilir.
Yahudi halk ile topraklarını işgal eden Roma İmparatorluğu arasındaki ilişkiler de işgalin ilk dönemlerinde son derece gergindi ve çok sayıda isyanla sonuçlanmıştı. Suetonius'a göre, Roma İmparatoru Tiberius, yaşamak için Roma'ya gelen Yahudileri buradan kovmuştur. İngiliz tarihçi Edward Gibbon, M.S. 160 civarından itibaren daha hoşgörülü bir dönemin başladığını belirtir.
Orta Çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Milattan sonra 9. yüzyıldan itibaren, Orta Çağ İslam dünyası zımmi statüsünde değerlendirdiği Yahudilerin (ve Hristiyanların) dinlerini Orta Çağ Hristiyan Avrupa'sında olduğundan daha özgürce yaşamalarına izin vermiştir. Müslümanların yönetimi altında, İber Yarımadası'nda Yahudilere karşı baskıların yaşandığı 11. yüzyıla kadar İspanya'daki Yahudi kültürünün altın çağı yaşanmıştır.[18] On birinci yüzyıldan itibaren Mısır, Suriye, Irak ve Yemen'de sinagogların tahrip edilmesini emreden çok sayıda karar da hayata geçirilmiştir. Kur'an'da yasaklanmasına rağmen, Yahudiler 12 ve 18. yüzyıllar arasında Yemen'in bazı bölgelerinde, Fas'ta ve Bağdat'ta İslama geçmek ya da ölüm arasında seçim yapmaya zorlanmıştır.[19] 1147 yılından itibaren Mağrip ve Endülüs topraklarını kontrolleri altına alan Muvahhidler[20] de çok daha köktenciydiler ve zımmilere oldukça sert davrandılar. Din değiştirme ya da ölüm arasında seçim yapmaya zorlanan birçok Yahudi ve Hristiyan göç etti.[21][22][23] Musa ibn Meymun'un ailesi gibi kimileri daha ılımlı Müslüman topraklarına göç ederken,[21] diğerleri ise 13. yüzyıldan itibaren Yahudilerin dinlerini değiştirmeleri yönünde gitgide daha büyük bir baskı ile karşı karşıya kaldığı büyüyen Hristiyan krallıklarına yerleşmek üzere kuzeye gitti.[24][25]
Orta Çağ boyunca, Avrupa'daki Yahudilere birçok yerde kan iftiraları, kovulmalar, din değiştirmeye zorlamalar ve katliamları içeren baskılar yapıldı. Avrupa'daki Yahudilere yönelik ön yargının temel gerekçesi din kökenliydi. Katliamlar en üst düzeyine Haçlı Seferleri sırasında ulaştı. Birinci Haçlı Seferi (1096) sırasında, Ren ve Tuna boylarındaki Yahudi cemaatleri yok edildi. İkinci Haçlı Seferi (1147) sırasında, Almanya'daki Yahudiler çok sayıda katliama maruz kaldı. 1251 ve 1320 yıllarındaki Çoban Haçlı Seferleri'nde de Yahudiler saldırılara maruz kaldılar. Haçlı Seferleri'ni, aralarında 1290'da tüm İngiliz Yahudilerinin kovulması, 1396 yılında, 100.000 Yahudinin Fransa'dan kovulması ve 1421'de binlerce Yahudinin Avusturya'dan kovulması izledi.[26]
On dördüncü yüzyılın ortasında, Kara Veba salgınının vurduğu ve nüfusunun yarıdan fazlasını kaybeden Avrupa'da Yahudiler günah keçisi yapıldı. Yahudilerin kasıtlı olarak kuyuları zehirlediği dedikodularının yayılmasıyla yüzlerce Yahudi cemaati yok edildi. Papa 6. Clement'in Yahudileri korumaya yönelik çabalarına rağmen, 1348 yılında 900 Yahudi henüz hastalıktan etkilenmemiş olan Strazburg'da diri diri yakıldı.[26]
On yedinci yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]On yedinci yüzyılın ortasından sonlarına kadar olan dönemde çok sayıda çatışmaya sahne olan Lehistan-Litvanya Birliği, nüfusunun üçte birini (3 milyondan fazla insan) kaybederken, Yahudi kayıpları da yüz binleri buluyordu. İlk olarak, Khmelnistki Ayaklanması sırasında, Bohdan Khmelnitski'nin Rus Kazakları bugünkü Ukrayna'da on binlerce Yahudiyi katletti. Kesin sayı tam olarak bilinmese de, o dönemde Yahudi nüfustaki düşüş 100.000 ila 200.000 arasında tahmin edilmektedir. Bu sayıya, göç, salgınlara bağlı ölümler ve Osmanlı'ya esir düşenler de dahildir.[27][28]
On sekizinci yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]1744 yılında, Prusya Kralı II. Friedrich Breslau'da yaşayan Yahudilerin sayısını sadece on sözde korunan aile ile sınırlayarak diğer Prusya şehirlerinde de benzer uygulamaları teşvik etti. 1750 yılında, Yahudileri "evlilikten uzak durmak ile Berlin'i terk etmek" arasında bir seçim yapmaya zorladı. Bohemya'da da Yahudiler on yılda bir burada kalmak için para ödemek zorunda kalırken, 1752 yılında her Yahudi aileye tek erkek çocuk sınırlaması getirildi.[29]
On dokuzuncu yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihçi Martin Gilbert, Müslüman ülkelerdeki Yahudilerin durumundaki kötüleşmenin 19. yüzyılda başladığını yazar. Benny Morris, Yahudilerin aşağılanmasının sembollerinden birinin Yahudilerin Müslüman çocuklar tarafından taşlanması olduğunu aktarır.[30]
1850 yılında, Alman besteci Richard Wagner, Neue Zeitschrift für Musik adlı dergide, takma bir adla Müzikte Yahudilik başlıklı bir makale yayımladı. Başta Wagner'in çağdaşları (ve rakipleri) Felix Mendelssohn ve Giacomo Meyerbeer olmak üzere, Yahudi bestecilere yönelik bir saldırı ile başlayan makale, daha da ileri giderek Yahudileri Alman kültüründe zararlı ve yabancı bir unsur olmakla suçlar.
Yirminci yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yirminci yüzyılın ilk yarısında, Yahudiler iş hayatında, yerleşim ve dinlenme mekanlarına erişimde, kulüp ve örgütlere üyelikte ayrımcılığa uğruyor, üniversitelerde Yahudi öğrenci ve öğretim üyeleri sıkı kotalara tabi tutuluyordu. 1915 yılında, Leo Frank'ın Georgia'nın Marietta şehrinin önde gelenleri tarafından linç edilmesi dikkatleri ABD'deki antisemitizme çevirdi. Ülkedeki Yahudi düşmanlığı iki dünya savaşı arası dönemde zirveye ulaştı. Otomobil üreticisi Henry Ford, kendisine ait The Dearborn Independent adlı gazetesinde antisemitik fikirlerini dile getirirken, Franklin D. Roosevelt'in Yeni Anlaşma'sı 1930'ların sonunda bir Yahudi finansal komplosu olduğu saldırılarına maruz kaldı. Bu görüş, aralarında Louis T. McFadden'in de bulunduğu bazı önde gelen politikacılar tarafından paylaşılıyordu. 1940'larda, pilot Charles Lindbergh ve birçok önde gelen Amerikalı, Önce Amerika Komitesi'nin Faşizme karşı savaşta yer almasına karşı çabalarına öncülük etti.[32]
Nazi işgali altındaki Avrupa'da, Yahudilerin üzerindeki baskı ve temel medeni haklardan mahrum edilmeleri, kitlesel katliama dönüşerek, 1941-1945 yılları arasında Holokost (Yahudi Soykırımı) ile sonuçlandı.[33] Nazilerin kıyım için hedef aldığı 11 milyon Yahudiden altı milyonu bu süreçte katledildi.[33][34][35] Bu, kimileri tarafından Avrupa'da nesiller boyunca süren antisemitizmin bir sonucu olarak görülmektedir.
Antisemitizm, Stalin ile Troçki ("Yahudiler Troçkistler, Troçkistler Yahudilerdir") arasındaki anlaşmazlıktan itibaren Sovyet Rusya'da sıklıkla kişisel anlaşmazlıklarda bir araç olarak kullanılmış, resmî propaganda tarafından yayılan sayısız komplo teorisi ile de devam etmiştir. SSCB'de antisemitizm, 1948 yılında "köksüz kozmopolit"lere karşı yürütülen ve çok sayıda Yidiş dilinde yazan şair, yazar, ressam ve heykeltıraşın öldürüldüğü kampanya sırasında daha da büyük boyutlara ulaştı.[36][37] Bunu, Doktorlar Komplosu takip etti. Polonya'da da, benzer Yahudi karşıtı propaganda, geriye kalan Polonyalı Yahudilerin de ülkeden kaçması ile sonuçlandı. Savaşın ardından, Avrupa'daki antisemitik olaylar arasında, komünist Polonya'daki Kielce pogromu ve Mart 1968 olayları da vardı.[37]
Yahudi anarşistler ve antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Antisemitizm, 19. yüzyıldan itibaren Yahudi anarşistlerde de açık şekilde görülmüştür. Güney Fransa'da doğan bir Fransız Yahudisi olan Bernard Lazare, 19. yüzyıl anarşistleri arasında görülen Yahudilerin içe kapanık olmaya meyilli ve dış görünümleri itibarıyla farklı olduğu görüşünü paylaşıyordu. Yahudi anarşistler Yahudilikten hazzetmiyor ve Lazare'ın 1896 tarihli kitabında, aşağıdaki alıntıda belirttiği gibi, konumlarını antisemitizm olarak tanımlıyorlardı:
... antisemitizmin genel sebepleri daima İsrailoğullarının kendisinden kaynaklanmıştır, onlara karşı husumet gösterenlerden değil... kendi başlarına gelen felaketlerin sorumlusu, hiç olmazsa kısmen Yahudilerin kendisidir... Yahudiye bu evrensel husumeti hangi erdemler ya da hangi ahlaksızlıklar kazandırmıştır? Neden İskenderiyeliler ve Romalılar, İranlılar ve Araplar, Türkler ve Hristiyan uluslarının hepsinden kötü muamele ve nefret görmüştür? Çünkü, bugüne kadar, her yerde, Yahudi içe kapanık bir varlık olmuştur. Peki neden içe kapanıktı? Çünkü kendi grubuna münhasır kalmış, bunu ise hem siyasi hem de dini düzeyde gerçekleştirmiş ya da daha ziyade, siyasi ve dini mezhebine, hukukuna sıkı sıkıya sarılmıştır.
Hristiyanlık ve antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Dini antisemitizm Yahudilik karşıtlığı olarak da bilinir. İsimden de anlaşılabileceği üzere, antisemitik saldırıların belirleyici özelliği, Yahudilik dininin kendisiydi. Antisemitizmin bu türünde, Yahudilerin halk içinde dinlerinin gereklerini yerine getirmeye son vermeleri veya din değiştirmeleri, özellikle resmî veya "doğru" dine geçmeleri halinde, saldırılar sıklıkla durur, bazen de din değiştiren Yahudiler toplu ayinlerden dışlanırlardı.
Yahudiler, Roma İmparatorluğu'nun Hristiyanlığa geçmesinden bu yana Hristiyan ve Müslüman topraklarında dini azınlık olarak yaşamışlardır. Gerek Hristiyanlık gerekse İslam Yahudileri Tanrı yolunu reddedenler olarak resmeder. Yüzyıllar boyunca Hristiyanlar ve Müslümanlar zaman zaman Yahudiler ile barış içinde yaşamış, zaman zaman ise onlara baskı yapmışlardır.
