Jump to content

Ivan Aivazovski

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Ivan Ajvazovski
Autoportreti, 1874[1]
U lind nëHovhannes Aivazian (u pagëzua)
29 korrik (S.V. 17 korrik) 1817
Feodosia, Taurida, Perandoria Ruse
Vdiq2 maj (S.V. 19 prill) 1900 (82 vjeç)
Feodosia, Perandoria Ruse
Vendi i prehjesKisha armene Shën Sargis, Feodosia
KombësiaArmenë
ArsimiAkademia Perandorake e Arteve (1839)
Njohur përPiktura, vizatimi
LëvizjetRomantizmi i vonëshme[2]
Bashkëshorti/jaJulia Graves (1848–77)
Anna Burnazian (1882–1900)

Ivan Konstantinoviç Ajvazovski (Armenisht: Հովհաննես Այվազյան Hovhannes Ajvazjan; Rusisht: Иван Константинович Айвазовский; 29 korrik 1817 – 2 maj 1900) ishte një piktor armen i një Romantizimi të vonë që konsiderohet si një nga mjeshtrat më të mëdhenj të artit detar. I pagëzuar si Hovhannes Aivazian, ai lindi në një familje armene në portin e Detit të Zi të Feodosisë në Krimea dhe ishte kryesisht i vendosur atje.

Pas arsimit të tij në Akademinë Perandorake të Arteve në Shën Petersburg, Aivazovsky udhëtoi në Evropë dhe jetoi për pak kohë në Itali në fillimin e viteve 1840. Ai më pas u kthye në Rusi dhe u emërua piktori kryesor i Marinës Ruse. Aivazovsky kishte lidhje të ngushta me elitën ushtarake dhe politike të Perandorisë Ruse dhe shpesh merrte pjesë në manovra ushtarake. Ai u sponsorizua nga shteti dhe u vlerësua mirë gjatë jetës së tij. Thënia "e denjë për furçën e Aivazovskit", e popullarizuar nga Anton Çehovi, u përdor në Rusi për të përshkruar diçka të bukur. Ai mbetet shumë i popullarizuar në Rusi në shekullin e 21-të.[3]

Një prej artistëve më të shquar armenë të kohës së tij, Aivazovsky ishte gjithashtu i njohur jashtë Perandorisë Ruse. Ai mbajti ekspozita të shumta vetjake në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara. Gjatë karrierës së tij gati 60-vjeçare, ai krijoi rreth 6,000 piktura, duke e bërë atë një nga artistët më pjellorë të kohës së tij.[4][5] Pjesa dërrmuese e punimeve të tij janë peisazhe, por ai shpesh përshkruante skena beteje, tema armene dhe portrete. Shumica e punimeve të Aivazovskit ruhen në muze ruse, ukrainase dhe armene si dhe koleksione private.

Jeta

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
A self-portrait drawing, 1830s–1840s
Njě autoportret, vitet 1830-1840[6]

Ivan Aivazovsky lindi më 17 korrik (29 në stil të ri) 1817 në qytetin e Feodosia (Theodosia), Krimea, Perandoria Ruse.[7] Në regjistrat e pagëzimit të Kishës Apostolike Armene të Shën Sargis, Aivazovsky ishte regjistruar si Hovnes, djali i Gevorg Aivazian (Armenisht: Գէորգ Այվազեանի որդի Յօհաննեսն). Gjatë studimit të tij në Akademinë Perandorake të Arteve, ai ishte i njohur në rusisht si Ivan Gaivazovsky (Иванъ Гайвазовскій në drejtshkrimin para vitit 1918).[8] Ai u bë i njohur si Aivazovsky që nga 1840, ndërsa ishte në Itali. Ai nënshkroi një letër të vitit 1844 me një interpretim të italianizuar të emrit të tij: "Giovani Aivazovsky".[9]

Babai i tij, Konstantin, ishte një tregtar armen nga rajoni Galicia. Familja e tij kishte migruar në Evropë nga Armenia Perëndimore në shekullin e 18-të. Pas konflikteve të shumta familjare, Konstantin u largua nga Galicia për në Moldavi, më vonë u transferua në Bukovina, përpara se të vendosej në Feodosia në fillim të viteve 1800. Ai fillimisht njihej si Gevorg Aivazian (Haivazian ose Haivazi), por ai e ndryshoi mbiemrin e tij në Gaivazovsky duke shtuar "-sky" polake. Nëna e tij, Ripsime, ishte një armene Feodosia. Çifti kishte pesë fëmijë - tre vajza dhe dy djem. Vëllai i madh i Aivazovskit, Gabriel, ishte një historian i shquar dhe një kryepeshkop Apostolik Armen.

Edukimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Aivazovsky i ri mori edukim famullitar në kishën armene të Shën Sargis në Feodosia. Ai u mësua për vizatim nga Jacob Koch, një arkitekt vendas. Aivazovsky u transferua në Simferopol me familjen e Guvernatorit të Taurida Alexander Kaznacheyev në vitin 1830 dhe ndoqi gjimnazin rus të qytetit.[10] Në vitin 1833, Aivazovsky arriti në kryeqytetin rus, Shën Petersburg, për të studiuar në Akademinë Perandorake të Arteve në klasën e peizazhit të Maksim Vorobyov. Në vitin 1835, ai u vlerësua me një medalje argjendi dhe u emërua asistent i piktorit francez Philippe Tanneur (fr).[11] Në shtator 1836, Aivazovsky u takua me poetin kombëtar rus Aleksandër Pushkin gjatë vizitës së këtij të fundit në Akademi.[12][13] Në vitin 1837, Aivazovsky u bashkua me klasën e pikturës së betejës të Alexander Sauerweid dhe mori pjesë në stërvitjet e Flotës Baltike në Gjirin e Finlandës.[14] Në tetor 1837, ai u diplomua në Akademinë Perandorake të Arteve me një medalje të artë, dy vjet më herët sesa ishte parashikuar.[15][16][4] Aivazovsky u kthye në Feodosia më 1838 dhe kaloi dy vjet në vendlindjen e tij në Krimea. Në vitin 1839, ai mori pjesë në stërvitje ushtarake në brigjet e Krimesë, ku u takua me admiralët rusë Mihail Lazarev, Pavel Nahimov dhe Vladimir Kornilov.[7][17]

Vizita e parë në Evropë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Alexey Tyranov's Portrait of Aivazovsky from 1841
Portreti i Aivazovsky nga Alexey Tyranov, 1841

Në vitin 1840, Aivazovsky u dërgua nga Akademia Perandorake e Arteve për të studiuar në Evropë.[15][14] Ai së pari udhëtoi për në Venediku përmes Berlinit dhe Vjenës dhe vizitoi San Lazzaro degli Armeni, ku ishte vendosur një kongregacion i rëndësishëm katolik armene dhe vëllai i tij Gabriel jetonte në atë kohë. Aivazovsky studioi dorëshkrime armene dhe u njoh me artin armen.[18] Ai u takua me romancierin rus Nikolai Gogol në Venedik. Ai më pas u drejtua për në Firence, Amalfi dhe Sorrento. Në Firence, ai u takua me piktorin Aleksandër Ivanov.[14] Ai mbeti në Napoli dhe Romë midis viteve 1840 dhe 1842. Aivazovsky u ndikua shumë nga arti italian dhe muzetë e tyre u bënë "akademia e dytë" për të.[18] Sipas Rogachevskit, lajmet për ekspozitat e suksesshme në Itali arritën në Rusi. Papa Gregori XVI e dha atë me një medalje të artë.[19] Ai më pas vizitoi Zvicrën, Gjermaninë, Holandën dhe Britaninë, ku u takua me piktorin anglez J. M. W. Turner i cili, "u trondit aq shumë nga fotografia e Aivazovskit, Gjiri i Napolit në një natë me hënë, saqë ai i kushtoi një lavdi të rimuar në italisht Aivazovskit".[17][14] Në një ekspozitë ndërkombëtare në Louvre, ai ishte përfaqësuesi i vetëm nga Rusia.[18] Në Francë, ai mori një medalje të artë nga Académie royale de peinture et de sculpture. Ai më pas u kthye në Napoli përmes Marsejës dhe përsëri vizitoi Britaninë, Portugalinë, Spanjën dhe Maltën më 1843. Aivazovsky u admirua në të gjithë Evropën.[17] Ai u kthye në Rusi përmes Parisit dhe Amsterdamit më 1844.[17]

Kthimi në Rusi dhe martesa e parë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ngritja në famë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Udhëtime dhe vlerësime: vitet 1860–1880

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Martesa e dytë dhe jeta e mëvonshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Vdekja

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Aivazovsky vdiq më 19 prill (2 maj në stil të ri) 1900 në Feodosia.[19] Në përputhje me dëshirat e tij, ai u varros në oborrin e kishës armene të Shën Sargisë.[20] Një sarkofag prej mermeri të bardhë u bë nga skulptori italian L. Biogiolli në vitin 1901.[21] Një citim nga Historia e Armenisë së Movses Khorenatsi në armenishten klasike është gdhendur në gurin e tij të varrit: Մահկանացու ծնեալ անմահ զիւրն յիշատակ եթող (Mahkanatsu tsneal anmah ziurn yishatak yetogh),[22] që do të thotë: "Ai lindi një i vdekshëm, la një trashëgimi të pavdekshme" ose "Lindi si i vdekshëm, la kujtesën e pavdekshme të vetvetes". Mbishkrimi rus poshtë lexon: Профессоръ Иванъ Константиновичъ АЙВАЗОВСКIЙ 1817—1900, "Profesor Ivan Konstantinovich Aivazovsky 1817-1900".

