Stanisław Dubois

Stanisław Dubois

Pełne imię i nazwisko	Stanisław Józef Dubois
Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1901 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	21 sierpnia 1942 KL Auschwitz, Oświęcim, Polska pod okupacją III Rzeszy
Poseł na Sejm RP II i III kadencji
Okres	od 1928 do 1933
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Przewodniczący Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Białymstoku
Okres	od 1928 do 1933
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Stanisław Dubois

Stanisław Józef Dubois

kapral
Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1901 Warszawa
Data śmierci	21 sierpnia 1942
Przebieg służby
Siły zbrojne	Polska Organizacja Wojskowa Milicja Ludowa PPS Wojsko Polskie Czerwone Harcerstwo Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego Czerwona Strzała OM TUR Służba Zwycięstwu Polski Barykady Wolności Związek Organizacji Wojskowej
Jednostki	Grupa Wawelberg
Stanowiska	Przewodniczący Czerwonego Harcerstwa Organizator Czerwonej Strzały OM TUR Komendant Barykad Wolności
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka Bitwa Warszawska III powstanie śląskie II wojna światowa

Stanisław Józef Dubois (ur. 9 stycznia 1901 w Warszawie, zm. 21 sierpnia 1942 w KL Auschwitz) – polski działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, publicysta. Brał udział w powstaniu śląskim i wojnie polsko-bolszewickiej 1920. Był twórcą i przewodniczącym Czerwonego Harcerstwa TUR. W latach 1928–1933 sprawował mandat posła II i III kadencji Sejmu RP, a od 1938 – radnego Warszawy. Pracował na stanowisku sekretarza redakcji gazety Robotnik. Jako przeciwnik rządzącej po 1926 r. sanacji został w 1930 r. uwięziony w Twierdzy Brzeskiej, a następnie skazany w procesie brzeskim na trzy lata więzienia. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r., a następnie w lewicowej konspiracji antyhitlerowskiej. Niespełna rok po klęsce Polski został aresztowany i trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie uczestniczył w obozowej konspiracji ppor. Witolda Pileckiego. Rozstrzelany w 1942.

Był synem Mieczysława, adwokata pracującego w charakterze radcy prawnego w Kasie Przemysłowców Warszawy i Stanisławy z domu Rafalskiej. Pradziadem jego był Karol August Dubois, paryżanin, oficer armii napoleońskiej, który po 1812 r. aż do śmierci pracował jako nauczyciel gimnazjalny na Podolu i Wołyniu^[1]. W trakcie nauki w gimnazjach im. Mikołaja Reja, Jana Zamoyskiego i Wojciecha Górskiego był członkiem tajnego harcerstwa. W szkole Górskiego zorganizował wraz z pięcioma kolegami kółko samokształceniowe Znicz, które wydawało pisemko „Museion”^[2]. Poglądy socjalistyczne przyjął pod wpływem swego nauczyciela literatury polskiej z gimnazjum Norberta Barlickiego. Jego przyjaciel, Walery Zbijewski wspominał:

W 1918 r. Dubois wstąpił do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej, późniejszego Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej (ZPMS). Organizacja ta działała pod patronatem PPS – dotychczasowej PPS-Frakcji Rewolucyjnej. W ZPMS był redaktorem pisma Jutro, pisząc pod ps. S-ek. Według informacji przekazanej w biogramie sejmowym, w tym czasie przebywał w więzieniu niemieckim za działalność w organizacjach socjalistycznych^[4], lecz brak na to potwierdzenia w źródłach.

We wrześniu 1918 r. Dubois został członkiem PPS. Uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich na terenie Warszawy. Według jego własnej relacji należał wówczas także do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) i Milicji Ludowej PPS^[5]. Jesienią 1918 r. został uczniem gimnazjum w Płocku, gdzie założył z kolegami czasopismo socjalistycznej młodzieży szkolnej Znicz. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości brał udział w organizacji wyborów do Rady Delegatów Robotniczych w Warszawie. Na wiosnę 1919 r. powrócił do stolicy, w celu podjęcia nauki w Gimnazjum Rocha Kowalskiego. W tym czasie na Zjeździe ZPMS został wybrany przewodniczącym jej Komitetu Centralnego^[6].

Na wieść o wybuchu powstania na Śląsku 29 sierpnia 1919 r. wraz z całym zarządem ZPMS przedostał się na teren walk^[7]. Po powstaniu wraz z innymi członkami PPS i Narodowej Partii Robotniczej (NPR) działał na rzecz wsparcia Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska w Wydziale Plebiscytowym „B” Oddziału II Sztabu Generalnego WP na czele z por. Tadeuszem Puszczyńskim. Został też jednym z założycieli Uniwersytetu Robotniczego im. Franciszka Morawskiego^[8].

W 1920 r. Dubois wstąpił ochotniczo do wojska i uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W czasie Bitwy Warszawskiej został ranny w nogę^[9].

W 1921 r. ponownie udał się na Śląsk, aby wziąć udział w trzecim powstaniu śląskim. Walczył w jednostce dywersyjnej „Wawelberg”. W pododdziale, dowodzonym przez kpr. Bohdana de Nisaua ps. Zagozda (oddział ppor. Lucjana Miładowskiego), dosłużył się stopnia kaprala. W skład pododdziału wchodzili również: kpr. Wiktor Wiechaczek, Stanisław Saks i Stanisław Leśniewski. 31 maja 1921 r. brał udział w akcji wysadzenia mostu drogowego na trasie Gogolin – Strzelce Opolskie i zniszczenia torów kolejowych na linii Opole – Strzelce Opolskie^[10].

Za czyny, dokonane podczas wojny polsko-bolszewickiej i powstań na Śląsku, został odznaczony w 1921 r. Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy.