Yeni Ahit ve antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı tarihçiler, Yeni Ahit'in büyük ölçüde Yahudiler tarafından, Yahudilere ait bir kültürel bağlam içinde yazıldığının kabul edilmesine rağmen, Yahudilere karşı giderek artan hasmane ve saldırgan bir tarzda yazılmış olduğunu belirtir. Yuhanna İncili, birçok Yahudi karşıtı bölüm içermesinden ve Yahudilere yönelik çok sayıda aşağılayıcı atıfta bulunmasından ötürü özellikle antisemitik olarak öne çıkar.[38]
Selaniklilere 1. Mektup 2.13-16, defalarca antisemitik amaçlar için kullanılmıştır. Ayet, kişinin kendi yurttaşlarının elinde çektiği sıkıntılardan bahseder. Yahudiye'de İsa'ya bağlı olan toplulukların, İsa'yı öldüren Yahudilerden baskı gördüğü, Tanrı'nın bu tür insanların hoşnutsuz olduğu, bunların tüm insanlara düşman olduğu ve Pavlus'un Yahudi olmayan uluslarla Yeni Ahit'in mesajı ile ilgili konuşmasını engelledikleri anlatılır. İkinci Tapınak döneminde, Yahudi dini grupları arasında Yahudi olmayanlarla iletişim konusunda mezhepsel farklılıklar yaşanıyordu. Kimilerinin bunun Pavlus'a isnat edilen diğer yazılar ile çeliştiğini düşünmesi ve Pavlus'un, Hristiyanlığa geçmeden önce, Ferisi olduğu döneme dair olumsuz bir tavrı olmadığından, ayet uzmanlar arasında önemli tartışmalar doğurmuştur.[39]
Yeni Ahit'e göre, İsa Romalı askerler tarafından gaddar bir şekilde ve aşağılanarak öldürülmüştür. Pontius Pilatus'un sözleri (Matta 27.24-25) İsa'nın öldürülmesinden tamamıyla Yahudilerin sorumlu olduğunu ima etmektedir. İsa çarmıha çivilendiğinde, Yeni Ahit orada bulunanların İsa'ya hakaret ettiklerini belirtir (Matta 27.39); kimileri, ismi verilmeyen bireylerin aslında Yahudiler olduğunu iddia eder. Romalıların olayla ilgisi, özellikle idam şekli Yeni Ahit'te anlatılmasına rağmen, Hristiyanların genelindeki izlenim İsa'nın ölümü ile sonuçlanan olayları Yahudilerin kontrolünde geliştiği yönündedir.
Kimileri, Hristiyanların Yahudiliği ilk olarak rakip ardından da günah keçisi olarak görmeye başlamalarının izinin hem Yeni Ahit'in belirli kısımlarında hem de erken dönem Hristiyan metinleri ve Havarilerin yazdıklarında sürülebileceğine inanmaktadır. İkinci Tapınak'ın yıkılması, İsa'nın ölümü yüzünden Tanrı'nın Yahudilere gazabı olarak görüldü. Benzer anlamlar taşıyan bölümlere Eski Ahit nevi'im'de (peygamberler), bilhassa da Yahudi halkının yargılanması, imhası ve Babilliler (II. Nebukadnezar yönetiminde, M.Ö. 587 yılında) tarafından Kudüs'ten sürgün edilmesini anlatan Yeremya'nın Kitabı'nda görülebilir.
Yeni Ahit'in büyük kısmı, İsa'nın takipçileri olan Yahudiler tarafından yazılmıştır ve ikisi hariç (Luka ve Elçilerin İşleri) tüm kitapçıklar bu gibi Yahudi takipçilere isnat edilir. Bununla birlikte, Yeni Ahit'te kimilerinin antisemitik olarak nitelendirdiği ya da antisemitik amaçlar doğrultusunda kullanılmış olan bir dizi bölümde yer alır:
Bir grup Ferisi ile konuşan İsa: "İbrahim'in soyundan olduğunuzu biliyorum. Yine de beni öldürmek istiyorsunuz. Çünkü yüreğinizde sözüme yer vermiyorsunuz. Ben babamın yanında gördüklerimi söylüyorum, siz de babanızdan işittiklerinizi yapıyorsunuz." "Bizim babamız İbrahim'dir" diye karşılık verdiler. İsa, "İbrahim'in çocukları olsaydınız, İbrahim'in yaptıklarını yapardınız" dedi. Siz babanız İblis'tensiniz ve babanızın arzularını yerine getirmek istiyorsunuz. O başlangıçtan beri katildi. Gerçeğe bağlı kalmadı. Çünkü onda gerçek yoktur. Yalan söylemesi doğaldır. Çünkü o yalancıdır ve yalanın babasıdır. Ama ben gerçeği söylüyorum. İşte bunun için bana iman etmiyorsunuz. Hanginiz bana günahlı olduğumu kanıtlayabilir? Gerçeği söylüyorsam, niçin bana iman etmiyorsunuz? Tanrı'dan olan Tanrı'nın sözlerini dinler. İşte siz Tanrı'dan olmadığınız için dinlemiyorsunuz." (Yuhanna 8.37-39, Yuhanna 44-47)
İdamından hemen önce bir sinagog kurulunun önünde konuşan İstefan: "Ey dik kafalılar, yürekleri ve kulakları sünnet edilmemiş olanlar! Siz tıpkı atalarınıza benziyorsunuz, her zaman Kutsal Ruh'a karşı direniyorsunuz. Atalarınız peygamberlerin hangisine zulmetmediler ki? Adil Olan'ın geleceğini önceden bildirenleri de öldürdüler. Melekler aracılığıyla buyrulan Yasa'yı bulup da buna uymayan sizler, şimdi de Adil Olan'a ihanet edip O'nu katlettiniz!" (Elçilerin İşleri 7-51-53)
"Bak, Şeytan'ın havrasından olanları, Yahudi olmadıkları halde Yahudi olduklarını ileri süren yalancıları öyle edeceğim ki, gelip senin ayaklarına kapanacak ve benim seni sevdiğimi anlayacaklar." (Esinleme 3:9).
Bazı din uzmanları İsa ve İstefan'ın diğer Yahudilere hitap eden Yahudiler olduğunun ve İsrailoğullarına yönelttikleri geniş ithamların Musa'dan ve O'nun ardından gelen Yahudi peygamberlerden alındığının altını çizerler (örn. Tesniye 9.12-14; Tesniye 31.27-29; Tesniye 32:5, Tesniye 32.20-21; 2. Krallar 17.13-14; Yeşeya 1:4; Tesniye 9.12-14). İsa bir defasında da kendi öğrencisi Petros'a 'İblis' demişti (Markos 8.33). Diğer uzmanlar, bunlar gibi ayetlerin Yahudiler ile Hristiyanlar arasında birinci yüzyılın sonları ve ikinci yüzyılın başlarında ortaya çıkan sürtüşmeleri yansıttığını ve İsa'dan kaynaklanmadığını iddia eder.
Yahudi peygamber Yeremya'dan yola çıkan (Yeremya 31.31-34) Yeni Ahit, İsa'nın ölümü ile, Musa tarafından yapılan ilk anlaşmayı geçersiz kılan ve birçok açıdan geçen, yeni bir anlaşmanın yapıldığını öğretir (İbraniler 8:7-13; Luka 22.20). İlk anlaşmanın uygulanması geleneksel olarak Yahudiliği karakterize eder. Bununla birlikte, İsa'nın başlangıçtaki Yahudi takipçileri sünnet uygulamasına ve perhiz yasalarına riayet etmeyi sürdürmüş, bu sebepten ötürü de, Yahudi olmayan Hristiyanların bu yasalara uymaması İsa'nın ölümünden sonraki yıllarda tartışmalara ve anlaşmazlıklara konu olmuştur (Elçilerin İşleri 11:3; Elçilerin İşleri 15:1; Elçilerin İşleri 16:3).
Yeni Ahit, İsa'nın (Yahudi) öğrencisi Yahuda (Markos 14.43-46), Romalı Vali Pontius Pilatus ile Romalı askerlerin (Yuhanna 19.11; Elçilerin İşleri 4.27) ve Yahudi önde gelenleri ile Kudüs halkının (farklı derecelerde) İsa'nın ölümünden sorumlu olduklarını savunur (Elçilerin İşleri 13.27). Diyaspora Yahudileri, kendi kontrolleri dışındaki olaylardan ötürü suçlanmamıştır.
Yeni Ahit, Kudüs'teki Yahudi dini liderlerinin İsa'nın ölümünün ardından İsa'nın takipçilerine karşı düşmanca davrandıklarını, zaman zaman da onlara karşı güç kullandıklarını yazar. İstefan, taşlanarak idam edilir (Elçilerin İşleri 7.58). Din değiştirmeden önce, Saul İsa'nın takipçilerini hapseder (Elçilerin İşleri 8:3; Galatyalılar 1.13-14); Timoteyus'a Birinci Mektup 1.13). Din değiştirdikten sonra, Saul da Yahudi yetkililer tarafından çeşitli zamanlarda kırbaçlanır (Korintlilere İkinci Mektup 11.24) ve Yahudi yetkililer tarafından Roma mahkemelerinde suçlanır (örn. Elçilerin İşleri 25:6-7). Öte yandan, Yahudi olmayanların muhalefetine de defalarca atıfta bulunulur (Korintlilere İkinci Mektup 11.26; Elçilerin İşleri 16.19; Elçilerin İşleri 19.23). Daha genel olarak, Yeni Ahit'te İsa'nın takipçilerinin diğerlerinin ellerinde çektiği ıstıraplara da çok sayıda gönderme yapılır (Romalılar 8.35; Korintlilere Birinci Mektup 4.11; Galatyalılara Mektup 3:4; Selaniklilere İkinci Mektup 1:5; İbraniler 10.32; Petrus'un Birinci Mektubu 4.16; Esinleme 30:4).
Erken dönem Hristiyanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Justyn Martyr'in diyalogları, John Chrysostom'un vaazları ve peder Cyprian'ın tanıklıkları gibi Kilise tarafından kaleme alınan bazı erken ve etkili çalışmalar güçlü bir Yahudi karşıtlığı içermektedir.
Roma İmparatorluğu'nda, Hristiyanlığın 438 yılında II. Theodosius Yasaları ile tek yasal din haline getirilmesi ile Yahudilere karşı ön yargı da resmiyet kazanmış oldu. Yüz yıl sonra, I. Justinianus Yasaları Yahudileri birçok haktan mahrum ederken 6. ve 7. yüzyıllarda, aralarında Orleans Konseyi'nin de bulunduğu Kilise konseyleri de yeni Yahudi karşıtı maddeleri yürürlüğe koydu. Bu tür kısıtlamaların geçmişi, Endülüs'teki İspanyol şehri Elvira'da (bugün Granada) Yahudilere karşı bilinen ilk kilise konseyi yasalarının ortaya çıktığı 305 yılına kadar gider. Yahudilerle evlenmek isteyen Hristiyan kadınlarının Yahudi erkek Katolikliği kabul etmediği takdirde evlenmesi, Yahudilerin Katolikleri misafir etmesi, Yahudilerin Katolik Hristiyan cariyelere sahip olması ve Katoliklerin tarlalarını kutsaması yasaktı. 589 yılında, Katolik İber Yarımadası'nda toplanan Üçüncü Toledo Konseyi Yahudiler ile Katoliklerin evliliğinden doğan çocukların zorla vaftiz edilmesini emretti. On ikinci Toledo Konseyi'ne gelindiğinde (681) Yahudilerin din değiştirmeye zorlama politikası hayata geçirilmişti.[40] Binlerce insan ülkeden kaçarken binlercesi de zorla Katolik yapıldı.
Orta Çağ ve Rönesans Avrupa'sı
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ Avrupa'sında antisemitizm yaygındı. O dönemde, Avrupa'da Yahudilere karşı ön yargının ana sebeplerinden biri de dine dayanıyordu. Her ne kadar Katolik dogmasının parçası olmasa da, aralarında ruhban sınıfı mensuplarının da bulunduğu birçok kişi İsa'nın ölümünden tüm Yahudileri sorumlu tutuyordu. Bunun sosyo-ekonomik sonuçları arasında yetkililerin getirdiği kısıtlamalar da bulunuyordu. Yerel yöneticiler ve kilise yetkilileri birçok mesleğin kapılarını Yahudilere kapatarak onları muhasebecilik, kira toplayıcılığı ve faizcilik gibi, "gerekli bir şer" olarak tolerans gösterilen ancak sosyal olarak aşağı görülen mesleklere itti.[41] Kara Veba salgını sırasında, Yahudiler hastalığın nedeni olarak gösterilmiş, sıklıkla da öldürülmüştür.[42] Antisemitizm yüzünden, Yahudiler Orta Çağ boyunca İngiltere, Fransa, Almanya, Portekiz ve İspanya'dan çeşitli defalar kovulmuştur.[43]
On üçüncü yüzyıl civarında ortaya çıkan Almanca Judensau (Yahudinin dişi domuzu) kavramı Yahudileri aşağılamayı ve insanlıktan çıkartmayı hedeflemiştir. Genellikle Yahudiler domuz ya da baykuş gibi temiz olmayan hayvanlar ile uygunsuz temas halinde ya da şeytanı temsil eder şekilde katedral ve kilise tavanları, sütunları vs. üzerine resmedilmiştir.