Pas vdekjes së tij, gruaja e tij Anna bëri një jetë përgjithësisht të izoluar, duke jetuar në disa dhoma që kishte mbajtur pas shtetëzimit, deri në vitin 1941.[23] Ajo vdiq më 25 korrik 1944 dhe u varros pranë Aivazovsky. Dy nga vajzat e tij (Maria dhe Alexandra) u larguan nga Rusia pas Revolucionit të vitit 1917, ndërsa dy të tjera vdiqën menjëherë pas kësaj: Yelena në vitin 1918 dhe Zhanna në vitin 1922.[23]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shënimet

Citatet

  1. ^ Markina, Lyudmila (2017). "The Many Faces of Ivan Aivazovsky". Tretyakov Gallery Magazine (në anglisht). 54 (1).
  2. ^ "Вера Бодунова: Айвазовский — свой среди чужих". Kommersant (në rusisht). Nr. 137. 30 korrik 2016. fq. 4. Это художник, который считается поздним романтиком.
  3. ^ "Poll reveals Russians enjoy Aivazovsky's paintings more than other artists' works" (në anglisht). TASS. 28 korrik 2017. Arkivuar nga origjinali më 22 tetor 2020. Marrë më 22 shtator 2020.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
  4. ^ a b Leek 2012, f. 178.
  5. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Lang
  6. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura km.ru
  7. ^ a b Ghazarian 1974, pp. 350–351
  8. ^ Petrov, Pyotr [in rusisht] (1887). Указатель к Сборнику матеріалов для исторіи Императорской С.-Петербургской Академіи художеств за сто лѣт ея существованія [Index to the collection of materials for the history of the Imperial St. Petersburg Academy of Arts for 100 years of its existence] (në rusisht). St. Petersburg: M. M. Stasulevich. fq. 51.
  9. ^ "AIVAZOVKSY, Ivan (1817–1900). Autograph letter signed ('Giovani Aivazovsky') to Auguste Vecchy, St Petersburg, 28 August 1844, in eccentric Italian" (në anglisht). Christie's. Marrë më 18 janar 2014.
  10. ^ Bobkov, V. V. (2010). "Феодосийский Градоначальник Александр Иванович Казначеев: Основные Вехи Административной Деятельности [Feodosia Mayor Alexander Ivanovich Kaznacheyev: Major Milestones In Administrative Activities]" (PDF) (në rusisht). Simferopol: Tavrida National V.I. Vernadsky University: 39–40. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 mars 2016. Marrë më 2 shkurt 2014. {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!)
  11. ^ "Ayvazovskiy (Gayvazovskiy), Ivan (Oganes) Konstantinovich" (në anglisht). Galeria e Tretyakov. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2014.
  12. ^ Briggs, A.D.P., red. (1999). Alexander Pushkin: a celebration of Russia's best-loved writer (në anglisht). London: Hazar Publishing. fq. 219. ISBN 1-874371-14-8.
  13. ^ "Sotheby's Russian Art Evening sale" (PDF) (në anglisht). Sotheby's. 9 qershor 2008. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 24 shtator 2015. Marrë më 2 shkurt 2014.
  14. ^ a b c d "Hovhannes Aivazovsky" (në anglisht). RusArtNet.com The Premier Site for Russian Culture. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2014.
  15. ^ a b Bolton 2010, f. 140.
  16. ^ Mikaelian 1991, f. 59.
  17. ^ a b c d Bolton 2010, f. 141.
  18. ^ a b c Khachatrian "The Sea Poet"
  19. ^ a b Rogachevsky, Alexander. "Ivan Aivazovsky (1817–1900)" (në anglisht). Tufts University. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2014.
  20. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura artrenewal
  21. ^ Yefremova, Svetlana (24 korrik 2008). "Оставил о себе бессмертную память". Respublika Krym (në rusisht). Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2014.
  22. ^ "Այվազովսկի Հովհաննես Կոստանդնի" [Aivazovsky Hovhannes Konstandni] (në armenisht). Galeria Kombëtare e Armenisë. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2014.
  23. ^ a b Pogrebetskaya, Irina (2017). "Aivazovsky's Estates and Lands". Tretyakov Gallery Magazine (në anglisht). Galeria Tretyakov. 54 (1). Arkivuar nga origjinali më 25 dhjetor 2018. Marrë më 5 janar 2019.. Originally published in Pogrebetskaya, I.M. 'Aivazovsky’s Estates and Lands' // Materials of research conference “Ivan Aivazovsky’s Artistic Heritage and Traditions”, dedicated to the centenary of Aivazovsky’s death and the 120th anniversary of the Gallery inauguration. Aivazovsky Picture Gallery, Feodosia, 2000. pp. 28-33

Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "rusmuseum.ru" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.
Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "athenaeum" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.
Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "Gomtsyan" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.
Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "Obukhovska" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.
Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "Whitmore" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.
Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "paulfrasercollectibles" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.

Gabim referencash: <ref> etiketa me emrin "feodos" e percaktuar ne <referenca> nuk është përdorur në tekst paraprak.

Bibliografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Ivan_Aivazovski&oldid=2722929"