W 1920 Dubois rozpoczął studia na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. W trakcie studiów objął funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Bratniej Pomocy WWP^[11]. Po rozłamie w ZPMS dokonanym przez komunistów w sierpniu 1921 kontynuował działalność organizacji aż do jej zaniku w 1922^[12]. W maju 1922 Dubois razem z Wacławem Brunerem i Bohdanem de Nissau był jednym z organizatorów I Zjazdu Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej.

Po utworzeniu w 1922 Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR) wstąpił w jego skład. 15 kwietnia 1923 znalazł się w Centralnym Wydziale Młodzieży, powołanym przez Zarząd Główny TUR. Współpracował w nim z Wacławem Brunerem (przewodniczącym), Władysławem Landau, Ludwikiem Cohnem, Stanisławem Garlickim, Stanisławem Niemyskim, Eugenią Pragierową^[13], Mieczysławem Tyllem i Lucyną Woliniewską. W pierwszych trzech latach istnienia działalność Wydziału koncentrowała się na jednoczeniu organizacji młodzieżowych – dotychczasowych kół ZPMS oraz Związku Polskiej Młodzieży Robotniczej „Siła” – w koła młodzieży TUR. Nawiązano też współpracę ze śląskim Stowarzyszeniem Młodzieży Robotniczej „Siła”. Pod koniec 1924 r. koła młodzieży TUR liczyły 1500, w 1926 r. – 4901 członków, zrzeszonych w 59 organizacjach^[14]. Na II Zjeździe TUR w listopadzie 1925 wydano zgodę na tworzenie autonomicznych struktur młodzieżowych.

Na zjeździe młodzieżówki TUR w lutym 1926 w Warszawie została powołana Organizacja Młodzieży TUR (OM TUR). Dubois wszedł do Komitetu Centralnego. Został również przewodniczącym komitetu redakcyjnego pisma Głos Młodzieży Robotniczej. Był komendantem pierwszego krajowego zlotu młodzieży robotniczej odbytego w maju 1927 oraz jednym z organizatorów Dnia Młodzieży Robotniczej organizowanego coroczne 6 października. W lutym 1929 na II Zjeździe OM TUR Dubois został wybrany na wiceprzewodniczącego Komitetu Centralnego OM TUR.

26 kwietnia 1926 Dubois wraz z grupą młodzieży socjalistycznej wziął udział w zgromadzeniu młodzieży akademickiej organizowanym przez organizacje narodowe. W trakcie spotkania doszło do wydarzenia, które zaważyło na jego przyszłości. Dubois przed rozpoczęciem wiecu, spoliczkował działacza młodzieży narodowej Antoniego Opęchowskiego. Tenże (prawdopodobnie agent policji) zadenuncjował Dubois w 1941. W sierpniu 1943 Opęchowski został zlikwidowany przez Armię Krajową^[15].

W 1929 był współtwórcą i przewodniczącym Referatu Harcerskiego przy Komitecie Centralnym OM TUR, od 1931 do 1939 przewodniczącym Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR. Pierwsze gromady (drużyny) zakładał już w 1926 w Warszawie z Eugenią Pragierową, Stanisławem Garlickim i Józefem Deptułą.

Od listopada 1927 do lutego 1928 jako przedstawiciel OM TUR wchodził w skład Zarządu Związków Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych RP, któremu przewodniczył Rajmund Jaworowski^[16].

Od września do listopada 1922 (Biała) – wspierał Kazimierza Czapińskiego w zwycięskiej kampanii wyborczej do Sejmu. Redagował m.in. dwutygodnik OKR PPS w Białej – „Wiadomości Społeczne”. Sukcesy dziennikarskie spowodowały, iż Czapiński polecił go redaktorowi naczelnemu Robotnika Feliksowi Perlowi^[17]. Rozpoczął wówczas współpracę z centralnym organem PPS. W 1925 Feliks Perl zaangażował Dubois na stanowisko sekretarza redakcji Robotnika, które z przerwami pełnił do 1939. W związku z działalnością redakcyjną otrzymał w styczniu 1928 dwa wyroki, po miesiącu aresztu, które jednak nie zostały wykonane. W zespole redakcyjnym, na zmianę z Bolesławą Kopelówną pełnił funkcje sekretarza redakcji, pisał artykuły oraz prowadził rubrykę Przegląd Prasy. Jak wspominał Jan Mulak, terminujący wówczas w gazecie:

W trakcie przewrotu majowego w 1926 PPS aktywnie wsparła Piłsudskiego formując bataliony robotnicze, oraz organizując 13 maja kluczowy dla przebiegu wydarzeń strajk Związku Zawodowego Kolejarzy^[20]. Postawa PPS spowodowała wydanie przez Komisariat Rządu m. stoł. Warszawy decyzji o zawieszeniu wydawania „Robotnika”. Redaktor naczelny Feliks Perl podjął decyzję o dalszym wydawaniu gazety w formie jednodniówki^[21]. Całą pracę wydawniczą w tych dniach wziął na siebie Dubois wraz z Janem Maurycym Borskim. Samodzielnie obaj wydali kolejne numery gazety^[22]. Poparcie PPS dla Piłsudskiego, jako przyszłego prezydenta zostało wyrażone 26 maja na pięciu wiecach socjalistycznych w Warszawie^[23]. Tym większym zaskoczeniem okazała się odmowa przyjęcia wyboru na stanowisko Prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 31 maja. W tym dniu odbywała się wielka manifestacja PPS na Placu Teatralnym, w trakcie której Dubois w przemówieniu potępił Piłsudskiego za tę decyzję^[24].

