อำเภอธัญบุรี

อำเภอธัญบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Thanyaburi
ภาพถ่ายทางอากาศของคลองรังสิตในเขตอำเภอธัญบุรี
คำขวัญ:  ธัญบุรีแดนเศรษฐกิจ คลองรังสิตคู่เมืองมา ชื่อเสียงเป็นศรีสง่า รุ่งเรืองมานับร้อยปี
แผนที่จังหวัดปทุมธานี เน้นอำเภอธัญบุรี
พิกัด: 14°1′16″N 100°44′4″E / 14.02111°N 100.73444°E / 14.02111; 100.73444
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปทุมธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	112.124 ตร.กม. (43.291 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	217,355 คน
• ความหนาแน่น	1,938.52 คน/ตร.กม. (5,020.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	12110, 12130 (เฉพาะ ตำบลประชาธิปัตย์และบึงยี่โถ)
รหัสภูมิศาสตร์	1303
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอธัญบุรี หมู่ที่ 4 ถนนรังสิต-นครนายก ตำบลรังสิต อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี 12110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ธัญบุรี [ทัน-ยะ-บุ-รี]^[1] เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดปทุมธานี มีลักษณะเป็นแนวยาวขนานไปกับคลองรังสิตประยูรศักดิ์ไปจนสุดเขตจังหวัด เป็นพื้นที่ที่มีความเจริญมากกว่าอำเภอเมืองปทุมธานี เนื่องจากเป็นทางผ่านของการคมนาคมไปภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยมีเขตเทศบาลนคร 1 แห่ง เขตเทศบาลเมือง 2 แห่ง และเขตเทศบาลตำบลอีก 1 แห่งในพื้นที่

อำเภอธัญบุรีตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอคลองหลวงและอำเภอหนองเสือ มีแนวลำรางสาธารณะห่างจากคลองรังสิตประยูรศักดิ์ 1.6 กิโลเมตร เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอองครักษ์ (จังหวัดนครนายก) มีคลองสิบสี่เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอลำลูกกา มีแนวเส้นขนานคลองรังสิตประยูรศักดิ์ไปทางทิศใต้ 1.6 กิโลเมตร เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองปทุมธานี มีทางรถไฟสายเหนือเป็นเส้นแบ่งเขต

อำเภอธัญบุรีนั้น เดิมอยู่ในบริเวณที่เรียกว่า "ทุ่งหลวง" ของมณฑลกรุงเทพ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชปณิธานอันแน่วแน่ที่จะพัฒนาที่ดินในทุ่งหลวงให้เกิดประโยชน์แก่ประชาราษฎรด้วยการที่จะให้มีคลองขึ้นในบริเวณทุ่งนี้ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินการขุดคลองตั้งแต่ พ.ศ. 2433 เป็นต้นมาและได้พระราชทานนามว่า "คลองรังสิตประยูรศักดิ์"^[2][3] ต่อมาได้มีพระบรมราชโองการให้สถาปนา "เมืองธัญญบูรี" ขึ้น ประกอบด้วย 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอคลองหลวง อำเภอหนองเสือ และอำเภอลำลูกกา พระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินเปิดที่ทำการเมืองด้วยพระองค์เองเมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2445^[4] โดยคำว่า "ธัญญบูรี" หมายถึง "เมืองแห่งข้าว" เป็นพระนามพระราชทาน เพื่อให้สอดคล้องกับเมืองมีนบุรี (เขตมีนบุรี ในปัจจุบัน) ที่หมายถึง "เมืองแห่งปลา"^[2]

ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2459 ได้มีประกาศเปลี่ยนคำว่า "เมือง" มาเป็น "จังหวัด" เมืองธัญญบุรีจึงถูกเรียกว่า "จังหวัดธัญญบุรี" รวมทั้งเปลี่ยนชื่ออำเภอเมืองของจังหวัดธัญญบุรีเป็น "อำเภอรังสิต" เมื่อ พ.ศ. 2460^[5] จังหวัดธัญญบุรีมีมาจนกระทั่งถึง พ.ศ. 2475 จึงถูกยุบรวมเข้ากับจังหวัดปทุมธานี อำเภอรังสิต (ซึ่งเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอธัญญบุรี) อำเภอคลองหลวง อำเภอหนองเสือ และอำเภอลำลูกกา จึงกลายเป็นอำเภอในจังหวัดปทุมธานี ต่อมาเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2510 ราชบัณฑิตยสถานได้เปลี่ยนการใช้ตัวสะกดใหม่ จึงเป็น "ธัญบุรี" มาจนถึงปัจจุบัน^[6]