Birçok defalar, Yahudiler kan iftiralarına maruz bırakılarak Hristiyan çocuklarının kanını içtikleri yönündeki yanlış ithamlarla karşı karşıya kalmışlardır. Yahudiler Orta Çağlar boyunca, çok sayıda yasal kısıtlamaya tabi olmuşlar, bunların bazıları 19. yüzyılın sonuna kadar sürmüştür. Yahudiler, yere, zamana ve Yahudi olmayan rakiplerinin nüfuzuna göre değişen zanaat ve mesleklerden dışlanmışlardır. Yahudiler faizcilik ve seyyar satıcılık dışındaki mesleklerle uğraşması sıklıkla yasaklanmış, hatta zaman zaman bunların dahi dışında bırakılmışlardır. İsa'nın Yahudi halkı tarafından gerçek "Mesih" olarak tanınması ve onların öğretilerini Tanrı ile yapılan anlaşmayı yenilemenin bir yolu olarak kabul etmeleri talebi, Yahudilerin Hristiyanlar tarafından sıklıkla zorla din değiştirmesini haklı çıkarmak için kullanılan bir argümandı.[44]
19 ve 20. yüzyıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]On dokuzuncu yüzyıl boyunca ve kısmen 20. yüzyılda, Yahudilik dinine muhalefet ile ırkçı antisemitizmi birbirinden ayırmaya yönelik artan çabalara karşın Katolik Kilisesi hâlen güçlü antisemitik unsurları bünyesinde barındırıyordu. 1870 yılında ortadan kalkan Papalık devletlerinin son dönemlerinde, Yahudiler Getto'nun dışına çıkamıyordu. Ayrıca, Cizvitler gibi resmî örgütler de, 1946 yılına kadar "Yahudi ırkından gelen ancak babası, büyükbabası ve büyük büyükbabası açık bir şekilde Katolik inancına mensup olmayan" adaylara kapılarını kapalı tutuyordu. Brown Üniversitesi'nden tarihçi David Kretzer, Vatikan arşivlerinde yaptığı araştırmalar sonucunda, Katolik Kilisesi'nin 19 ve 20. yüzyıllarda "iyi antisemitizm" ile "kötü antisemitizm" arasında bir ayrım uyguladığını iddia ediyor. "Kötü" tür, ırklarından ötürü Yahudilere karşı nefreti körüklüyordu. Bu, gayri-Hristiyandı, zira Hristiyanlığın mesajı etnik kimliğine bakılmaksızın tüm insanlığa yönelikti ve isteyen herkes Hristiyan olabilirdi. "İyi" tür ise, gazeteleri, bankaları ve diğer kurumları kontrol etmek ve sadece servet birikimine önem vermek gibi kendilerine isnat edilen komplolardan ötürü Yahudilere eleştiriyordu. Birçok Katolik psikopos Yahudileri bu tür nedenler temelinde eleştiren makaleler kaleme almış, Yahudilere karşı nefreti desteklemek ile suçlandığında ise "kötü" antisemitizmi kınadığını belirtmiştir.
Öte yandan, İkinci Vatikan Konseyi, Nostra Aetate belgesi ve Papa II. Jean Paul'ün çabaları son onyıllarda Yahudiler ile Katolikliğin uzlaştırılmasına yardımcı olmuştur. Naziler, ideolojilerine ahlaki bir temel yaratabilmek için Martin Luther'in Yahudiler ve Yalanları Hakkında başlıklı kitabını kullanmışlardı.[45] 1994 yılında, Birleşik Devletler'deki en büyük Lutherci mezhep ve Lutherci Dünya Federasyonu'nun üyesi olan Amerika'daki Evanjelist Lutherci Kilise'nin Kilise Konseyi, kamuoyu önünde Luther'in antisemitik yazılarını reddetti. 2000 yılında, birçok Amerikalı Yahudi bilim insanı tarafından Yahudi-Hristiyan ilişkileri hakkında tartışmalara yol açan Dabru Emet belgesi yayınlanmıştır. Belge şunları söyler:
"Nazizm kökenlerini Hristiyanlıktan alan bir görüngü değildir. Hristiyan Yahudilik karşıtlığı ve Hristiyanların Yahudilere uyguladığı şiddetin uzun tarihi olmaksızın Nazi ideolojisi ne tutunabilir ne de uygulanabilirdi. Nazilerin Yahudilere yönelik zulmüne çok fazla sayıda Hristiyan katıldı ya da sempati ile baktı. Diğer Hristiyanlar ise bu zulmü yeterince protesto etmedi. Ancak Nazizm tek başına Hristiyanlığın kaçınılmaz bir sonucu değildir."
İslam ve antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]İslam'da antisemitizmin izlerini görmek mümkündür. Kur'an'da Yahudiler için 'bozguncu' ifadesi kullanılmış ve çeşitli defalar Yahudiler ile Hristiyanların birbirlerinin dostu olduğu ve de Yahudiler ile dostluk kurulmaması gerektiği bildirilmiştir.[46][47]
İslam bağlamında antisemitizmin çeşitli tanımları yapılmıştır. Müslümanlar arasında antisemitizmin boyutları seçilen tanıma bağlı olarak çeşitlilik gösterir:
- Claude Cahen ve Shelomo Dov Goitein, bunu sadece Yahudilere karşı takınılan ve genel olarak gayrimüslimlere karşı uygulanan ayrımcı uygulamaları içermeyen hasmane tutum olarak tanımlar.[48][49][50] Bu uzmanlara göre, Orta Çağ'da İslam dünyasında antisemitizm genel ve yaygın olmaktan ziyade yerel ve münferit düzeydeydi [Shelomo Dov Goitein],[48] hiç yoktu [Claude Cahen][49] ya da nadiren görülüyordu.[50]
- Bernard Lewis'e göre, antisemitizm iki açık özelliğe sahiptir: Yahudiler diğerlerine uygulanandan farklı bir standarda tabi tutulur ve "kozmik kötülük" ile suçlanırlar.[51] Lewis'e göre, 19. yüzyıl sonundan itibaren, Müslümanlar arasında, ilk defa tam anlamıyla antisemitizm olarak hareketler ortaya çıkmaya başlamıştır.[52]
İslami metinlerde Yahudiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Detaylı bilgi için bkz: İslam ve Antisemitizm
Leon Poliakov,[53] Walter Laqueur ve Jane Gerber,[54] Muhammed'i Tanrı'nın peygamberi olarak tanımayı reddetmelerinden ötürü Kur'an'da Yahudilere yönelik saldırılar olduğunu belirtir.[53] Muhammed'in Yahudiler arasında da dostları vardı ve Kur'an'da Yahudilere saygı gösteren (örn. Bakara: 47, Bakara: 62) ve hoşgörüyü öğütleyen (Bakara: 256) ayetler de vardır.[55][56] Poliakov, Kur'an'ın "iyi ve kötü" Yahudiler arasında bir ayrım yaptığını belirtir.[55] Laquer ise, Müslümanların kutsal kitabında bulunan Yahudiler hakkındaki çelişkili ifadelerin, başta İslami köktenciliğin yükseldiği dönemler olmak üzere, Arapların ve Müslümanların Yahudilere karşı tutumunu bugüne kadar etkilediğini öne sürer.[57]
Muhammed'in yaşadığı dönemde, Arap Yarımadası'nda, özellikle de Medine'nin içi ve çevresinde Yahudiler de yaşıyordu. Muhammed'in kendilerine yaptığı din değiştirme ve kendisini Peygamber olarak kabul etme teklifini reddettikleri söylenir.[58] F.E. Peters'a göre, (bir barış antlaşması imzalamış olmalarına rağmen) Muhammed'in Mekke'deki düşmanları ile O'nu devirmek için gizliden gizliye komplo kurmaya başlamışlardı.[59][60][61] Her büyük savaşın ardından, Muhammed Yahudi kabilelerinden birini ihanet ile suçlayarak yok etmiştir. İki Yahudi kabilesi sürülmüştür. Samuel Rosenblatt bu olayların salt Yahudilere yöneltilmiş politikaların bir parçası olmadığını ve Muhammed'in putperest Arap akrabalarına yabancı tek tanrıcılara davrandığından çok daha sert davrandığını belirtir.[59]
"Zillet" ve "küçülme" kelimeleri Kur'an'da ve sonraki dönem Müslüman yazılarında Yahudiler ile bağlantılı olarak sıklıkla kullanılır. Lewis'e göre, "İslami bakış açısından, bu, geçmişteki isyankarlıklar için kendilerine verilen adil bir ceza idi ve Hristiyanlık ve İslamın kudretli güçleri arasındaki mevcut güçsüzlükleri ile kendini gösteriyordu." Kur'an'da Yahudilere yönelik standart atıf Bakara Suresi'nin 61. Ayeti'dir: "Siz şöyle demiştiniz: "Ey Musa, biz bir tek yemeğe asla dayanamayız; bizim Rabbine dua et de bize yerin bitirdiklerinden baklasından, acurundan, sarımsağından, mercimeğinden ve soğanından çıkarıversin." Musa şöyle demişti: "Siz daha aşağı bir nimete daha üstün bir nimeti mi değiştirmek istiyorsunuz? "İnin bir kasabaya; istediğiniz sizin olacaktır." Ve üzerlerine zillet, eziklik ve yoksulluk damgası vuruldu, Allah'tan bir gazaba çarpıldılar. Bu böyle oldu, çünkü onlar Allah'ın ayetlerini inkâr ediyor ve haksız yere peygamberleri öldürüyorlardı. İsyan ettikleri için böyle oldu. Sınır tanımıyor, azgınlık yapıyorlardı."[62]
Kur'an Yahudileri dinler arası sürtüşme ve rekabet ile ilişkilendirir (Bakara: 113). Yahudilerin bir kısmı kendilerinin Tanrı'nın çocuğu olduğuna (Maide:18) inandıklarını belirtir. Kur'an'a göre, Hristiyanların İsa'nın Tanrı'nın oğlu olduğunu iddia etmeleri gibi, Yahudiler de Üzeyir'in (Ezra) Tanrı'nın oğlu olduğunu (Tevbe: 30) ve Tanrı'nın elinin bağlı olduğunu (Maide: 64) iddia ederek küfrederler. "İnsanların iman edenlere en şiddetli düşmanlık duyanlarını Yahudilerle şirke batanlar arasında bulursun" (Maide: 82). Yahudiler arasından bazıları, "kelimeleri yerlerinden kaydırırlar" (Nisa: 46), kabahat işlemişler, bu yüzden Tanrı "daha önce kendilerine helal kılınmış tertemiz şeyleri, Yahudilere haram" kılmıştır (Nisa: 160), "yalancılık etmek için dinlerler" (Maide: 41) ve yine bazıları yasaklanmış olmasına rağmen ribayı almaktadır ve küfre sapanlarına "korkunç bir azap" hazırlanmıştır (Nisa: 161). Kur'an, Hristiyanların Yahudilerin İsa'ya tuzak kurdukları iddiasına da katılır, fakat "Allah da tuzak kurdu. Ve Allah, tuzak kuranların en hayırlısıdır" (Ali İmran: 54). Müslümanların bakış açısından, İsa'nın çarmıha gerilmesi bir göz aldanmasıdır ve bu yüzden de Yahudilerin O'na karşı komploları tamamıyla başarısız olmuştur.[63] Birçok ayette (Ali İmran: 63; Ali İmran: 71; Nisa: 46; Nisa: 160-161; Maide 41-44; Maide 63-64; Maide: 82; Enam: 92)[64] Kur'an Yahudilerin kasıtlı olarak kutsal kitaplarını tahrif ettiklerini ve çarpıttıklarını söyler.