Po demonstracyjnych spotkaniach premiera Józefa Piłsudskiego z przedstawicielami polskiej arystokracji w październiku 1926 na zamku w Nieświeżu i w Dzikowie, oraz wprowadzeniu przedstawicieli obozu konserwatywnego do rządu (według relacji Józefa Mieszkowskiego) Dubois zwrócił na ręce Piłsudskiego otrzymany za zasługi bojowe Krzyż Walecznych^[25]. Według tej samej relacji, wywołało to pogróżki pod adresem Dubois, a nawet stało się przyczyną umieszczenia go na liście więźniów w 1930^[25]. Sprawa zwrócenia Krzyża Walecznych nie była potwierdzana w żadnych innych publikowanych źródłach i relacjach.

Już w 1923 Dubois rozpoczął działalność polityczną na Podlasiu. 10 marca 1923 wraz z Tadeuszem Wieniawą-Długoszowskim (bratem generała) zadebiutował na wiecu w Łomży na uroczystościach 30-lecia PPS. W maju 1923, wraz ze Stanisławem Garlickim, był organizatorem wiecu w Ostrowi Mazowieckiej. Ogółem w latach 1923–1939 Dubois odbył na terenie województwa białostockiego, co najmniej 189 wieców, zebrań i odczytów w 35 miejscowościach^[26]. Dzięki jego aktywności, PPS uzyskała w wyborach parlamentarnych w marcu 1928 w okręgu nr 4 (Ostrów Mazowiecka, Bielsk Podlaski, Wysokie Mazowieckie) 16,96% głosów^[27], wobec 3,65% uzyskanych w wyborach w 1922. Najlepsze wyniki osiągnięto w powiecie bielskim – 25,4%^[4], zwłaszcza na obszarach wiejskich zamieszkałych przez ludność białoruską, w gminach Pasynki – 82,2%, Kleszczele – 73,8%, Łosinka (wraz z Hajnówką) – 76,7%. Dzięki zwycięstwu PPS, Dubois został wybrany posłem na Sejm II kadencji. Akcja wyborcza była o tyle trudna, że na początku kampanii Dubois złamał nogę^[28]. W kampanii efektywnie wspierali go działacze PPS, OM TUR i ZNMS z Warszawy: Józef Mieszkowski, Tadeusz Jabłoński, Stanisław Niemyski, Kazimierz Wojciechowski, Ludwik Cohn, Stanisław Garlicki. Istotnym wsparciem był też socjalistyczny magistrat w Ostrowi Mazowieckiej na czele z burmistrzem Stanisławem Leśniewskim, działaczem ZNMS i PPS. Okręg, gdzie działał Dubois, żartobliwie nazywano „okręgiem wyborczym ZNMS” – z uwagi na liderów listy i zaangażowanie działaczy młodzieżowych^[24]. W Sejmie II kadencji 27-letni Dubois był, obok Adama Ciołkosza, najmłodszym posłem. Wszedł do komisji opieki społecznej i inwalidzkiej^[29].

W październiku 1928 Dubois został wybrany na przewodniczącego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS Białystok (pełnił tę funkcję do 1933)^[30]. W 1929 wspierał kampanię wyborczą PPS do Rady Miejskiej w Grodnie, zaś w Białymstoku, po wyborach we wrześniu 1934, frakcja socjalistyczna demonstracyjnie zgłosiła jego kandydaturę na prezydenta miasta. Propozycja została jednak odrzucona z powodów formalnych.

W 1929 Dubois organizował na terenie województwa białostockiego kampanię przeciwko łamaniu demokracji w państwie. Po najściu oficerów na Sejm w październiku 1929, z polecenia wojewody odmówiono zgody na zorganizowanie z jego udziałem, w dniu 3 listopada 10 wieców protestacyjnych w tej sprawie. Wojewoda zakazał również organizowania kolejnych – w Hajnówce i Białowieży, z okazji 25 rocznicy demonstracji na Placu Grzybowskim. Mimo tego odbyły się one w ramach spotkań poselskich. Dotarciu Dubois na wiec próbowała przeszkodzić policja, która zatrzymała ciężarówkę, potem taksówkę, którymi usiłował dotrzeć do celu. W końcu na wiec Dubois dojechał rowerem^[31]. W sprawie o „udział w zbiegowisku publicznym, które dopuściło się oporu wobec władzy” zostało wszczęte śledztwo^[32]. Podczas organizacji obchodów 1 maja 1929 Dubois został zatrzymany na dworcu w Białymstoku, w celu wylegitymowania. Wypuszczono go dopiero po zakończeniu Święta Pracy^[33].

Dubois organizował działania na terenie całego kraju. 3 lipca 1929 przemawiał na zlocie tysiąca działaczy TUR w Ząbkowicach. Po próbie rozbicia pochodu OM TUR przez policję 5 października 1929 organizował i przemawiał na wiecu przed redakcją Robotnika. 1 listopada 1929, podczas starcia przy Cytadeli Warszawskiej po wiecu PPS, organizowanym ku czci ofiar rewolucji 1905–1907, on i Adam Pragier zostali zranieni przez policję. Jak twierdził Adam Pragier, atak policyjny był prowokacją przeciw PPS, skierowaną na podburzenie zebranych do antyrządowych okrzyków. Prowokacja i atak na posłów spotkały się z ostrym protestem marszałka Ignacego Daszyńskiego, który skierował pisma w tej sprawie do premiera i ministra spraw wewnętrznych^[34].

W czerwcu 1930 Dubois przemawiał na zlocie młodzieży robotniczej we Lwowie. W lipcu 1930 uczestniczył w zlocie blisko 2 tys. młodych socjalistów Zagłębia Dąbrowskiego. Brał również udział w działaniach na rzecz powołania Centrolewu i w kongresie krakowskim. W doniesieniach policyjnych z września 1930 stwierdzono:

30 sierpnia 1930 r. Sejm został rozwiązany. Kilkunastu posłów, których już nie chronił mandat poselski zostało uwięzionych. Dubois znalazł się wśród nich. Akcję aresztowania przeprowadzono na wyraźne polecenie Józefa Piłsudskiego śledzącego na bieżąco akcję zatrzymań.