ตั้งแต่ พ.ศ. 2498 ถึงปัจจุบัน (เรียงตามปี) มีการจัดตั้งและเปลี่ยนแปลงเทศบาลในอำเภอธัญบุรี ดังนี้

• วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลประชาธิปัตย์ ในพื้นที่บางส่วนของตำบลประชาธิปัตย์ ^[7]
• วันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลธัญบุรี ในพื้นที่บางส่วนของตำบลรังสิตและตำบลลำผักกูด^[8]
• วันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2506 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลประชาธิปัตย์ให้ครอบคลุมตำบลประชาธิปัตย์ทั้งตำบล^[9]
• วันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2508 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลธัญบุรีให้ครอบคลุมตำบลรังสิตและตำบลลำผักกูดทั้งตำบล^[10]
• วันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ. 2519 จัดตั้งสุขาภิบาลสนั่นรักษ์ ในพื้นที่ตำบลบึงสนั่นและตำบลบึงน้ำรักษ์ ^[11]
• วันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2537 ยกฐานะสุขาภิบาลประชาธิปัตย์ ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลประชาธิปัตย์^[12]
• วันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลธัญบุรี และ สุขาภิบาลสนั่นรักษ์ ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลธัญบุรี และ เทศบาลตำบลสนั่นรักษ์
• วันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลประชาธิปัตย์ เป็น เทศบาลเมืองรังสิต ^[13]
• วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2547 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลสนั่นรักษ์ เป็น เทศบาลเมืองสนั่นรักษ์ ^[14]
• วันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2554 ยกฐานะจากเทศบาลเมืองรังสิต เป็น เทศบาลนครรังสิต ^[15]
• วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลบึงยี่โถ เป็น เทศบาลเมืองบึงยี่โถ ^[16]

พื้นที่อำเภอธัญบุรีแบ่งเขตการปกครองย่อยเป็น 6 ตำบล แต่ละตำบลแบ่งออกเป็นหมู่บ้าน รวม 12 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[17]	สี	แผนที่
1.	ประชาธิปัตย์	Prachathipat	–	84,543
2.	บึงยี่โถ	Bueng Yitho	4	33,713
3.	รังสิต	Rangsit	4	24,724
4.	ลำผักกูด	Lam Phak Kut	4	39,701
5.	บึงสนั่น	Bueng Sanan	–	14,221
6.	บึงน้ำรักษ์	Bueng Nam Rak	–	18,557

อำเภอธัญบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลนครรังสิต ครอบคลุมพื้นที่ตำบลประชาธิปัตย์ทั้งตำบล (ทางรถไฟสายเหนือ-คลองสาม)
• เทศบาลเมืองบึงยี่โถ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงยี่โถทั้งตำบล (คลองสาม-คลองห้า)
• เทศบาลเมืองสนั่นรักษ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงสนั่นและตำบลบึงน้ำรักษ์ทั้งตำบล (คลองเก้า-คลองสิบสี่)
• เทศบาลตำบลธัญบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรังสิตและตำบลลำผักกูดทั้งตำบล (คลองห้า-คลองเก้า)

ถนนสายหลักของอำเภอธัญบุรี ได้แก่

• ถนนพหลโยธิน (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1)
• ถนนกาญจนาภิเษก (ทางหลวงพิเศษหมายเลข 9)
• ถนนรังสิต-นครนายก (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 305)

ถนนสายรองของอำเภอธัญบุรี ได้แก่

• ถนนรังสิต-ปทุมธานี (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 346)
• ถนนลำลูกกา-วังน้อย (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 352)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3261 (ถนนเลียบคลองสิบ,ถนนคลองสิบ-หนองแค,ถนนปทุมธานี-สระบุรี)
• ทางหลวงชนบท ปท.3004 (แยกคลองเจ็ด - แยกลำลูกกา)

