Mişnah
  |
|
Yahudi felsefesi
Dinî metinler
Kutsal Şehirler
Önemli şahsiyetler
Yahudi hayatı
Okullar
Dinî roller
Dinî yapılar
Etnik bölünmeler
Yahudi mezhepleri
Dinî objeler
Diğer dinler ve Yahudilik
|
Mişnah/Mişna (İbranice: מִשְׁנָה, romanize: Mišna(h), lit. "tekrar ederek çalışmak"), Yahudilik'in medenî ve ceza hukuku olan Talmud'un ilk bölümüdür.[1] Sözlü kanunlar ilk olarak Haham Yehuda HaNasi tarafından derlenmiş ve Mişna (משנה) adı verilmiştir.[1] Mişna İbranice Şana kökünden gelir bu tekrarlayarak belleme anlamındadır.[1] Mişnalar İbranice kaleme alınmıştır.[1]
Yazılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Musevi inancına göre Yahudi halkı Sina Dağı'nda Yazılı Tevrat ile birlikte Sözlü Tevrat'ı da almıştır.[1] Sözlü Tevrat, yazılı kanunların nasıl uygulanacağının ve takip edileceğinin sözlü açıklamasıydı.[1]
Sözlü Tevrat nesilden nesle aktarıldı fakat hiçbir zaman kaleme alınmadı. Çünkü Sözlü Tevrat'nın akışkan olması gerekiyordu. Kurallar aynı kalmakla beraber uygulamanın her türden yeni koşula uyarlanması gerekiyordu.
Sistem olabildiğince iyi çalıştı, Sanhedrin (Musevilerin En Yüksek Dini Kurulu) sayesinde aktarma zinciri hiç kesintiye uğramadan devam etti. Tapınağın (Bet Amikdaş) yıkılmasından sonra Sanhedrin birçok defalar ortadan kaldırılmaya çalışıldı. Yahudi bilgeler Adrianus'un eziyetleri sırasında ve daha sonraları gizlenmek zorunda kaldılar. Buna rağmen MS 122 yılında Uşa'da yeniden toplanmayı başardılar ve bir sessizlik döneminde, MS 158'de Yavne'ye yerleştiler.
Hahamlar bu kadar çok eziyet ve huzursuzluğun ortasında ve Yahudi halkı ülkesinden kaçarken, hahamsal gücün merkezini daha uzun süre ayakta tutamayacaklarını biliyorlardı.
Rabi Yehuda HaNasi gidişatın kısa zamanda düzelmeyeceğini fark etti. Yıkılmış olan Bet Amikdaş’ın (Süleyman'ın Mabedi) kendi döneminde, hatta daha sonraları gelecek olan nesil sırasında bile yeniden inşa edilmeyeceğini anladı. Sürekli eziyetler ve çok zor yaşama koşulları Yahudileri ülkelerini terk etmeye zorluyordu. Bu aşamada Rabi Yehuda HaNasi, Merkezi otoritenin (Sanhedrin) her zamankinden zayıf olduğunu ve tamamen sona erebileceğini fark etti.
Rabi Yehuda HaNasi benzersiz yeteneklere ve vizyona sahip büyük bir Tevrat bilgini ve kuvvetli bir liderdi. Bu da ona bu kargaşa ortamında Yahudi halkına önderlik etme gücünü verdi.
Nispeten sakin bir dönemde Rabi Yehuda HaNasi, Adrianus’u izleyen Roma imparatorları ile özellikle de Markus Aurelius ile dost olmayı başardı. Tarihçi Rabi Berel Wein Echoes of Glory (sh. 224) adlı kitabında şöyle yazar:
Parta savaşı sırasında, büyük şans eseri, Markus Aurelius Rabi (Yehuda HaNasi) ile karşılaştı; dost, hatta sırdaş oldular... Markus Aurelius Yehuda’da dostuna devlet politikası konularında olduğu kadar, kişisel konularda da danıştı...
Markus Aurelius’un, MS 180 yılındaki ölümüyle Yahudiler için zor ve baskı dolu yıllar başladı. Rabi Yehuda HaNasi aktarma zincirinin hiçbir zaman kırılmaması için, Sözlü Tevrat'ın yazma zamanının geldiğine karar verdi.
Bu meşakkatli, sorumluluk gerektiren ve uzun sürecek bir işti. Haham Yehuda HaNasi bütün bilgileri toplamak için olabildiğince çok din bilgesine başvurdu. Silsile yoluyla Sina Dağı’nda Musa’ya verilen mesajlara kadar uzanacak geleneklerle ilgili bütün bildiklerini sordu. Bütün bu hatırlananları derledi ve düzenledi, sonucunda da Mişna ortaya çıktı. (Mişna sözcüğü İbranicede “tekrar” demek çünkü tekrarlayarak öğrenilirdi; mişna genişletildiğinde “öğrenmek” anlamına gelir.)
Bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mişna 6 Bölümden oluşmaktadır. Bunlara İbranice (sedarim, tekili seder סדר) denir. Bu altı bölümden her biri kendi aralarında 7 ila 12 alt bölüme ayrılır. Her alt bölüme de İbranice masehtot (tekili masehet מסכת) denmektedir. Mişna'da Toplam 63 altbölüm bulunmaktadır. Bunlar:
- Birinci Bölüm: Zeraim ("Tohumlar"). 11 alt bölümden oluşur. Tarımla ilgili kanunlar ve Kohen, Levi, Fakir ve Hastaların payları ile ilgili bölüm.
- İkinci Bölüm: Moed ("Kutsal Günler"). 12 alt bölümden oluşur. Yahudi Takvimi, Bayramlar ve bunlarla ilgili hükümler.
- Üçüncü Bölüm: Naşim ("Kadınlar"). 7 alt bölümden oluşur. Evlenme, boşanma, kadın-erkek ilişkileri ve Nazırlık ile ilgili hükümler.
- Dördüncü Bölüm: Nezikin ("Zararlar"). 10 alt bölümden oluşur. Yahudi Ceza ve Medeni Hukuku ve Mahkemeler üzerinedir.
- Beşinci Bölüm: Kodşim ("Kutsal Şeyler"). 11 alt bölümden oluşur. Tapınak'daki kurban törenleri ve yenmesi yasak ve mübah olan yiyecekler hakkındadır.
- Altıncı Bölüm: Taharot ("Temizlik, Arılık"). 12 alt bölümden oluşur. Arınma ritüellerini ve kanunlarını hakkındadır.
Biçim ve üslubu
[değiştir | kaynağı değiştir]Mişna biçimi genellikle iki din bilgesinin soru cevabı biçimindedir. Soru sorana makşan cevaplayana ise tartzan denir. Bu fikir alışverişi de Gemara'nın yapıtaşlarını oluşturur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f The new encyclopedia of Judaism. New York: New York University Press. 2002. ss. 137. ISBN 978-0814793886.