W nocy z 9 na 10 września 1930 r. Dubois został aresztowany i osadzony w twierdzy brzeskiej. W tym czasie jego żona poroniła i była umierająca. Z tego powodu Dubois pod dozorem przybył na jeden dzień do Warszawy^[36]. Lidia Ciołkoszowa wspominała:

Dubois znajdował się w areszcie w Brześciu do 22 listopada 1930 r., jednak nie przeszkodziło mu to w kandydowaniu do kolejnych wyborów parlamentarnych – 16 listopada z okręgu Ostrów Mazowiecka. Kandydował z listy nr 7 z ramienia Związku Obrony Prawa i Wolności Ludu Stronnictw Centrolewu, zrzeszającego PPS, PSL „Wyzwolenie”, PSL „Piast” i NPR. Osobisty jego udział w kampanii wyborczej był jednak niemożliwy. Mimo nacisku władz, nikt z uwięzionych w twierdzy brzeskiej polityków, poza Adamem Pragierem, nie zrezygnował z kandydowania do Sejmu. W wyborach Dubois przegrał z Michałem Rogiem. Jednak, po dokonaniu podziału wszystkich mandatów poselskich w skali ogólnopaństwowej, Róg objął mandat z listy państwowej, a zwolniony przezeń mandat z listy okręgowej objął Dubois^[38].

22 listopada 1930 r. wraz Norbertem Barlickim i Adamem Ciołkoszem Dubois został przeniesiony do więzienia w Grójcu, skąd 29 grudnia 1930 r. zwolniono go jako ostatniego, wraz z Kazimierzem Bagińskim^[39], za kaucją 10 tys. zł. Kaucję tę podobno wpłacił Ludwik Cohn^[40]. Z więzienia do Warszawy przywiózł go taksówką Tadeusz Jabłoński z OM TUR^[41].

W marcu 1931 r. w trakcie debaty sejmowej nad zmianą rozporządzenia Prezydenta RP o Krzyżu i Medalu Niepodległości zaatakował rząd:

Od października 1931 r. do stycznia 1932 r. był sądzony w tzw. procesie brzeskim przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Obrońcami Dubois byli adwokaci Kazimierz Sterling i Stanisław Benkiel. W dniu 26 października 1931 r. odczytano akt oskarżenia. W uzasadnieniu stwierdzono:

Dodatkowo oskarżono Dubois o kierowanie akcją prasową na terenie PPS. W odpowiedzi na oskarżenie Dubois stwierdził, że akcją prasową zajmuje się z racji pełnienia funkcji sekretarza redakcji Robotnika, a w ramach TUR nie były organizowane bojówki ani milicja.

W drugim dniu procesu, 27 października, Dubois złożył oświadczenie:

W dniu 11 listopada 1931 r. jako świadek zeznawał wywiadowca policji w Zawierciu – Mieczysław Olszewski. Orzekł on, że obserwował działalność Dubois w Zawierciu w pierwszych miesiącach 1930 roku. Jego zdaniem w tym czasie organizowano tajnie milicję PPS i odbywały się, rozpędzone przez policję, manewry TUR. Dubois natomiast uczestniczył w ze zlocie TUR w lipcu. Zdaniem świadka Dubois twierdził, że „nie wystarczy mieć wolną Polskę, a nie mieć praw”^[45].

30 listopada, w 31 dniu rozprawy, doszło do gwałtownego sporu pomiędzy Pragierem, Dubois a prokuratorem Grabowskim. Prokurator usiłował załączyć do sprawy nielegalnie zdobyte prywatne dokumenty świadków. Sąd ukarał Adama Pragiera i Dubois grzywną po 100 zł, jednak nie załączył dokumentów do akt^[46].

Wyrokiem sądu w dniu 13 stycznia 1932 r. Stanisław Dubois został skazany na 3 lata więzienia z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 5 lat^[47]. Po rozprawach apelacyjnych w lipcu 1933 r. i ponownych rozprawach Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok w październiku 1933 roku.

Po ogłoszeniu wyroku 7 stycznia 1932 w ostatnim słowie Dubois rzekł:

W maju 1933 r. Dubois był autorem żartu wobec sanacji. Wraz z Anielą Bełzówną i Zbigniewem Mitznerem przygotował urzędowe pismo, którego treść brzmiała:

Zadbano o elegancki druk i poinformowano zainteresowanych oraz między innymi dziennikarzy. Sprawa spowodowała zamieszanie, a prasa rządowa była zmuszona do prostowania fałszywej informacji. Ówczesna policja nie odkryła autorów listu^[49].

23 września 1933 r. postanowieniem sądu został aresztowany i osadzony w więzieniu mokotowskim. Grupa działaczy OM TUR odprowadziła Dubois do komisariatu przy ul. Szpitalnej. W tym czasie odebrano rejenturę w Brześciu Kujawskim jego ojcu (odzyskał ją w roku 1938), siostra Zofia nie mogła uzyskać zatrudnienia po studiach. W więzieniu Dubois pisał artykuły do Robotnika pod ps. Maciej Kazimierski.

W dniu 17 stycznia 1934 r. Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła wygaśnięcie jego mandatu poselskiego. Wraz z nim mandaty utracili Norbert Barlicki, Władysław Kiernik, Herman Lieberman, Wincenty Witos i Adam Ciołkosz^[50]. Na miejsce Dubois do sejmu wszedł Roman Jan Janowski z Ostrowi Mazowieckiej. Po protestach krajowej i zagranicznej opinii publicznej – S. Dubois został uwolniony 29 września 1934, z zawieszeniem reszty kary na trzy lata.