ขนส่งทางราง

• การรถไฟแห่งประเทศไทย:
  • รถไฟทางไกล —      สายเหนือ/     สายตะวันออกเฉียงเหนือ: สถานีรังสิต
  • รถไฟฟ้าชานเมือง —      สายธานีรัถยา: สถานีรังสิต

• ฟิวเจอร์พาร์ครังสิต
• โรงพยาบาลเปาโล รังสิต
• โรงพยาบาลบางปะกอก รังสิต 2
• โรงเรียนโชคชัย (ครูเกียว)
• สำนักงานเทศบาลเมืองบึงยี่โถ
• โรงเรียนนานาชาติสยาม
• มหาวิทยาลัยนอร์ทกรุงเทพ วิทยาเขตรังสิต
• สวนสนุกดรีมเวิลด์
• การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอธัญบุรี
• วัดเขียนเขต พระอารามหลวง
• สนามฟุตบอลบีจีสเตเดียม ของสโมสรบีจี ปทุม ยูไนเต็ด
• ห้างสรรพสินค้าโลตัส สาขารังสิต-นครนายก
• มาร์เก็ตวิลเลจ สาขารังสิต คลอง4
• ร้านกาแฟชายทุ่ง
• สนามกอล์ฟกรุงกวี
• วัดมูลจินดาราม
• บ้านพักเด็กอ่อนและครอบครัวจังหวัดปทุมธานี
• สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนรังสิต (บ้านเด็กอ่อนรังสิต)
• สถานสงเคราะห์เยาวชน มูลนิธิมหาราช
• ศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุจังหวัดปทุมธานี
• สถานแรกรับเด็กหญิงบ้านธัญญพร
• มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย
• สถานกักขังกลางจังหวัดปทุมธานี
• สถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งชายธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี
• สถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งหญิงธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี
• ที่ว่าการอำเภอธัญบุรี
• วิทยาลัยการปกครอง
• ทางเข้า มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ศูนย์ฝึกกรมพลศึกษา สถาบันวิทยาศาสตร์การกีฬา สนามกีฬาเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ 60 พรรษา กรมพลศึกษา และศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษารังสิต (ท้องฟ้าจำลองรังสิต)
• สถานคุ้มครองและพัฒนาคนพิการบ้านกึ่งวิถีชาย
• โรงพยาบาลธัญบุรี
• ศาลจังหวัดธัญบุรี
• สำนักงานอัยการจังหวัดธัญบุรี
• สถานีตำรวจภูธรธัญบุรี
• สวนสัตว์ดุสิตแห่งใหม่
• โรงเรียนธัญรัตน์
• โรงเรียนธัญสิทธิศิลป์
• สนามกอล์ฟรอยัลเจมส์ซิตี้
• ดูโฮม สาขารังสิต คลอง7
• วัดนาบุญ
• โรงเรียนธัญวิทยา (ตงมิ้น)
• มูลนิธิปวีณาหงสกุลเพื่อเด็กและสตรี
• สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 1
• สำนักงานเทศบาลตำบลธัญบุรี
• ห้างสรรพสินค้าโลตัส สาขารังสิต คลอง7
• โรงเรียนสารสาสน์วิเทศรังสิต
• โรงเรียนปิยวัฒนศาสตร์
• วัดอัยยิการาม
• วัดขุมแก้ว
• องค์การเภสัชกรรม
• โรงพยาบาลมหาวชิราลงกรณ์ ธัญบุรี (ศูนย์มะเร็งคลอง10)
• โรงเรียนสารสาสน์วิเทศปทุมธานี
• วัดสระบัว
• สำนักงานเทศบาลเมืองสนั่นรักษ์
• มัสยิดเราะห์มัดรัศมี
• มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ วิทยาเขตกรุงเทพ
• วิทยาลัยเทคนิคธัญบุรี
• วัดพิชิตปิตยาราม
• สำนักชลประทานที่ 11
• โรงเรียนธัญบุรี

• จังหวัดธัญญบูรี หรือธัญบุรี