İslam ve Yahudilik vahiy ile inen Kutsal Kitap fikrini paylaşırlar. Her ne kadar tam olarak metin ve tefsiri konularında birbirlerinden ayrılsalar da, İbrani Tevratı ile Müslümanların Kur'anı önemli miktarda öykünün yanı sıra emri de paylaşırlar. Tevrat'ın geleneksel olarak tomar, Kur'an'ın ise kitap şeklinde olması ise her iki dinin yaşı hakkında bir fikir vermektedir. Müslümanlar genelde Yahudilerden (ve Hristiyanlardan) kendileri gibi, İbrahim'in iman ettiği tek bir Tanrı'ya iman etmelerinden ötürü aynı genel öğretileri izleyen insanlar anlamında, "Ehl-i Kitap" olarak bahsederler. Kur'an, dinlerini bırakmak istemeseler bile hoşgörü gösterilmesi gereken "Ehl-i Kitap" (Yahudiler ve Hristiyanlar) ile aynı hoşgörünün gösterilmediği putperestler (çoktanrıcılar) arasında ayrım yapar (Bkz. Bakara Suresi, 256. Ayet). Müslümanlara getirilen bazı kısıtlamalar da gevşetilerek, Müslüman erkeklerin "Ehl-i Kitap"tan bir kadın ile evlenmeleri ya da Müslümanların kaşer et yemelerine izin verilmiştir.
Kur'an İsrailoğullarının "kutsal topraklarda" yaşadıklarını ve burada devlet kurduklarını söyler:
- A'RÂF SÛRESİ (137): Hor görülüp ezilmekte olan kavmi (İsrailoğullarını), toprağına bolluk ve bereket verdiğimiz yerin doğu ve batı taraflarına mirasçı kıldık. Rabbinin İsrailoğullarına verdiği güzel söz, onların sabretmeleri karşılığında gerçekleşti. Firavun ve kavminin yaptıklarını ve (özenle kurup) yükselttiklerini yerle bir ettik.
- YÛNUS SÛRESİ (93): Andolsun, biz İsrailoğullarını çok güzel bir yurda yerleştirdik ve onlara temiz rızıklar verdik. Kendilerine bilgi gelinceye kadar ayrılığa düşmediler. Şüphesiz ki, ayrılığa düşmüş oldukları şeyler hakkında Rabbin kıyamet günü aralarında hükmünü verecektir.
- İSRÂ SÛRESİ (104): Bunun ardından İsrailoğullarına şöyle dedik: "Bu topraklarda oturun, ahiret va'di (kıyamet) gelince hepinizi toplayıp bir araya getireceğiz."
- C��SİYE SÛRESİ (16): Andolsun biz, İsrailoğullarına kitap, hükümranlık ve peygamberlik verdik. Onları güzel ve temiz yiyeceklerle rızıklandırdık ve onları (dönemlerinde) âlemlere üstün kıldık.
- TÂ HÂ SÛRESİ (80): (Allah şöyle dedi:) "Ey İsrailoğulları! Sizi düşmanınızdan kurtardık, size Tûr'un sağ yanını vadettik ve size kudret helvası ile bıldırcın indirdik."
Hristiyanlık ile farklılıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bernard Lewis Müslümanların büyük ölçüde Hristiyanların olduğu şekilde antisemitik olmadıklarını belirtir:
- Yeni Ahit Müslüman toplumlardaki eğitim sisteminin parçası değildir, dolayısıyla da Müslümanlar Yahudilerin Tanrı katili olduğu hikâyeleri ile büyümezler; hatta tam tersine, Tanrı'nın öldürülmesi Kur'an'da küfre giren bir saçmalık olarak reddedilir.
- Muhammed ve ilk takipçileri Yahudi değillerdi, dolayısıyla da ne kendilerini gerçek İsrailoğulları olarak sundular ne de eski İsrailoğullarının varlığını sürdürmesini kendilerine bir tehdit olarak algıladılar.
- Kur'an Müslümanlar tarafından Tevrat'ın tamamlanması olarak değil, zaman içinde çarpıtılan asıl mesajının yeniden indirilmesi olarak görürler; Dolayısıyla, Yahudilik ile İslam arasında yorumların çatışması gibi bir durum söz konusu değildir.
- Muhammed Yahudi cemaati tarafından öldürülmemiş ve Medine'deki Yahudi cemaati ile girdiği çatışmadan zaferle çıkmıştır.
- Muhammed Tanrı'nın Oğlu ya da Mesih değil, sadece bir peygamber olduğu iddiasını taşımıştır; ki bu da Yahudilerin daha az karşı çıktığı bir iddiadır.
- Müslümanlar Muhammed ile Yahudiler arasındaki anlaşmazlığı, Muhammed'in yaşamında fazla önemli olmayan bir şey olarak görmüşlerdir.[65]
Müslüman hakimiyeti altında Yahudilerin statüsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel olarak, Müslüman topraklarında (Hristiyanlar ile birlikte) zımmi statüsünde olan Yahudilerin kendi dinlerini yaşamalarına ve kendi iç işlerini yönetmelerine, bir takım koşullara uymaları şartıyla, izin veriliyordu.[66] Müslümanlara Cizye (her özgür gayrimüslim erkekten kişi başına alınan vergi) ödemek zorundaydılar.[66] İslami yönetim altında, zımmiler daha düşük bir statüdeydiler. Silah taşımalarının ya da Müslümanların da dahil olduğu davalarda şahitlik etmelerinin yasak olması gibi çok sayıda sosyal ve hukuki kısıtlamaya tabiydiler.[67] Söz konusu kısıtlamaların çoğu oldukça sembolikti. En haysiyet kırıcı olanı ise, aslında Kur'an'da da hadislerde de yeri olmadığı halde Orta Çağ'ın başlarında Bağdat'ta ortaya çıkan ve düzensiz şekilde uygulanan ayırt edici kıyafet uygulamasıydı.[68] Yahudiler nadiren öldürülmüş veya sürgün edilmiş ya da din değiştirmeye zorlanmış ve çoğunlukla ikamet ve meslek seçimlerinde serbest bırakılmışlardır.[69]
Yahudilere yönelik kayda değer katliamlardan biri de, Müslüman bir güruhun kraliyet sarayını basarak Yahudi vezir Joseph ibn Naghrela'yı çarmıha gerdiği ve şehirdeki Yahudi nüfusun büyük bölümünü katlettiği 1066 Gırnata Katliamı'dır. "1.500'den fazla Yahudi aile, toplam 4.000 kişi bir günde öldürüldü."[70] Bu, Yarımada'da İslami yönetim altında Yahudilere yönelik ilk saldırıydı. Ayrıca, 12. yüzyılda Endülüs'teki Muvahhid hanedanının hükümdarları tarafından da öldürüldüler ya da din değiştirmeye zorlandılar.[71] İkamet seçimlerinin Yahudilerin elinden alındığı durumlara verilebilecek en önemli örneklerden biri ise, Fas'ta 15. yüzyılda başlayan, özellikle de 19. yüzyılın başlarından itibaren Yahudilerin duvarlarla çevrili mahallelerde (mellahlar) toparlanması uygulaması gelir.[72] Din değiştirme olaylarının birçoğu ise gönüllü olmuş ve çeşitli sebeplere dayanmıştır. Ne var ki, 12. yüzyılda, Kuzey Afrika ve Endülüs'teki Muvahhid hanedanının yanı sıra, İran'da da Yahudilerin din değiştirmeye zorlandığı kimi olaylar yaşanmıştır.[73]
Modernizm öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudilerin ilk İslami metinlerde resmediliş tarzı, onlara karşı Müslüman toplumlarda tavırları şekillendirmekte önemli bir rol oynamıştır. Jane Gerber'a göre, "Müslümanlar sürekli olarak İslam tarihinin ilk dönemlerinde, teolojiye serpiştirilen antisemitizmden sürekli olarak etkilenmiştir."[74] Yahudilerin Muhammed karşısındaki mağlubiyeti ışığında, Müslümanlar geleneksel olarak Yahudileri hor görmüş ve tezyif etmişlerdir. Yahudiler saldırgan, sinsi ve kinci ama bununla birlikte de zayıf ve etkisiz görülmüşlerdir. Yahudilere en sık yakıştırılan özellik korkaklıktı. Yahudiler ile ilişkilendirilen bir diğer özellik de, yalan ve dolana meyilli oldukları iddiasıdır. Bazı Yahudi karşıtı polemikçiler bunları sadece Yahudilere has özellikler olarak görürken, İbn Haldun, bu özellikleri, Yahudilerin hakimiyeti altında yaşadıkları milletlerin elinde gördüğü kötü muameleye bağlar. Bazı Müslüman yazarlar Yahudi karşıtı polemiklerine ırkçı motifler de sokmuşlardır. El-Cahız, Yahudi ırkının aşırı akraba evliliği yüzünden bozulduğundan bahseder. İbn Hazm da Yahudilere yönelik saldırılarında ırksal niteliklerden bahseder. Ne var ki, bunlar daha ziyade istisnai durumlardır ve ırkçı tema Orta Çağ'daki Yahudi karşıtı yazılarda pek iz bırakmamıştır.[75]
Yahudi karşıtı duygular genelde Müslümanların siyasi veya askeri açıdan zayıf düştüğü ya da Müslümanların kimi Yahudilerin İslam hukuku tarafından kendilerine emredilen aşağı konumun sınırlarını aştığını hissettiği durumlarda alevlenmiştir.[76] Endülüs'te, ibn Hazm ve Ebu İshak Yahudi karşıtı yazılarında bu suçlamalardan ikincisine yoğunlaşmıştır. 1066 Gırnata katliamının ardındaki başlıca neden de bu olmuştur. 1033 yılında da Fez'de de 6.000 Yahudi katledilmiştir.[30] Bu şehirde, 1276 ve 1465 yıllarında da başka katliamlar yaşanmıştır.[77]
İslam hukuku, her ikisi de zımmi statüsündeki Yahudiler ile Hristiyanlar arasında bir ayrım yapmaz. Bernard Lewis'e göre, modern zamana kadar Müslüman yönetimlerdeki normal uygulama şeriatın bu yönü ile tutarlı olmuştur.[62] Bu görüşe, tüm zımmiler arasında Yahudilerin en düşük statüye sahip olduğunu savunan Jane Gerber karşı çıkar. Gerber, Osmanlı İmparatorluğu'nun verdiği kapitülasyonlar çerçevesinde Hristiyan cemaatlerinin Yahudilerin yararlanamadığı korumalardan faydalanabildiği sonraki yüzyıllarda bu durumun özellikle belirginlik kazandığını savunur. Örneğin, 18. yüzyılda Şam'da bir festival düzenleyen bir Müslüman soylu, tüm sosyal sınıfları önem sırasına göre davet ederken, Yahudiler sadece köylüler ve fahişelerin üzerinde kalmışlardı.[78] 1839 yılında, tüm Osmanlı vatandaşları için eşitlik ilan edildiğinde, buna ilk karşı çıkanlar, Müslümanların ardından ikinci sırada gelen Rumlar olmuştu. Bazı Rumlar, "Devlet bizi Yahudilerle aynı yere koydu. Biz, İslamın üstünlüğünden memnunduk," şeklinde itirazlar gelmişti.[79]
Kimi uzmanlar, "antisemitizm" kelimesini modernizm öncesi dönemlerdeki Müslüman kültürü için kullanmanın ne kadar doğru olduğunu da sorgulamıştır.[80][13][81][82] Robert Chazan ve Alan Davies, modernizm öncesi İslam ve Hristiyan dünyaları arasındaki en bariz farkın, Müslüman ülkelerdeki "ırksal, etnik ve dini toplulukların zengin çeşitliliği" olduğunu, bunun içinde de "daha önce çok tanrıcılığın hakim olduğu dünyada ya da sonraları Orta Çağ Hristiyan dünyasının büyük bölümünde olduğunun aksine, Yahudilerin hiçbir şekilde yalnız muhalifler olarak göze çarpmadığı"nı savunuyorlar. Chazan ve Davies'e göre, böylesi bir eşsizliğin yokluğu Orta Çağ İslam dünyasında Yahudilerin içinde yaşadığı şartları iyileştirmiştir.[83] Norman Stillman'a göre ise, Yahudilerden Yahudi oldukları için nefret edilmesi anlamında antisemitizm "Orta Çağ Arap dünyasında, hoşgörünün en yüksek seviyede olduğu dönemde dahi vardı."[84]
19. yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihçi Martin Gilbert, Yahudilerin Müslüman ülkelerdeki durumunun 19. yüzyılda kötüleştiğini yazar.