Na XXII Kongresie PPS w 1931, Dubois został wybrany do Rady Naczelnej PPS. Po opuszczeniu więzienia stał się zwolennikiem zdecydowanej polityki przeciw rządowi. W 1934 zaczął tworzyć na wzór austriackiego Republikanischer Schutzbund przy OM TUR – organizację „Czerwona Strzała” o charakterze paramilitarnym^[51]. Uznawany za zwolennika radykalizacji i współpracy wszystkich organizacji lewicowych. Mimo to na XXIII Kongresie PPS w 1934, ponownie wybrano go członkiem Rady Naczelnej PPS. Był inicjatorem autonomizacji OM TUR, jako samodzielnej siły politycznej. Radykalizacja i próby usamodzielnienia OM TUR, oraz obawa przed rozwiązaniem „starego” TUR były jedną z przyczyn jej likwidacji w 1936 przez władze partyjne i utworzeniu Sekcji Młodzieży PPS. Dubois nie zdecydował się na wejściu w skład Centralnego Wydziału Młodzieży PPS. Skupił się wówczas na działaniach Czerwonego Harcerstwa TUR. W sierpniu 1935 na spotkaniu kierownictwa OM TUR wyrażał poparcie dla tzw. jednolitego frontu z komunistami. Wyraźnie jednak zaznaczał:

Jednocześnie bardzo ostro przeciwstawiał się wejściu działaczy KZMP do struktur Czerwonego Harcerstwa^[52]. Jak wspominał Władysław Jagiełło za tę konsekwencję, na wiecu robotniczym na Woli został wówczas wygwizdany przez młodzież komunistyczną^[53].

W dniu 10 września 1935, Dubois zorganizował wraz z OM TUR, Cukunft, Frajhajt i innymi organizacjami młodzieżowymi demonstrację antywojenną, w związku z napaścią Włoch na Abisynię pod ambasadą włoską. W trakcie demonstracji, połączonej z wybiciem szyb w ambasadzie, zatrzymano 30 osób, w tym Stanisława Dubois^[54]. Ponownie organizował wiece antywojenne 29 września i 27 października 1935.

Od 15 października 1936 uczestniczył razem z Norbertem Barlickim, w charakterze zastępcy redaktora naczelnego, w redagowaniu jednolitofrontowego Dziennika Popularnego. Pismo to, wydawane i finansowane przez zamożnych działaczy KPP, Jerzego Jakubowskiego-Muszkatenblita i Piotra Wojciechowskiego^[55], budziło duże kontrowersje w środowisku socjalistów. Do pierwszego starcia doszło na posiedzeniu Rady Naczelnej PPS w listopadzie 1936. W styczniu 1937 Centralny Komitet Wykonawczy PPS wystosował do Dubois i Barlickiego pismo zabraniające współpracy z Dziennikiem Popularnym (dziennik ostatecznie został zlikwidowany przez władze w marcu 1937).

Jak wspominał działacz PPS Zygmunt Zaremba:

Był zdecydowanym przeciwnikiem polskiej idei nacjonalistycznej. 18 lipca 1936 w Warszawie przy ul. Nowy Świat, róg Chmielnej – bojówka RNR Falangi dopuściła się napaści, gdzie poraniono nożami Stanisława Dubois. Jeden z zadanych ciosów trafił w okolice serca, co spowodowało sześciotygodniowym pobytem szpitalnym. Zamachowcy nie zostali schwytani^[57].

W lutym 1937 na XXIV Kongresie PPS, Dubois nie został już wybrany do Rady Naczelnej, ale do Centralnej Komisji Rewizyjnej PPS. W trakcie Kongresu jego wystąpienie w obronie linii Dziennika Popularnego było nieprzychylnie przyjęte przez delegatów^[58].

Jak wspominała Lidia Ciołkoszowa:

Według informacji policyjnych, wyborowi Dubois do Rady Naczelnej przeciwstawił się Jan Kwapiński, który zagroził złożeniem mandatu i wycofaniem delegacji warszawskiej z Kongresu^[60]. Podobnie do rady nie weszli Ludwik Cohn i Jan Krzesławski. Jedynie Norbert Barlicki został wybrany do składu rady, aby nie zmniejszać mu szans wyboru na Prezydenta Łodzi.

W październiku 1937 za sformułowania, obrażające władze na wiecu w Bielsku Podlaskim, skazano go na dwa miesiące aresztu^[31]. Już w listopadzie 1937 brał udział w organizowanych przez PPS obchodach rocznicy niepodległości w Łodzi. Jego bardzo radykalne wystąpienie, zawierało zdaniem informatorów policyjnych „szereg obraźliwych zwrotów pod adresem rządu i Edwarda Rydza-Śmigłego, marszałka Polski”. Za wypowiedź tę wytoczono Dubois parę miesięcy później – proces sądowy^[61]. W tym czasie utrzymywał również kontakty ze skazanymi, w procesie brzeskim – przebywającymi na emigracji. W połowie września 1937 wraz ze Stefanem Korbońskim i przebywającym na wygnaniu Kazimierzem Bagińskim wziął udział w pogrzebie Tomasza Masaryka, pierwszego prezydenta Czechosłowacji^[62].

Od lutego 1935 do września 1939 był członkiem egzekutywy Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. W wyborach samorządowych w dniu 18 grudnia 1938 wraz Bronisławem Ziemięckim, Zygmuntem Zarembą, Tomaszem Arciszewskim, Adamem Próchnikiem, Marianem Nowickim, Stanisławem Garlickim, Stanisławem Grylowskim i innymi działaczami PPS uzyskał mandat radnego w Warszawie^[63].

