Jump to content

Gjiri i Adenit

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Gjiri i Adenit, në hartë.

Gjiri i Adenit (Arabisht: خليج عدن, Somalisht: Gacanka Cadmeed 𐒅𐒖𐒐𐒕𐒌 𐒋𐒖𐒆𐒗𐒒) është një gji me ujë të thellë i Oqeanit Indian midis Jemenit në veri, Detit Arabik në lindje, Xhibutit në perëndim dhe Kanalit Guardafui, Socotra dhe Somalisë në jug. Në veriperëndim, ajo lidhet me Detin e Kuq përmes ngushticës Bab-el-Mandeb dhe lidhet me Detin Arabik në lindje. Në perëndim, ajo ngushtohet në Gjirin e Tadjoura në Xhibuti. Ridge Aden shtrihet përgjatë mesit të Gjirit dhe po bën që ai të zgjerohet rreth 15 mm në vit.

Grekët e lashtë e konsideronin gjirin si një nga pjesët më të rëndësishme të detit Eritre. Më vonë ajo u dominua nga myslimanët, pasi zona përreth gjirit u konvertua në Islam. Nga fundi i viteve 1960 e tutje, filloi të kishte një prani të shtuar detare sovjetike në Gji. Rëndësia e Gjirit të Adenit ra kur u mbyll kanali i Suezit, por ai u rivitalizua kur kanali u rihap në vitin 1975, pasi u thellua dhe u zgjerua nga qeveria egjiptiane.

Rruga ujore është pjesë e rrugës së rëndësishme të transportit të Kanalit të Suezit midis Detit Mesdhe dhe Detit Arabik në Oqeanin Indian, me 21,000 anije që kalojnë gjirin çdo vit. Kjo rrugë përdoret shpesh për dërgimin e naftës së Gjirit Persik, duke e bërë gjirin një rrugë integrale ujore në ekonominë botërore. Qytetet e rëndësishme përgjatë Gjirit të Adenit përfshijnë Adenin në Jemen. Qytetet e tjera të Jemenit janë Zinjibar, Shuqrah, Ahwar, Balhaf, Mukalla. Në anën e Afrikës së Bririt, qytetet Xhibuti, Berbera dhe Bosaso.

Pavarësisht mungesës së objekteve të peshkimit tregtar në shkallë të gjerë, vija bregdetare mbështet shumë qytete dhe fshatra të izoluar të peshkimit. Gjiri i Adenit është i pasur me peshq, breshka dhe karavidhe. Peshkimi lokal bëhet afër bregut; sardelet, toni, peshku i mbretit dhe skumbri përbëjnë pjesën më të madhe të kapjeve vjetore. Në vend peshkohen edhe karavidhe dhe peshkaqenë.