1828 yılında, Bağdat'ta Yahudilere yönelik bir katliam gerçekleştirilirken,[30] 1839 yılında da İran'ın Meşhed şehrinde Yahudi Mahallesi'ne giren kalabalık sinagogu yakarak Tevrat tomarlarını parçaladı. Katliam ancak zorunlu din değiştirme ile önlenebildi. 1867'de de Barfuruş'ta bir başka katliam yaşandı.[30]
1840 yılında, Şam'daki Yahudiler bir Hristiyan keşiş ile Müslüman uşağını öldürüp Hamursuz Bayramı'nda pişirdikleri ekmeklerde kanlarını kullanmakla suçlandılar. Bir Yahudi berbere, "suçunu itiraf edene" kadar işkence edilirken, iki Yahudi daha işkence altında öldü. Bir üçüncüsü ise Müslümanlığa geçerek hayatını kurtardı. 1860'lar boyunca, Libya Yahudileri, Gilbert'in tabiri ile, cezai vergiye maruz kaldılar. 1864 yılında, Fas'ın Marakeş ve Fez şehirlerinde 500 civarında Yahudi öldürüldü. 1869 yılında, Tunus'ta 18 Yahudi öldürülürken Jerba Adası'nda da Araplardan oluşan kalabalık Yahudi ev ve dükkânlarını yağmalayarak sinagogları yaktı. 1875 yılında, Fas'ın Demnat şehrinde 20 Yahudi öldürülürken, ülkedeki diğer şehirlerde de çok sayıda Yahudi sokak ortasında saldırıya uğradı ve öldürüldü. 1891 yılında, Kudüs'ün Müslüman liderleri Osmanlı yetkililerinden Rusya'dan gelen Yahudilerin bölgeye girmesinin yasaklanmasını talep ettiler. 1897 yılında, Trablusgarp'ta sinagoglar basılarak Yahudiler katledildi.
Mark Cohen'e göre, birçok uzman modern dünyada Araplar arasındaki antisemitizmin 19. yüzyılda, Yahudi ve Arap milliyetçilikleri arasındaki sürtüşme ile yükseldiği ve Arap dünyasına öncelikle milliyetçi Hristiyan Araplar tarafından ithal edildikten sonra ancak kademeli olarak "İslamlaştığı" sonucuna varmıştır.[85]
20. yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Müslüman ülkelerde Yahudilere yönelik baskılar 20. yüzyılda da devam etmiştir. Martin Gilbert, 1903 yılında Fas'ın Taza şehrinde 40 Yahudinin öldürüldüğünü yazar. 1905'te, Yemen'de Yahudilerin Müslümanlar önünde seslerini yükseltmeleri, Müslümanlardan daha yüksek evlerde oturmaları ve geleneksel olarak Müslümanlara ait zanaat ve mesleklerde çalışmalarını yasaklayan eski yasalar yeniden hayata geçirildi.[kaynak belirtilmeli] Fez'deki Yahudi Mahallesi 1912 yılında Müslüman kalabalıklar tarafından neredeyse tümüyle yıkıldı.[30] 1930'larda, Cezayir'de Nazilerden esinlenilmiş pogromlar yaşanırken, 1940'larda da Irak ve Libya'da Yahudilere karşı büyük saldırılar gerçekleştirildi. 1941'de Bağdatlı Nazi yanlısı Müslümanlar şehirdeki onlarca Yahudiyi öldürdü.[30]
George Gruen, Arap dünyasındaki Yahudilere karşı artan husumeti Osmanlı İmparatorluğu ve geleneksel İslami toplumun parçalanması; Batılı sömürgeci güçlerin hakimiyeti ve bu dönemde bölgenin ticari, mesleki ve idari yaşamda Yahudilerin orantısız ölçüde yüksek bir rol kazanması; destekçilerinin devlet yoluyla yerel Yahudilerin serveti ve bulundukları pozisyonları ele geçirmek istediği Arap milliyetçiliğinin yükselişi; Yahudi milliyetçiliği ve Siyonist harekete duyulan içerleme; toplumsal desteği olmayan rejimlerin yerel Yahudileri siyasi amaçlarla günah keçisi yapmaya istekli olması gibi çok sayıda etkene bağlar.[86]
Filistin'deki Britanya Mandası'nda Siyonist faaliyetlerin yayılmasıyla birlikte, husumet ve şiddet daha da arttı. Ortadoğu'daki Siyonist karşıtı propaganda, İsrail ve liderlerini şeytanlaştırmak için sıklıkla Holokost (Yahudi Soykırmını)terminolojisi ve sembollerini kullanır. Aynı zamanda, Holokost'un inkarı ve Holokost'un küçümsenmesine yönelik çabalar, bazı Ortadoğu ülkelerinde tasvip edilen tarihi söylem olarak giderek açık kabul görmektedir. Hitler'in Kavgam adlı kitabı ve Siyon Liderlerinin Protokolleri'nin Arapça ve Türkçe baskıları bölgede okuyucu kitlesi bulurken, yerel entelektüeller ve medyadan gelen eleştiriler ise kısıtlı kaldı.
Robert Satloff'a göre, Fas, Tunus ve Libya'daki İtalyan ve Alman işgali sırasında Müslümanların ve Arapların hem Holokost (Yahudi Soykırımı) işbirlikçileri hem de Yahudileri kurtaranların saflarında yer aldığını belirtir.[87]
Antisemitizmin Arap ve İran medyası ve okul kitaplarında yer bulduğu söylenmektedir. Örneğin, Freedom House adlı kuruluşa bağlı Dini Özgürlük Merkezi, Suudi Eğitim Bakanlığı'nın şu anki eğitim ve öğretim yılında ilk ve orta okullardaki İslam etüdleri derslerinde kullanılan okul kitaplarını araştırmıştır. Vahabi olmayan Müslümanlar ve "kafirler"e karşı ifade ve fikirler arasında, Müslümanlara Hristiyanlardan, Yahudilerden, "çok tanrıcılar"dan, diğer "kafirlerden" ve Vahabi olmayan Müslümanlardan "nefret etmeleri" öğretilirken, tutarsız bir şekilde de, onlara karşı "adaletsiz" davranmamaları söylenmekte; Siyon Liderlerinin Protokolleri, tarihi gerçekler olarak öğretilip günümüzden olaylarla ilişkilendirilmekte; "Yahudilerin ve Hristiyanların müdminlerin düşmanı olduğu" ve bu iki taraf arasındaki "çatışma"nın ebedi olduğu öğretilmekte; "Müslümanlar ile Yahudiler arasındaki çatışma"nın Mahşer'e kadar süreceği ve Müslümanların sonunda Yahudilere karşı zafer kazanacaklarının vadedildiği öğretilmekte; Yahudilere karşı şiddet öğretisi seçici bir şekilde verilirken aynı zamanda, Kur'an ve hadislerde hoşgörüyü öğütleyen bölümler göz ardı edilmekte; İsrail'e 1967 öncesi sınırları içinde, "Filistin: 1948'den bu yana İşgal Altında" ibaresi ile yer veren bir Ortadoğu haritası içermekte; Yahudilerden şiddet bağlamında bahsedilmekte ve modern dünyadaki neredeyse tüm "yıkıcı eylemler" ve savaşlardan Yahudiler sorumlu tutulmaktadır.[88] Suudi Arabistan'daki müfredat ile ilgili 38 sayfalık bir rapor Hundson Enstitüsü tarafından sunulmuştur.
Irkçı antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Irkçı antisemitizm, Yahudilerin içinde yaşadıkları uluslara kıyasla farklı ve aşağı bir ırk oldukları fikridir. On dokuzuncu yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, "Avrupalı" olmayanları aşağı ırklar olarak sınıflandıran öjenik hareketin parçası olarak ana görüş tarafından kabul gördü. Daha spesifik olarak, Nordik Avrupalı olarak adlandırılan ırkların üstün olduğunu iddia eder. Irkçı antisemitler Yahudilerin Sami ırkının parçasını olduğunu görerek "yabancı olan" Avrupa dışı kökenleri ve kültürlerine vurgu yapmışlardır. Yahudileri, çoğunluğun dinine dönseler dahi, kurtuluşu olmayan bir ırk olarak görmüşlerdir. Antropologlar, Yahudilerin Arap-Armenoid, Afrika-Nübyeli veya Asyalı-Türk atalara sahip olup olmadıklarını tartışmışlardır. II. Dünya Savaşı'ndan bu yana, ırkçı antisemitizm neonaziler ve beyazların üstünlüğünü savunan gruplar dışında nadiren kullanılmıştır.
Irkçı antisemitizm Yahudiliğe karşı nefretin yerine bir topluluk olarak Yahudilere karşı duyulan nefreti getirmiştir. Endüstri Devrimi ile baskıdan kurtulan Yahudiler hızla şehirleştiler ve yüksek sosyal hareketlilik dönemi yaşadılar. Kamu yaşamında dinin azalan rolü dini antisemitizmi yumuşatırken, artan milliyetçilik, öjeninin yükselişi ve Yahudilerin sosyoekonomik başarısına karşı duyulan içerlemenin bir araya gelmesi, daha yeni ve ölümcül olan ırkçı antisemitizmin gelişimine çanak tuttu.
Yeni antisemitizm
[değiştir | kaynağı değiştir]Son yıllarda, kimi uzmanlar, aynı anda hem soldan, hem sağdan hem de İsrail Devleti ile bir Yahudi vatanının kurulmasına muhalefete odaklanan radikal İslamdan gelen Yeni antisemitizm kavramını ortaya atmış ve Siyonizm karşıtlığının ve İsrail'e yönelik eleştirilerin dilinin Yahudilere daha geniş bir yelpazede saldırmak için kullanıldığını iddia etmişlerdir. Bu bakış açısında, yeni kavramın savunucuları İsrail ve Siyonizme yönelik eleştirilerin sıklıkla ölçüsü itibarıyla orantısız, türü itibarıyla eşsiz olduğuna inanmakta ve bunu antisemitizme bağlamaktadırlar. Kavram, tartışmaları bastırmak ve dikkatleri İsrail Devleti'ne yönelik meşru eleştirilerden uzaklaştırmakta kullanıldığı ve Siyonizm karşıtlığını antisemitizm ile ilişkilendirerek İsrail'in eylemleri ve politikalarına karşı gelen herkese çamur atma niyetini taşıdığı iddiasıyla eleştirilmiştir. Bir davranisin Yeni-Antisemitim olup olmadigini tespit etmek icin 2004 senesinde Natan Shransky tarafından 3D Antisemitizm Testi yayınlanmıştır.[89]
Kaşer hayvan kesimine yönelik yasaklamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaşer ve Helal hayvan kesimi, hâlen Norveç, İsviçre ve İsveç'te tamamen, Hollanda'da ise kısmen (sadece bilincini kaybetmesi daha uzun süren yaşlı hayvanlar için) yasaktır. PETA gibi gruplar, bu yasakları, kesimden önce bayıltılmayan hayvanın acı duyduğu ve bunun gaddarca olduğu gerekçesiyle desteklemektedir. Kimileri bu yasaların antisemitik veya İslamofobik duygulara dayandığını iddia ederken diğerleri ise bunların sadece hayvan hakları konusundaki kaygılardan kaynaklandığına inanmaktadır.
Mevcut durum
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 14 Mart 2008 tarihinde yayımlanan bir rapora göre, dünya çapında antisemitizmde "artış" yaşanmaktadır.[90]
Amerika Birleşik Devletleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Devletler'de, Demokrat Ernest Hollings ve Cumhuriyetçi Pat Buchanan, George W. Bush yönetiminin savaşa Yahudi destekçiler kazanmak amacıyla girdiğini savunan ifadeler kullanmıştır. 2004 yılında, bazı önemli isimler Bush yönetiminin Yahudi üyelerini ABD'yi yanıltarak İsrail'e yardım etmek için Saddam Hüseyin ile savaşa soktuğunu iddia etmiştir.[91]
3 Nisan 2006 tarihinde, ABD Medeni Haklar Komisyonu, ABD çapındaki üniversite kampüslerinde yaşanan antisemitizm olaylarının "ciddi bir sorun" olduğu yönündeki bulgusunu açıklamıştır. Komisyon, ABD Eğitim Bakanlığı'na bağlı Medeni Haklar Dairesi'nin üniversite öğrencilerini antisemitizmden korumak için 1964 tarihli Medeni Haklar Yasası'nın 6. Başlığını titizlikle uygulamasını, Kongre'nin de 6. Başlığın Yahudi öğrencilere karşı ayrımcılığı da içerdiği hususuna açıklık getirmesini tavsiye etmiştir.[92]
28 Temmuz 2006 tarihinde, Navid Ezfal Haq, Seattle Yahudi Federasyonu'nu basarak altı kadını vurmuş ve bunlardan biri ölmüştür. İftira ve İnkarla Mücadele Birliği (ADL) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, ABD'de yaşayanların yüzde 14'ü antisemitik görüşlere sahip. 2005 tarihli araştırmaya göre, "Yurtdışında doğmuş olan Latin Amerika kökenli Amerikalıların yüzde 35'i" ve "Afrika asıllı Amerikalıların yüzde 36'sı güçlü antisemitik inançlar taşıyor. Bu oran, beyazlar arasındaki antisemitlerin (yüzde 9) dört katına tekabül ediyor."[93]
Avrupa
[değiştir | kaynağı değiştir]Avrupa'da antisemitizm 2000 yılından bu yana kayda değer bir artış göstermiş, Yahudilere yönelik sözlü saldırılar, Yahudi okullarına duvar yazıları yazılması, molotofkokteyli atılması, sinagoglar ve Yahudi mezarlıklarının tahrip edilmesi gibi olaylarda önemli yükselme kaydedilmiştir. Yahudilere yönelik fiziksel saldırılarda da ciddi artış görülmüş, dövme, bıçaklama ve diğer şiddet olayları sonucunda ciddi yaralanma, hatta ölüm vakaları yaşanmıştır.[94] 2000 yılından bu yana, Avusturya ve Almanya sürekli olarak Yahudilere yönelik fiziksel şiddet, sözlü saldırı ve vandalizm olaylarında başı çekmiştir. Bu iki ülkeyi, Hollanda ve İsveç izlemektedir.[95]
Avrupa'daki yeni antisemitik şiddetin büyük bölümü, uzun süredir devam eden Arap-İsrail anlaşmazlığının kıtaya yansımasının bir sonucu olarak görülebilir, zira faillerin çoğunluğu Avrupa şehirlerindeki büyük göçmen Arap topluluklarından çıkmıştır. Ancak, Fransa, Birleşik Krallık ve Avrupa'nın geri kalanı ile kıyaslandığında, Almanya'da Arap ve Filistin yanlısı grupların antisemitik olayların çok düşük bir kısmına karıştığı görülmektedir. Yahudilere ve mülklerine yönelik sözlü ve fiziksel saldırıda bulunanların çok büyük bölümü ülkedeki etnik Almanlar arasından çıkmaktadır. Aynı durum İsveç ve Avusturya'da da görülmektedir.[94][96][97]
Alman İçişleri Bakanı Wolfgang Schaeuble, Almanya'nın resmî politikasını, "Aşırılığın, yabancı düşmanlığının ya da antisemitizmin hiçbir şekline hoşgörü göstermemek" olarak özetlemiştir.[98] Her ne kadar başta eski Doğu Almanya'da olmak üzere,[98] aşırı sağcı grup ve örgütlerin sayısı 141'den (2001)[99] 182'ye (2006)[100] yükselmişse de, ülkede bunlara karşı alınan önlemler etkili olmuştur. Anayasanın Korunması için Federal Ofis'in yıllık raporlarına göre, Almanya'daki aşırı sağcıların sayısı 49.700'den (2001) 38.600'e (2006) düşmüştür.[99][100] Almanya, "seyahat eden danışman ekipleri ve kurban gruplarını da içeren, aşırı sağcılıkla mücadeleye yönelik ülke çapında programlara" milyonlarca Euro aktarmıştır. Ancak tüm bu çabalara rağmen, 11 Eylül 2007 tarihinde, Frankfurtlu Haham Zalman Gurevitch, [[Afgan]][101] kökenli Müslüman bir saldırgan tarafından defalarca bıçaklanmıştır.[102]
2005 yılında, Birleşik Krallık Parlamentosu, antisemitizm konusunda tüm partilerin katıldığı bir soruşturma gerçekleştirmiş, bunun sonuçları 2006 yılında yayımlanmıştır. Buna göre, "yakın zamana kadar, gerek Yahudi cemaatinde, gerekse toplumun geriye kalanında antisemitizmin sadece toplumdaki marjinal gruplar arasında bulunduğu yönünde bir görüş hakimdi." Komisyon, bu sürecin 2000 yılından bu yana tersine döndüğü sonucuna varmıştır.[103] 1 Ocak 2006 tarihinde, Britanya'nın baş hahamı Sir Jonathan Sacks, kendi tabiriyle bir "antisemitizm tsunamisi"nin küresel ölçekte yayıldığı uyarısını yapmıştır.
Fransa, Batı Avrupa'nın en kalabalık Müslüman nüfusunu (yaklaşık 4 milyon) ve en büyük Yahudi cemaatini barındıran (yaklaşık 600.000) ülkesidir. Yahudi cemaatinin önde gelenleri, Fransa'da başta Arap ve Afrika kökenli Müslümanlar olmak üzere, eski Fransız sömürgelerinden gelen Karayib asıllılar arasında da antisemitizmin yoğunlaşmakta olduğu yönünde uyarılarda bulunmaktadır.[104] Öte yandan, Holokost'tan kurtulan eski bakan Simone Veil, Fransa'daki bağnazlığın asıl kurbanlarının Yahudiler değil Müslümanlar olduğunu belirtiyor. Yahudilere yönelik şiddetin bir bölümünün Müslümanlar tarafından yapıldığını kabul etmekle birlikte, Veil, "Fransa'daki Arap karşıtlığı antisemitizmden çok daha güçlüdür" diyor.[105] Ilan Halimi'nin 13 Şubat 2006 tarihinde öldürülmesi, dönemin İçişleri Bakanı Nicolas Sarkozy tarafından antisemitik suç olarak nitelendirilmiştir.
Önde gelen Yahudi asıllı hayırsever Baron Eric de Rothschild gibi kimi bağımsız sesler ise Avrupa'daki antisemitizmin abartıldığını belirtmektedir. Fransa'da "Hükümet ve belediyelerdeki insanların aslında oldukça Yahudi yanlısı olduğunu, hatta bunun seçim hesaplarının da ötesine giden bir boyutta olduğunu" belirten Rothschild'e göre, "Fransa hakkında söylenemeyecek bir şey varsa, onun da bu ülkenin antisemitik bir ülke olduğunu iddia etmektir."[106]
Ortadoğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Sonuçları 14 Ağustos 2005 tarihinde yayımlanan Pew Küresel Tavırlar Projesi'ne göre, Müslümanların çoğunlukta olduğu altı ülkede nüfusun büyük bölümü Yahudilere karşı olumsuz görüşe sahiptir. Katılımcılara, çeşitli dinlere mensup insanlar hakkındaki görüşlerini "çok olumlu" ile "çok olumsuz" arasında değişen bir skalada belirtmelerinin istendiği araştırmada, Türklerin %60'ı, Faslıların %88'i, Lübnanlı Müslümanların %99'u ve Ürdünlülerin %100'ü Yahudiler için "biraz olumsuz" ya da "çok olumsuz" cevaplarını işaretlemişti.[107]
Ortadoğu'daki Siyonist karşıtı propaganda, İsrail ve liderlerini şeytanlaştırmak için sıklıkla Holokost (Yahudi Soykırımı)terminolojisi ve sembollerini kullanır. Aynı zamanda, Holokost'un inkârı ve Holokost'un küçümsenmesine yönelik çabalar, bazı Ortadoğu ülkelerinde tasvip edilen tarihi söylem olarak giderek açık kabul görmektedir.
Mısır'da, Dar al-Fadhilah, Henry Ford'un antisemitik risalesi, Beynelmilel Yahudi'nin çevirisini kapağında oldukça antisemitik bir resim ile yayımlamıştır.[108]
Suudi Arabistan hükûmet web sitesinde, ülkeye girmek isteyen Yahudilere turist vizesi verilmeyeceği açıklanmış, daha sonra bu ifade kaldırılarak, "hatalı bilgi" konulmasından ötürü özür dilenmiştir.[109][110] 2001 yılında, Suudi Arabistan Arap Radyo ve Televizyonu, Siyon Liderlerinin Protokolleri'nin sahneye uyarlandığı, "Atsız Atlı" adlı 30 bölümlük bir dizi hazırlamıştır. Bir Suudi Arap devlet gazetesi tüm Yahudilerden nefret etmenin haklı olduğunu ifade etmiştir.[111]
Suudi okul kitapları Yahudileri (ve Hristiyanlar ile Vahabi olmayan Müslümanları) kötü göstermektedir; The Washington Post'un 21 Mayıs 2006 tarihli sayısına göre, antisemitizmden temizlendiği iddia edilen Suudi okul kitaplarında hâlen Yahudilere maymun (ve Hristiyanlara domuz) denmekte, öğrencilerden Yahudilerden uzak durmaları ve onlarla dostluk kurmamaları istenmekte, Yahudilerin şeytana taptıkları iddia edilmekte ve Yahudileri mağlup etmek için Müslümanlar Cihat'a çağrılmaktadır.[112]
Ortadoğu'daki kimi Müslüman din adamları sıklıkla Yahudilerden maymun ve domuzların torunları diye bahsetmektedir.[113][114] Nisan 2002'de, El-Ezher Camii İmamı ve El-Ezher Üniversitesi Şeyhi ve en yüksek mevkide bulunan Sünni Arap din adamı Mısırlı Şeyh Muhammed Seyyid Tantavi, haftalık vaazında Yahudileri "Allah'ın düşmanları, maymun ve domuzların torunları" şeklinde tanımlamıştı. BBC'de yayımlanan Panorama programında da, Mekke'deki Büyük Cami'nin İmamı Abdül Rahman El-Sudais'in benzer açıklamalarına yer verilmiştir.[115]
11 Ekim 2006 tarihinde, Tahran'da başlayan "Holokost'a Küresel Bakışı Gözden Geçirmek için Uluslararası Konferans" bazı kesimler tarafında kınanmış ve "Holokost'u inkar konferansı" ve "Holokost inkarcılarının toplantısı" şeklinde nitelendirilmişse de, İran konferansın amacının Holokost'un inkâr edilmesi olmadığını açıklamıştır.
5 Mayıs 2001 tarihinde, Şimon Peres'in Mısır ziyareti sonrası, İnternet'te yayınlanan el-Ekber gazetesi, "yalan ve dolan Yahudilere yabancı değildir[...]. Bu yüzdendir ki, Allah suretlerini değiştirmiş, onları maymun ve domuz haline getirmiştir" ifadesine yer vermiştir.[116]
İsrail'de, Zalman Gilichenski son on yıl içinde Rusya'dan gelen göçmenler arasında antisemitizmin yayıldığı uyarısını yapmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kan iftirası
- Yahudilere yönelik zulüm
- Yahudiliğe karşı eleştiriler
- Mayıs Yasaları
- Arap dünyasında antisemitizm
- Farhud
- Oryantalizm
- Dini dışlayıcılık
- Dini ayrımcılık
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "anti-Semitism". Oxford Dictionaries - English. 8 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ "anti-Semitism". Merriam-Webster Dictionary. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ See, for example:
- "Anti-Semitism". Encyclopædia Britannica. 2006.
- Johnson, Paul (1988). A History of the Jews. HarperPerennial. s. 133.
- Lewis, Bernard. "The New Anti-Semitism" 8 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The American Scholar, Volume 75 No. 1, Winter 2006, pp. 25-36. The paper is based on a lecture delivered at Brandeis University on 24 March 2004.
- ^ Birleşmiş Milletler Genel Kurulu R 133 session 53 Measures to combat contemporary forms of racism, racial discrimination, xenophobia and related intolerance page 4 on 1 Mart 1999
- ^ Nathan, Julie (9 Kasım 2014). "2014 Report on Antisemitism in Australia" (PDF). Executive Council of Australian Jewry. s. 9. 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ a b "Antisemitism has never anywhere been concerned with anyone but Jews." Lewis, Bernard. "Semites and Antisemites" 14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Islam in History: Ideas, Men and Events in the Middle East, The Library Press, 1973.
- ^ a b See, for example:
- "Anti-Semitism", Encyclopaedia Britannica, 2006.
- Johnson, Paul. A History of the Jews, HarperPerennial 1988, p 133 ff.
- Lewis, Bernard. "The New Anti-Semitism" 8 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The American Scholar, Volume 75 No. 1, Winter 2006, pp. 25-36. The paper is based on a lecture delivered at Brandeis University on March 24, 2004.
- ^ Flannery, Edward H. The Anguish of the Jews: Twenty-Three Centuries of Antisemitism, Stimulus Books, first published 1965, this edition 2004.
- ^ * Chesler, Phyllis. The New Antisemitism: The Current Crisis and What We Must Do About It, Jossey-Bass, 2003, pp. 158-159, 181
- Kinsella, Warren. The New antisemitism 14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed March 5, 2006
- "Jews predict record level of hate attacks: Militant Islamic media accused of stirring up new wave of antisemitism" 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Guardian, August 8, 2004.
- Endelman, Todd M. "Antisemitism in Western Europe Today" in Contemporary Antisemitism: Canada and the World. University of Toronto Press, 2005, pp. 65-79
- Matas, David. Aftershock: Anti-Zionism and antisemitism, p.31. Dundurn Press, 2005.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ In: Alex Bein. The Jewish Question: Biography of a World Problem. Fairleigh Dickinson University Press, 1990, Page 594. ISBN 0-8386-3252-1
- ^ Wilhelm Marr. Sieg des Judenthums über das Germanenthum. Vom nicht confessionellen Standpunkt aus betrachtet. Rudolph Costenoble. 1879, 8th edition. Archive.org
- ^ a b Lewis, Bernard. "The New Anti-Semitism" 8 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The American Scholar, Volume 75 No. 1, Winter 2006, pp. 25-36. The paper is based on a lecture delivered at Brandeis University on March 24, 2004.
- ^ "Report on Global Anti-Semitism" 31 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. State Department, January 5, 2005.
- ^ "Working definition of antisemitism" 17 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., EUMC.
- ^ European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia, "Working Definition of Antisemitism" 17 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (33.8 KB), accessed March 12, 2006.
- ^ Daniels. J,L, Anti-Semitism in the Hellenistic-Roman Period in JBL 98 (1979) P.45 - 65
- ^ Menocal, María Rosa (Nisan 2003), The Ornament of the World: How Muslims, Jews and Christians Created a Culture of Tolerance in Medieval Spain, Back Bay Books, ISBN 0316168718
- ^ "The Treatment of Jews in Arab/Islamic Countries". 14 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ Islamic world. (2007). In Encyclopædia Britannica. Retrieved September 2, 2007, from Encyclopædia Britannica Online 13 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b Frank and Leaman, 2003, p. 137-138.
- ^ "The Almohads". 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ "The Forgotten Refugees". 27 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ "Sephardim". 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ Kraemer, 2005, pp. 16-17.
- ^ a b "Why the Jews? - Black Death". 29 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ "Bogdan Chmelnitzki leads Cossack uprising against Polish rule; 100,000 Jews are killed and hundreds of Jewish communities are destroyed." Judaism Timeline 1618-1770 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CBS News. Accessed May 13, 2007.
- ^ "... as many as 100,000 Jews were murdered throughout the Ukraine by Bogdan Chmielnicki's Cossack soldiers on the rampage." Martin Gilbert. Holocaust Journey: Traveling in Search of the Past, Columbia University Press, 1999, ISBN 0-231-10965-2, p. 219.
- ^ "The Virtual Jewish History Tour By Rebecca Weiner". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ a b c d e f Morris, Benny. Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881-2001. Vintage Books, 2001, pp. 10-11.
- ^ "Antisemitic Austrian election poster by Bernd Steiner". United States Holocaust Memorial Museum. 11 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Arad, Gulie Ne'eman (2000). America, Its Jews, and the Rise of Nazism. Indianapolis: Indiana University Press. ss. 174. ISBN 0253338093.
- ^ a b Saul Friedlander (2008) The Years of Extermination: Nazi Germany and the Jews. London, Phoenix
- ^ Wolfgang Benz in Dimension des Volksmords: Die Zahl der Jüdischen Opfer des Nationalsozialismus (Munich: Deutscher Taschebuch Verlag, 1991). Israel Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, Macmillan Reference Books; Reference edition (October 1, 1995)
- ^ Dawidowicz, Lucy. The War Against The Jews, 1933–1945. New York : Holt, Rinehart and Winston, 1975.
- ^ Konstantin Azadovskii and Boris Egorov (2002). "From Anti-Westernism to Anti-Semitism". Journal of Cold War Studies. 4:1 (Winter). s. 66-80. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ a b The Myth of the Jewish Race. Wayne State University Press. 1989. s. 178. ISBN 9780814319482.
- ^ Flannery (2004) pp. 33
- ^ Richardson (1986) pp. 21-22
- ^ Roth, A. M. Roth, and Roth, Norman. Jews, Visigoths and Muslims in Medieval Spain, Brill Academic, 1994.
- ^ Paley, Susan and Koesters, Adrian Gibbons, eds. "A Viewer's Guide to Contemporary Passion Plays" 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (74.4 KB), accessed March 12, 2006.
- ^ See Stéphane Barry and Norbert Gualde, La plus grande épidémie de l'histoire ("The greatest epidemics in history"), in L'Histoire magazine, n°310, June 2006, p.47 (Fransızca)
- ^ Spero, Shubert (2000). Holocaust and Return to Zion: A Study in Jewish Philosophy of History. KTAV Publishing House, Inc. s. 164. ISBN 0881256366.
- ^ "Should Christians Attempt to Evangelize Jews?". web.archive.org. 24 Ocak 2010. 24 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ Luther, Martin. On the Jews and Their Lies, cited in Robert.Michael. "Luther, Luther Scholars, and the Jews," Encounter 46 ( Autumn 1985) No.4.343-344
- ^ Mâide Suresi 64. Ayet
- ^ Mâide Sûresi 51. Ayet
- ^ a b Shelomo Dov Goitein, A Mediterranean Society: An Abridgment in One Volume, p. 293
- ^ a b "Dhimma" by Claude Cahen in Encyclopedia of Islam
- ^ a b The Oxford Dictionary of the Jewish Religion, Antisemitism
- ^ Lewis, Bernard. "The New Anti-Semitism", The American Scholar, Volume 75 No. 1, Winter 2006, pp. 25-36. The paper is based on a lecture delivered at Brandeis University on March 24, 2004
- ^ Lewis(1984), p.184
- ^ a b Poliakov
- ^ Gerber 78
- ^ a b Poliakov (1961), pg. 27
- ^ Glazov, Jamie, "Symposium: The Koran and Anti-Semitism", FrontPageMag.com, June 25, 2004. (retrieved May 3, 2006)
- ^ Laqueur 191
- ^ F.E.Peters(2003), p.103
- ^ a b Samuel Rosenblatt, Essays on Antisemitism: The Jews of Islam, p.112
- ^ F.E.Peters(2003), p.194
- ^ The Cambridge History of Islam (1977), pp.43-44
- ^ a b Lewis (1999), p. 128
- ^ Lewis (1999), p. 120
- ^ Gerber (1986), s. 91
- ^ Lewis (1999), p.117-118
- ^ a b Lewis (1984), pp.10,20
- ^ Lewis (1987), p. 9, 27
- ^ Lewis (1999), p.131
- ^ Lewis (1999), p.131; (1984), pp.8,62
- ^ Granada 24 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Richard Gottheil, Meyer Kayserling, Jewish Encyclopedia. 1906 ed.
- ^ Lewis (1984), p. 52; Stillman (1979), p.77
- ^ Lewis (1984), p. 28
- ^ Lewis (1984), pp.17,18,94,95; Stillman (1979), p.27
- ^ Gerber (1986), p. 82
- ^ Lewis (1999), pp. 129-130
- ^ Lewis (1999), p. 130; Gerber (1986), p. 83
- ^ Gerber (1986), p. 84
- ^ Gerber (1986), pp. 84-85
- ^ Lewis (1999), pp. 136-137; Gerber (1986), p. 86
- ^ Cahen, Cl. "ḎH̲imma.[ölü/kırık bağlantı]" Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2006. Brill Online.21 November 2006>
- ^ Mark Cohen (1995) p. xvii
- ^ Nissim Rejwan, Israel's Place in the Middle East: A Pluralist Perspective, University Press of Florida, p.31
- ^ Encyclopedia of religion, anti-semitism article.
- ^ Stillman (1979), p. 63
- ^ Mark Cohen (2002), p.208
- ^ Gruen, George E. "The Other Refugees: Jews of the Arab World" 29 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Jerusalem Letter, Jerusalem Center for Public Affairs, June 1, 1988.
- ^ Righteous Muslims. A briefing by Robert Satloff 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Rachel Silverman, Jewish Exponent, December 14, 2006 (Middle East Forum, December 11, 2006)
- ^ "freedomhouse.org: Press Release". 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ * Bauer, Yehuda. "Problems of Contemporary Anti-Semitism", 2003, retrieved April 22, 2006.
- Chesler, Phyllis. The New Anti-Semitism: The Current Crisis and What We Must Do About It, Jossey-Bass, 2003, pp. 158-159, 181.
- Doward, Jamie. Jews predict record level of hate attacks: Militant Islamic media accused of stirring up new wave of anti-semitism 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Guardian, August 8, 2004.
- Kinsella, Warren. The New anti-Semitism 14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed March 5, 2006.
- Sacks, Jonathan. "The New Antisemitism" 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ha'aretz, September 6, 2002, retrieved on January 10, 2007.
- Strauss, Mark. "Antiglobalism's Jewish Problem" 28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Rosenbaum, Ron (ed). Those who forget the past: The Question of Anti-Semitism, Random House 2004, p 272.
- ^ "Report: Anti-Semitism on the rise globally". CNN. 14 Mart 2008. 15 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2008.
- ^ Rafael Medoff, President Lindbergh? Roth's New Novel Raises Questions About Antisemitism in the 1940s--and Today 23 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David S. Wyman Institute for Holocaust Studies, September 2004. Retrieved June 20, 2007.
- ^ U.S. Commission on Civil Rights: Findings and Recommendations Regarding Campus Antisemitism 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (19.3 KB). April 3, 2006
- ^ "ADL Survey: Anti-Semitism Declines Slightly in America; 14 Percent of Americans Hold 'Strong' Anti-Semitic Beliefs". 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ a b "Anti-Semitism In Germany Today: Its Roots And Tendencies - Susanne Urban". 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ The 2005 U.S. State Department Report on Global Antisemitism.
- ^ Stephen Roth Institute, Tel Aviv University, http://www.tau.ac.il/Anti-Semitism/ 17 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "Annual Reports: General Analysis, 2004"[ölü/kırık bağlantı], The Steven Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism, Tel Aviv University, accessed March 12, 2006.
- ^ a b "BBC NEWS". 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2007.
- ^ a b Bundesamt für Verfassungsschutz. Federal Office for the Protection of the Constitution. Verfassungsschutzbericht 2003 25 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Annual Report. 2003, Page 29
- ^ a b Bundesamt für Verfassungsschutz. Federal Office for the Protection of the Constitution. Verfassungsschutzbericht 2006. Annual Report 9 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2006, Page 51
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018.
- ^ ""Police: Anti-Semitic insult preceded Frankfurt rabbi stabbing"". Haaretz. 9 Kasım 2007. 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008.
- ^ All-Party Parliamentary Group against Antisemitism (UK) (Eylül 2006). "Report of the All-Party Parliamentary Inquiry into Antisemitism" (PDF). 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008.
- ^ Jews for Le Pen 17 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Daniel Ben-Simon. Haaretz. 25/03/07
- ^ Block, Irwin (13 Ekim 2007). "More hatred towards Muslims and Jews in France: Holocaust survivor". The Gazette. 15 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008.
- ^ Krieger, Leila Hilary. "Rothschild: France not anti-Semitic" 5 Haziran 2008 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi. Jerusalem Post, June 15, 2006
- ^ * PEW Globel Attitudes Report 6 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. statistics on how the world views different religious groups
- Bortin, Meg (23 Haziran 2006). "Poll Finds Discord Between the Muslim and Western Worlds". New York Times. 17 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2007.
- ^ Examples of anti-Semitism in the Arab and Muslim world 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on intelligence.org.il, site of the Intelligence and Terrorism Information Center at the Center for Special Studies (C.S.S), Israel. Accessed 24 September 2006.
- ^ "Official Saudi Arabia Tourism Website: No Jews Allowed. 'Jewish People' May Not Receive Travel Visas Required To Travel Into The Kingdom" 25 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Congressman Anthony D. Weiner (D-Queens & Brooklyn) February 26, 2004
- ^ "Jews barred in Saudi tourist drive" 2 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (BBC) February 27, 2004.
- ^ "ADL". 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2009.
- ^ Shea, Nina. "This is a Saudi textbook. (After the intolerance was removed.)" 11 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Washington Post, May 21, 2006, p. B01.
- ^ Bernard Lewis. The Jews of Islam. Princeton University Press, 1984, page 33.
- ^ Aluma Solnick. Based on Koranic Verses, Interpretations, and Traditions, Muslim Clerics State: The Jews Are the Descendants of Apes, Pigs, And Other Animals. 5 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MEMRI Special Report - No. 11, November 1, 2002
- ^ * Neil J. Kressel. "The Urgent Need to Study Islamic Anti-Semitism" 10 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Chronicle of Higher Education, The Chronical Review, March 12, 2004.
- Tom Gross, "Living in a Bubble: The BBC’s very own Mideast foreign policy". 27 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., National Review, June 18, 2004.
- ^ Anti-Semitism in the Egyptian Media: February 2001 - February 2002 30 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., "Classic Anti-Semitic Stereotypes", Anti Defamation League. Accessed March 4, 2007.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bat Ye'or The Dhimmi: Jews and Christians under Islam, Revised and Enlarged Edition. Translated from French by David Maisel, Paul Fenton and David Littman. Associated Universities Presses. 1985.
- Bodansky, Yossef. Islamic Anti-Semitism as a Political Instrument, Freeman Center For Strategic Studies, 1999.
- Bostom, Andrew G. The Legacy of Islamic Antisemitism: From Sacred Text to Solemn History, Prometheus Books, 2008.
- Carr, Steven Alan. Hollywood and anti-Semitism: A cultural history up to World War II, Cambridge University Press 2001.
- Chanes, Jerome A. Antisemitism: A Reference Handbook, ABC-CLIO, 2004.
- Cohn, Norman. Warrant for Genocide, Eyre & Spottiswoode 1967; Serif, 1996.
- Flannery, Edward H. (2004). The Anguish of the Jews: Twenty-Three Centuries of Antisemitism. Paulist Press. ISBN 0809143240.
- Falk, Avner. Anti-Semitism: The History and Psychoanalysis of Contemporary Hatred. Wesport, Connecticut, Praeger, 2008. ISBN 978-0-313-35384-0.
- Freudmann, Lillian C. Antisemitism in the New Testament, University Press of America, 1994.
- Gerber, Jane S. (1986). "Anti-Semitism and the Muslim World". In History and Hate: The Dimensions of Anti-Semitism, ed. David Berger. Jewish Publications Society. ISBN 0-8276-0267-7
- Hilberg, Raul. The Destruction of the European Jews. Holmes & Meier, 1985. 3 volumes.
- Johnson, Paul: A History of the Jews (New York: HarperCollins Publishers, 1987) ISBN 0-06-091533-1
- Laqueur, Walter. The Changing Face of Antisemitism: From Ancient Times To The Present Day. Oxford University Press. 2006. ISBN 0-19-530429-2
- Lewis, Bernard (1984). The Jews of Islam. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-00807-8
- Lewis, Bernard (1999). Semites and Anti-Semites: An Inquiry into Conflict and Prejudice. W. W. Norton & Co. ISBN 0-393-31839-7
- Lipstadt, Deborah. Denying the Holocaust: The Growing Assault on Truth and Memory, Penguin, 1994.
- McKain, Mark. Anti-Semitism: At Issue, Greenhaven Press, 2005.
- Michael, Robert and Philip Rosen. Dictionary of Antisemitism 20 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Scarecrow Press, Inc., 2007
- Perry, Marvin and Frederick Schweitzer. Anti-Semitism: Myth and Hate from Antiquity to the Present. Palgrave Macmillan. 2002.
- Poliakov, Leon (1997). "Anti-Semitism". Encyclopedia Judaica (CD-ROM Edition Version 1.0). Ed. Cecil Roth. Keter Publishing House. ISBN 965-07-0665-8
- Prager, Dennis, Telushkin, Joseph. Why the Jews? The Reason for Antisemitism. Touchstone (reprint), 1985.
- Richardson, Peter (1986). Anti-Judaism in Early Christianity. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 0889201676.
- Roth, Philip. The Plot Against America, 2004
- Selzer, Michael (ed). "Kike!" : A Documentary History of Anti-Semitism in America, New York 1972.
- Steinweis, Alan E. Studying the Jew: Scholarly Antisemitism in Nazi Germany. Harvard University Press, 2006. ISBN 0-674-02205-X.
- Stillman, Norman (1979). The Jews of Arab Lands: A History and Source Book. Philadelphia: Jewish Publication Society of America. ISBN 0-8276-0198-0
- Stillman, N.A. (2006). "Yahud". Encyclopaedia of Islam. Eds.: P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill. Brill Online
- Anti-semitism 24 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. entry by Gotthard Deutsch in the Jewish Encyclopedia, 1901-1906 ed.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Carr, Steven Alan. Hollywood and anti-Semitism: A cultural history up to World War II, Cambridge University Press 2001.
- Cohn, Norman. Warrant for Genocide, Eyre & Spottiswoode 1967; Serif, 1996.
- Fischer, Klaus P. The History of an Obsession: German Judeophobia and the Holocaust, The Continuum Publishing Company, 1998.
- Freudmann, Lillian C. Antisemitism in the New Testament, University Press of America, 1994.
- Gerber, Jane S. (1986). "Anti-Semitism and the Muslim World". In History and Hate: The Dimensions of Anti-Semitism, ed. David Berger. Jewish Publications Society. 0-8276-0267-7
- Goldberg, Sol; Ury, Scott; Weiser, Kalman (eds.). Key Concepts in the Study of Antisemitism (Palgrave Macmillan, 2021) online review 5 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hanebrink, Paul. A Specter Haunting Europe: The Myth of Judeo-Bolshevism, Harvard University Press, 2018. 9780674047686.
- Hilberg, Raul. The Destruction of the European Jews. Holmes & Meier, 1985. 3 volumes.
- Isser, Natalie. Antisemitism during the French Second Empire (1991)
- Kertzer, David I. (2014). The Pope and Mussolini: The Secret History of Pius XI and the Rise of Fascism in Europe. Oxford University Press. ISBN 9780198716167. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- McKain, Mark. Anti-Semitism: At Issue, Greenhaven Press, 2005.
- Marcus, Kenneth L. The Definition of Anti-Semitism, 2015, Oxford University Press
- Michael, Robert and Philip Rosen. Dictionary of Antisemitism 20 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Scarecrow Press, Inc., 2007
- Michael, Robert. Holy Hatred: Christianity, Antisemitism, and the Holocaust
- Nirenberg, David. Anti-Judaism: The Western Tradition (New York: W. W. Norton & Company, 2013) 610 pp. 978-0-393-05824-6
- Richardson, Peter (1986). Anti-Judaism in Early Christianity. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 978-0-88920-167-5.
- Roth, Philip. The Plot Against America, 2004
- Selzer, Michael (ed.). "Kike!" : A Documentary History of Anti-Semitism in America, New York 1972.
- Steinweis, Alan E. Studying the Jew: Scholarly Antisemitism in Nazi Germany. Harvard University Press, 2006. 0-674-02205-X.
- Stillman, Norman (1979). The Jews of Arab Lands: A History and Source Book. Philadelphia: Jewish Publication Society of America. 0-8276-0198-0
- Stillman, N.A. (2006). "Yahud". Encyclopaedia of Islam. Eds.: P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill. Brill Online
- "Contemporary Global Anti-Semitism: A Report Provided to the United States Congress" (PDF). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. (7.4 MB), United States Department of State, 2008. Retrieved 25 November 2010. See HTML version 4 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Stav, Arieh (1999). Peace: The Arabian Caricature – A Study of Anti-semitic Imagery. Gefen Publishing House. 965-229-215-X.
- Tausch, Arno (14 Ocak 2015). "The New Global Antisemitism: Implications from the Recent ADL-100 Data". Middle East Review of International Affairs. 18 (3 (Fall 2014)). doi:10.2139/ssrn.2549654. SSRN 2549654 $2.
- Jewish Journal of Greater Los Angeles, "Experts explore effects of Ahmadinejad anti-Semitism", 9 March 2007
- Lazare, Bernard, Antisemitism: Its History and Causes 14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Anti-Defamation League Arab Antisemitism 20 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Why the Jews? A perspective on causes of anti-Semitism 20 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Coordination Forum for Countering Antisemitism 25 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (with up to date calendar of antisemitism today)
- Annotated bibliography of anti-Semitism hosted by the Hebrew University of Jerusalem's Center for the Study of Antisemitism (SICSA)
- Council of Europe, ECRI Country-by-Country Reports
- Porat, Dina. "What makes an anti-Semite?", Haaretz, 27 January 2007. Retrieved 24 November 2010.
- Yehoshua, A.B., An Attempt to Identify the Root Cause of Antisemitism 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Azure 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Spring 2008.
- Antisemitism in modern Ukraine
- Antisemitism and Special Relativity 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- List of Anti-Semitic Attacks Worldwide in 2007
- List of Anti-Semitic Attacks Worldwide in 2006
- Anti-Semitism Multimedia AJC Survey of Anti-Semitism, Roots and Responses
- Global Anti-Semitism (ADL compilation of modern day anti-semitism happening around the world.)
- "Experts explore effects of Ahmadinejad anti-Semitism", Jewish Journal of Greater Los Angeles, March 9, 2007
- Arab Antisemitism 20 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Why the Jews? A perspective on causes of anti-Semitism 20 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Stav, Arieh (1999). Peace: The Arabian Caricature - A Study of Anti-semitic Imagery. Gefen Publishing House. ISBN 965-229-215-X
- Falk, Avner. (2008). Anti-Semitism: The History and Psychoanalysis of Contemporary Hatred. Wesport, Connecticut, Praeger, ISBN 978-0-313-35384-0
- Coordination Forum for Countering Antisemitism 25 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (with up to date calendar of anti-semitism today)
- Annotated bibliography of anti-Semitism hosted by the Hebrew University of Jerusalem's Center for the Study of Antisemitism (SICSA)
- Anti-Semitism and responses 21 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary anti-Semitism and Racism 17 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hosted by the Tel Aviv University - (includes an annual report)
- Jews, the End of the Vertical Alliance, and Contemporary Antisemitism
- An Israeli point of view on antisemitism, by Steve Plaut 6 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Council of Europe, ECRI Country-by-Country Reports 4 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- State University of New York at Buffalo, The Jedwabne Tragedy
- Jews in Poland today
- Anti-Defamation League's report on International Anti-Semitism
- The Middle East Media Research Institute 24 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - documents antisemitism in Middle-Eastern media.
- Judeophobia: A short course on the history of anti-Semitism 22 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at http://www.zionism-israel.com 19 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Zionism and Israel Information Center.
- If Not Together, How?: Research by April Rosenblum to develop a working definition of antisemitism, and related teaching tools about antisemitism, for activists.
- Vintage Postcards with an Anti-Jewish theme
- What makes an anti-Semite? 28 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dina Porat, Haaretz, January 27, 2007
- "Post Modern" 18 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Post-Modern Anti-Semitism: Part I 22 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Judeophobia: Anti-Judaism, Anti-Semitism, Anti-Zionism 25 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- An Attempt to Identify the Root Cause of Antisemitism 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by A.B. Yehoshua, Azure 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Spring 2008.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Antisemitizm ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Wolfgang Benz'le söyleşi: Dışlama yerine aydınlanma