W pierwszych dniach września 1939 Dubois miał stanąć przed Centralnym Sądem Partyjnym w sprawie dyscyplinarnej, dotyczącej, jak wspominał Kazimierz Pużak: „jego co najmniej nieodpowiedniego zachowania w redakcji Robotnika”^[64]. Było to prawdopodobnie zdarzenie wynikłe z nadużywania alkoholu. Ten aspekt życia ostatnich lat przed wojną pojawia się we wspomnieniach m.in. Teofila Głowackiego^[65] i Jana Mulaka^[18]. Rozprawa z uwagi na wojnę została umorzona.

W czasie kampanii obronnej we wrześniu 1939 odniósł się negatywnie do tworzenia ochotniczych oddziałów saperskich przez PPS w Warszawie (późniejsze Robotnicze Bataliony Warszawy), pytając: „Jakże to ludzie pójdą na wojnę z samymi szpadlami?”^[66]. Wraz ze szwagrem Andrzejem Czaykowskim opuścił Warszawę, i zgłosił się ochotniczo do batalionu saperów^[67]. Brak jest bliższych danych o tym epizodzie. Wiadomo, że 8 września wraz z grupą członków PPS, w odpowiedź na radiowy apel płk. Umiastowskiego, wzywający wszystkich mężczyzn do opuszczenia stolicy, opuścił miasto do Ośrodka RTPD w Helenowie. Wczesnym rankiem, cześć działaczy: w tym Adam Próchnik, Wilhelm Topinek i Józef Dzięgielewski wróciło do Warszawy, zaś czterdziestoosobowa grupa ruszyła do Mińska, gdzie podobno formowano oddziały wojskowe. Następnie poprzez Siedlce postanowili skierować się w stronę Brześcia^[68].

Po klęsce znalazł się w Kowlu okupowanym przez Związek Radziecki. Według relacji Adama Ciołkosza – Wanda Wasilewska, współpracująca wówczas z władzami radzieckim informowała go, że władze wojskowe okazały jej „odnalezione” dokumenty polskiego Oddziału II Sztabu Generalnego WP, z których „wynikało”, że Mieczysław Mastek i Stanisław Dubois byli agentami II Oddziału. Mieczysław Mastek został aresztowany przez NKWD^[69]. Sugerowało to, że również Dubois był zagrożony uwięzieniem. W listopadzie 1939 po aresztowaniu w Kowlu przez NKWD kolejnego działacza PPS i sekretarza generalnego Związku Zawodowego Kolejarzy Stanisława Grylowskiego, przedostał się przez kordon do Warszawy. Według relacji jednego ze swoich współpracowników, Tadeusza Jabłońskiego, Dubois negatywnie odnosił się do okupacji sowieckiej i działalności Wandy Wasilewskiej^[70].

Po powrocie do Warszawy Dubois rozpoczął współpracę z Mieczysławem Niedziałkowskim, który pełnił funkcję Komisarza Cywilnego, oraz przewodniczącego Głównej Rady Politycznej przy dowódcy Służby Zwycięstwu Polski (SZP). Niedziałkowski mianował Dubois swoim zastępcą w tym gremium^[71]. W tym czasie Dubois zgromadził wokół siebie grupę członków Czerwonego harcerstwa i OM TUR. Dzięki współpracy z Niedziałkowskim organizował druk i kolportaż pisma SZP-ZWZ Wiadomości Polskie, oraz kolportaż pism Żołnierz Polski, Biuletyn Informacyjny^[72]. Ponadto skierowany przez Niedziałkowskiego, przez kilka miesięcy wchodził w skład redakcji pisma „Wiadomości Polskie”^[73].

Po aresztowaniu Niedziałkowskiego, podziemna PPS-WRN nie uznała powołania Dubois do Politycznego Komitetu Porozumiewawczego, powstałym w lutym 1940. Przedstawicielem PPS został Kazimierz Pużak^[74]. Tadeusz Jabłoński napisał:

Stefan Kobrzyński, działacz PPS-WRN wspominał, że podobno od listopada 1939 do lutego 1940 Dubois wchodził wraz z Józefem Dzięgielewskim i Bolesławem Dratwą, w skład kierownictwa warszawskiej PPS-WRN. Jednak żadne źródła tego nie potwierdzają. Znany był natomiast spór dotyczący braku stosowania zasad konspiracji przez Dubois. Kobrzyński napisał:

Już w tym czasie nie nocował w swoim mieszkaniu, bowiem po aresztowaniu Niedziałkowskiego było ono pod obserwacją, zaś od stycznia 1940 kilkukrotnie przychodziło po niego Gestapo^[77].

Dubois w oparciu o członków Czerwonego Harcerstwa TUR oraz OM TUR zorganizował samodzielną socjalistyczną grupę konspiracyjną. Odmówił jednak Norbertowi Barlickiemu zgody na tworzenie odrębnej od PPS-WRN – partii socjalistycznej. Barlicki współdziałał wówczas z konkurencyjnym dla konspiracji wojskowej SZP-ZWZ Centralnym Komitetem Organizacji Niepodległościowych. Według relacji jednego ze współpracowników – członkowie grupy chcieli używać nazwy PPS z dodatkiem „Lewica”.

Potwierdzają to meldunki ZWZ. Według raportów ZWZ z początku 1940 przedstawionych na konferencji w Belgradzie 29 maja – 2 czerwca 1940 stwierdzono:

Fakt współpracy Dubois i jego grupy z Kierownictwem Walki Cywilnej, potwierdzał również szef KWC Stefan Korboński^[80]. Uczestniczący w konspiracji PPS-WRN Zygmunt Zaremba wspominał, iż Dubois budował zbyt dużą organizację jak na warunki konspiracji. Mogła być zbyt widoczna i umożliwić penetrację przez Gestapo^[81]. Takiego samego zdania był także Władysław Jagiełło, bliski współpracownik Dubois:

Takie zachowanie tłumaczyłoby wstrzemięźliwość PPS-WRN, w kontaktach z Dubois. Według wspomnień Wacława Zagórskiego – Dubois pytany o kontakt z Zarembą stwierdził:

W trakcie tej rozmowy Dubois deklarował, iż ma zorganizowanych ponad trzystu robotników. Według relacji Tadeusza Jabłońskiego w marcu 1940 był przypadkowo aresztowany i zwolniony, co dało mu poczucie że posiada „bezpieczne” dokumenty^[84]. O rozmachu działalności Dubois w konspiracji wspominał przybyły w kwietniu 1940 z Wilna emisariusz Organizacji „Wolność” Wacław Zagórski, który przytaczał anegdotkę opowiedzianą przez Dubois.

Po odsunięciu od głównego nurtu konspiracji Dubois podjął współpracę z Komendą Obrońców Polski. Na podstawie umowy z mjr Stefanem Kiesłowskim podobno wprowadził do KOP trzy plutony socjalistów^[86]. W maju 1940 grupa Dubois wydała jeden numer pisma Nowe Jutro, a od czerwca 1940, początkowo bez zgody swego lidera, – pismo „Barykada Wolności” oraz pismo Proletariusz, które później stały się początkiem samodzielnej grupy politycznej Barykada Wolności.

21 sierpnia 1940 Dubois, który wówczas używał imienia Stanisław Dębski, został aresztowany przez Gestapo wraz z Janem Maurycym Borskim, mjr. Stefanem Kiesłowskim i Haliną Staniszewską w restauracji Kazimierza („U Kazika”) przy ul. Ordynackiej. Jan Mulak wskazywał, że aresztowano również Jadwigę Ostróżkównę^[87]. Tuż po zatrzymaniu Dubois na miejsce przybył umówiony z nim Stefan Korboński, który następnie ostrzegł Illę Genachow i Mieczysława Ferszta z grupy konspiracyjnej Dubois^[88]. Z Pawiaka wysłał gryps zalecający dla ułatwienia obrony dalsze wydawanie pism grupy oraz informujący, że był dwukrotnie przesłuchiwany bez bicia^[89].

Po pobycie na Pawiaku, w dniu 22 września 1940 został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 3904. Od początku pobytu w obozie uczestniczył w organizowaniu konspiracyjnych grup PPS^[90].

W końcu listopada 1940 został ponownie wysłany do Warszawy na Pawiak, gdzie był przesłuchiwany jako świadek w innym śledztwie. W połowie 1941 został zidentyfikowany przez agenta Gestapo, polskiego działacza nacjonalistycznego Antoniego Opęchowskiego i 29 maja 1941 ponownie wysłany do Auschwitz. Według raportu rtm. Witolda Pileckiego Dubois wraz z prof. Rybarskim, Konstantym Jagiełłą działał w komórce politycznej Organizacji Wojskowej w Oświęcimiu^[91]. Początkowo wspólnie z Norbertem Barlickim, a następnie, po śmierci Barlickiego 27 września 1941 roku, samodzielnie kierował około 100-osobową socjalistyczną organizacją konspiracyjną w ramach ruchu oporu w Auschwitz^[92]. W październiku 1941 roku po scaleniu odrębnie działających organizacji konspiracyjnych w obozie został wiceprzewodniczącym komitetu politycznego ruchu oporu, wśród zadań komitetu była m.in. organizacja planowanego powstania w obozie^[93].

Jak twierdził w swoich wspomnieniach Zygmunt Zaremba w jednym z grypsów od Dubois z obozu „przyniósł również sprecyzowanie wiary politycznej: wypowiedział się zdecydowanie za zlikwidowaniem rozłamów, za powrotem jego grupy do szeregów PPS”^[94]. Chęć połączenia struktur PPS potwierdził również w swoim wspomnieniu Stefan Kobrzyński:

Z inicjatywy żony Kazimiery dwukrotnie usiłowano wydobyć Dubois z Auschwitz. W 1941 i na początku 1942 próbowano przekupić wysokiego oficera Gestapo. Próby nie powiodły się. Oficer zwrócił pieniądze, za które miał opłacić zwolnienie i oświadczył, że „nic w tej sprawie zrobić nie może i żeby nie robili żadnych starań, ponieważ sprawa zwolnienia Dubois z obozu jest beznadziejna”. Według Stefana Kobrzyńskiego na Dubois został już wydany wyrok, dlatego każda podejmowana próba byłaby skazana na niepowodzenie^[96]. 19 sierpnia 1942 Dubois został wezwany do komendanta obozu Auschwitz Rudolfa Hoessa, który osobiście wręczył mu paczkę ze Szwecji (dwa pudełka sardynek i pół kilograma cukru). Otrzymanie paczki było zaskoczeniem, ponieważ w tym czasie wstrzymano dostarczania przesyłek innym więźniom^[97]. Niektórzy uznali, że wysłana paczka przyczyniła się do dekonspiracji Dubois, jednak w chwili, gdy przesyłka ze Szwecji dotarła do Polski, policja znała już prawdziwe nazwisko więźnia. Współwięzień z Auschwitz – Stefan Kobrzyński – twierdził, że już podczas drugiego pobytu Dubois w obozie (po denuncjacji w Warszawie) nosił on nazwisko „Dębski-Dubois”^[96].

21 sierpnia 1942 roku Dubois został rozstrzelany pod Czarną Ścianą (Ścianą Śmierci) przy Bloku 11. Na miejsce egzekucji zaprowadzili go: szef Politische Abteilung Max Grabner z tłumaczem, przy bramie obozu dołączył do nich Gerhard Palitzsch^[98]. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 85-5-11)^[99].

Dubois miał dwie siostry: Zofię – po mężu Czajkowską oraz Marię – po mężu Karnkowską.

Od 15 stycznia 1927 był żonaty z Kazimierą z Jaworskich (1900–1982), pracownicą administracji „Robotnika”. Jego synem był znany adwokat Maciej Dubois (1933–2016), sędzia Trybunału Stanu w latach 1989–1991, były dziekan Izby Adwokackiej w Warszawie, obrońca w procesach politycznych^[100]. Jego wnukiem jest Jacek Dubois – adwokat.

Dubois był członkiem Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Domy Spółdzielcze” powstałej 4 maja 1923. Spółdzielnia w 1929 rozpoczęła budowę domu przy al. 3 Maja 2 w Warszawie pod nazwą „Powiśle”, która zakończona została w 1931. Dubois mieszkał w tym domu aż do aresztowania, co upamiętnia odsłonięta w 1957 roku tablica^[101]. Do spółdzielni tej należeli również: Tomasz Arciszewski, Jan Maurycy Borski, Maria Wittek, Eleonora Gałecka-Strug, Helena Hołówko, Jan Kwapiński, arch. Maciej Nowicki, Kazimierz Pużak, Hanna Szapiro-Sawicka, Sylweriusz Treugutt, Aleksandra z Giedroyciów Korczewska, Michał Sapieha, Jadwiga Zan. W domu spółdzielni mieściło się archiwum PPS prowadzone przez Teresę Perlową oraz Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci^[102].

Po śmierci imię Stanisława Dubois zostało wykorzystane przez organizacje komunistyczne jako symbol walki o Polskę socjalistyczną. W deklaracji programowej Polskiej Partii Robotniczej (PPR) O co walczymy? z listopada 1943 stwierdzono, że:

Odwoływanie się do Dubois, jako pozytywnego bohatera, obowiązywało po 1945. W deklaracji ideowej Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) w lipcu 1948 zapisano:

Dubois został również uznany za prekursora jedności PPS i PPR. W sierpniu 1948 na specjalnej akademii z okazji piątej rocznicy jego śmierci ówczesny sekretarz generalny „lubelskiej” PPS Józef Cyrankiewicz wygłosił przemówienie Stanisław Dubois – bojownik o jedność klasy robotniczej^[105]. Dubois umieszczono zatem wśród protoplastów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jak skomentował to emigracyjny socjalista Adam Ciołkosz:

• Order Krzyża Grunwaldu I klasy (pośmiertnie, uchwała KRN z 3 stycznia 1945)^[107][108]
• Krzyż Walecznych (1921)
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy (1921)
• Śląski Krzyż Powstańczy (pośmietnie)
• Krzyż Oświęcimski (pośmiertnie, 1985)^[109]

Stanisław Dubois jest patronem ulic w: Białymstoku, Bielsku-Białej, Brześciu Kujawskim, Bydgoszczy, Czeremsze, Częstochowie, Dąbrowie Górniczej, Gdańsku, Gliwicach, Gubinie, Hajnówce, Kołobrzegu, Krakowie, Lesznie, Lublinie, Łapach, Łobzie, Łodzi, Mielniku, Namysłowie, Nysie, Opolu, Ostrowi Mazowieckiej, Ostrzeszowie, Policach, Starachowicach, Strzelinie, Szczecinie, Tomaszowie Mazowieckim, Wałbrzychu, Warszawie, Wrocławiu oraz Zgierzu.

Imię Stanisława Dubois nosi:

• od 18 czerwca 1966 Szkoła Podstawowa nr 34 w Warszawie (wówczas przy ul. Drewnianej 8, następnie – od 1 IX 1969 r. – przy ul. Kruczkowskiego 12b),
• od 1947 I Liceum Ogólnokształcące w Koszalinie,
• od 1 lutego 1967 Technikum Ekonomiczne (następnie Zespół Szkół Zawodowych nr 2) w Ostrowi Mazowieckiej^[110]. W kwietniu 1969 społeczeństwo miasta przekazało szkole sztandar. Uroczystość odbyła się z udziałem żony Stanisława Dubois – Kazimiery oraz syna Macieja. Prawdopodobnie w 2002, przy zmianie nazwy na Zespół Szkół nr 2 imię patrona zniknęło z nazwy szkoły.

Imię S. Dubois nosiły:

• od 1950 nieistniejące obecnie Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Łodzi (późniejsze ZPB „Polino”),
• statek – drobnicowiec – Polskich Linii Oceanicznych pływający w latach 1965–1981^[111],
• od 1967 – Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ. W 2003 hufiec zrezygnował z jego patronatu, a w 2005 przyjął imię Wigierczyków^[112],
• w roku szkolnym 1971/72 na 50-lecie szkolnictwa zawodowego imię Stanisława Dubois, nadano Technikum Mechanicznemu w Starachowicach. Obecnie szkoła funkcjonuje w ramach Zespołu Szkół Zawodowych Nr 2 w Starachowicach i nie używa imienia^[113].

W celu legitymizacji władzy komunistycznej w powojennej Polsce, jako przywódca RPPS^[114], 3 stycznia 1945 został odznaczony pośmiertnie Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy^[107].

17 września 2005 odsłonięto w Sejmie tablicę poświęconą posłom II Rzeczypospolitej poległym i pomordowanym w czasie II wojny światowej. Na tablicy znajduje się również nazwisko Dubois.

8 czerwca 2006, w 66. rocznicę przybycia pierwszego transportu więźniów do KL Auschwitz, