Sharri (qytezë)

Dragashi

*Dragash* ose *Dragashi*,
*Sharr* ose *Sharri*
Драгаш / Dragaš
Dragashi Dragash ose Dragashi,; Sharr ose Sharri; Драгаш / Dragaš;
Qytezë dhe komunë
	Stema
	Koordinatat: 42°03′40″N 20°39′10″E / 42.06111°N 20.65278°E
Shteti	Kosova
Rajoni	Prizreni
Qeveria
• Kryetari	Behxhet Xheladini
• Komunal	430 km2 (170 sq mi)
Popullsia (2011[nevojitet citimi])
• Urban	1.098
• Komunal	34.827
• Dendësia (Komunal)	81/km2 (210/sq mi)
Zona kohore	UTC+1 (CET)
• Verës (DST)	UTC+2 (CEST)
Kodi postar	22000
Prefiksi	+381
Targa e automjeteve	04
Faqja zyrtare	kk.rks-gov.net/dragash

Dragashi ose Sharri (Cirilik serb: Драгаш, Dragaš), është qytezë dhe komunë që gjendet në Rajonin e Prizrenit të Kosovës. Sipas regjistrimit të popullsisë të vitit 2011, qyteti i Dragashit ka 1,098 banorë, ndërsa komuna ka 34,827 banorë. Emri shqiptar Sharri është një referencë për Malet e Sharrit.

Historia

Dragashi u emërua sipas familjes fisnike mesjetare serbe me të njëjtin emër, e cila i shërbeu Dushanit të Fuqishmit (r. 1331-1355) dhe Uroshit të Dobtit (r. 1355-1371). Nga viti 1877 deri në vitin 1913, Dragashi ishte pjesë e Vilajetit të Kosovës në Perandorinë Osmane. Nga viti 1929 deri në vitin 1941, Dragashi ishte pjesë e Banovinës së Vardarit të Mbretërisë së Jugosllavisë. Nga viti 1941 deri në vitin 1999 Dragashi ishte pjesë e krahinës autonome të Kosovës në kuadër të republikës së Serbisë dhe pjesë e federatës jugosllave.

Komuna e Gorës dhe rajoni i Opojës (i bashkangjitur komunës së Prizrenit) mbetën të ndara gjatë periudhës së Millosheviqit.^[1] Gjatë luftës së Kosovës (1999), shqiptarët nga Opoja ikën në Shqipërinë fqinje me makina, kamionë dhe traktorë së bashku me të tjerët në këmbë dhe pas konfliktit u kthyen në shtëpi. Pas luftës, komuna e Gorës me shumicë gorane u bashkua me rajonin e banuar me shqiptarë të Opojës për të formuar komunën e Dragashit nga Misioni i Kombeve të Bashkuara (UNMIK) dhe njësia e re administrative ka një shumicë shqiptare.^[2]

Qyteti i Dragashit është qendër rajonale dhe komunale për rajonin e Gorës dhe Opojës të komunës së Dragashit.^[1] Pas vitit 1999, Dragashi ka një popullsi të përzier gorane, të cilët jetojnë në lagjen e poshtme dhe shqiptarë në lagjen e sipërme që përbëjnë shumicën e banorëve.^[1]

Përveç qytetit multietik të Dragashit, goranët e Kosovës vazhdojnë të jetojnë në fshatra të banuara kryesisht nga komuniteti i tyre në Gorë dhe marrëdhëniet me shqiptarët mbeten të tensionuara. Shqiptarët jetojnë kryesisht në rajonin e Opojës.^[2] Martesa e përzier në mes të dy komuniteteve nuk ka me përjashtim të disa familjeve gorane që kanë emigruar në Prizren.^[1]

Gjeografia

Territori i komunës së Dragashit shtrihet në gjerësinë gjeografike veriore prej 41 52' 30" deri në 42 09' 03" dhe gjatësisë gjeografike prej 20 35' 39" deri në 20 48' 26". I gjithë territori është i rrethuar nga Malet e Sharrit, pastaj mali i Koritnikut, mali Gjalic dhe Cylen në drejtim të Prizrenit. Vetëm një pjesë e territorit në drejtim të Prizrenit është kodrinore me një pjerrësi relativisht të vogël me të cilën ky territor lidhet me pellgun e Prizrenit dhe përmes Prizrenit me botën.

Ekonomia

Punëdhënësit kryesorë në këtë zonë janë Komuna, Policia e Kosovës dhe kompanitë private si “KUK Commerc”, “Meka” dhe ish-ndërmarrjet shtetërore.

Të gjitha kompanitë kryesore vendore kanë qenë më parë shtetërore dhe, si kudo në Kosovë, aktualisht janë nën përgjegjësinë e AKM-së. Strategjia origjinale e UNMIK-ut ndaj këtyre ndërmarrjeve publike konsistonte në kryerjen e një procesi të 'komercializimit'. Ky proces besohej se ishte mënyra më e mirë për të ringjallur ndërmarrjet, megjithëse asnjë investitor i huaj nuk vendosi të investonte.

Demografia

Sipas regjistrimit të fundit zyrtar të bërë në vitin 2011, komuna e Dragashit ka 34,827 banorë. Bazuar në vlerësimet e popullsisë nga Agjencia e Statistikave të Kosovës në vitin 2016, komuna ka 34,349 banorë. Popullsia e komunës kryesisht jeton në zonat rurale (97%).

Komuna është e ndarë në rajonet e Opojës dhe Gorës. Shumica e goranëve jetojnë në Gorë, ndërsa shumica e shqiptarëve jetojnë në Opojë dhe janë popullsi shumicë e gjithë komunës..^[1]^[2]

Për shkak të rrethanave gjeopolitike, disa nga goranët vendas me kalimin e kohës janë deklaruar si shqiptarë, maqedonas, boshnjakë, bullgarë myslimanë, serbë, turq dhe myslimanë (kombësi).^[3] ^[4]

Viti/Etnia	Shqiptar	%	Goran	%	Total
Përbërja etnike
1991 regj.¹	22,802	59%	16,112	41%	38,914
Janar 1999 llog.²	27,633	61%	17,470	39%	45,103
Mars 2000 llog.³	24,856	72%	9,706	28%	34,562
2006 llog.³	22,800	57%	17,975	43%	40,775
Burimet: Është për tu theksuar se të dhëat për vitin 1991 janë politike dhe numrar janë të zmadhuara pa kuptimIt. 1.Federal Office of Statistics in Serbia 2. UNHCR Kosovo Village List 3.OSCE Field Office Sharr Ref: osce Arkivuar 5 mars 2016 tek Wayback Machine

Kultura

Para masave të dhunëshme serbe të viteve 1990 - 1999,, komuna e Sharrit ka pasur 7 biblioteka publike me një numër prej gjithsejt 52.300 librash. Biblioteka kryesore ka pasur 14.600 libra, derisa degët në Brod, Kurshevë, Breznë, Bellobradë, Bresanë dhe Blaqë kanë pasur 37.700 libra. Fatmirësisht, gjatë masave shtypëse serbe dhe luftës, librat nuk janë dëmtuar dhe është e vetmja komunë ku librat janë të paprekura. Së këndejmi, pas luftës, komuna e Sharrit ka 7 biblioteka me një numër prej gjithësejt 52.300 librash.

Burim i të dhënave

Dokumente të OSCE-së të gjetura në internet në vitin 2006, për profilet e komunave të Kosovës: mik/2005/02/1185_en.pdf Arkivuar 5 mars 2016 tek Wayback Machine
Dokumente të Rrjetës Elektronike të Organizatave Mjedisore Kosovare - Sharri.net 2006: Sharri.pdf
Dokumente të Postës dhe Telekomit Kosovës të gjetura në internet 2006:KodePostare.pdf Arkivuar 21 nëntor 2006 tek Wayback Machine
Dokumente të Misionit të Bibliotekës së Kosovës : Raporti i IFLA-s/FAIFE-së, prill 2000: Anex 3

Referime

^ ^a ^b ^c ^d ^e Schmidinger, Thomas (2013). Gora: Slawischsprachige Muslime zwischen Kosovo, Albanien, Mazedonien und Diaspora (në anglisht). Wiener Verlag. fq. 65. ISBN 9783944690049.
^ ^a ^b ^c Krasniqi, Elife (2016). "Social Change in Relation to Patriarchy after 1999 war in Opoja, Kosovo". përmbledhur nga Roth, Klaus; Kartari, Asker (red.). Culture of Crisis in Southeast Europe, Part I: Crises Related to Migration, Transformation, Politics, Religion, and Labour (në anglisht). LIT Verlag. fq. 191. ISBN 9783643907639.
^ "Albania's Gora Minority Takes Bulgarian Route to EU: Balkan Insight". www.balkaninsight.com (në anglisht). 2016-04-18. Marrë më 15 shtator 2017.
^ Bardhoshi, Nebi (2016). "Small Numbers, Big issues: The Border areas as Social Arena of Legal Systems". përmbledhur nga Schüler, Sonja (red.). Exchange, Dialogue, New Divisions?: Ethnic Groups and Political Cultures in Eastern Europe (në anglisht). LIT Verlag. fq. 85. ISBN 9783643802095.

Lidhje të jashtme

KK Sharri Arkivuar 12 korrik 2006 tek Wayback Machine
Asociacioni i Komunave të Kosovës
Rrjeta Elektronike e Organizatave Mjedisore Kosovare - Sharr - sharri.net

[Schmidinger65-1] Schmidinger, Thomas (2013). Gora: Slawischsprachige Muslime zwischen Kosovo, Albanien, Mazedonien und Diaspora (në anglisht). Wiener Verlag. fq. 65. ISBN 9783944690049.

[Krasniqi191-2] Krasniqi, Elife (2016). "Social Change in Relation to Patriarchy after 1999 war in Opoja, Kosovo". përmbledhur nga Roth, Klaus; Kartari, Asker (red.). Culture of Crisis in Southeast Europe, Part I: Crises Related to Migration, Transformation, Politics, Religion, and Labour (në anglisht). LIT Verlag. fq. 191. ISBN 9783643907639.

[3] "Albania's Gora Minority Takes Bulgarian Route to EU: Balkan Insight". www.balkaninsight.com (në anglisht). 2016-04-18. Marrë më 15 shtator 2017.

[Bardhoshi85-4] Bardhoshi, Nebi (2016). "Small Numbers, Big issues: The Border areas as Social Arena of Legal Systems". përmbledhur nga Schüler, Sonja (red.). Exchange, Dialogue, New Divisions?: Ethnic Groups and Political Cultures in Eastern Europe (në anglisht). LIT Verlag. fq. 85. ISBN 9783643802095.

[1]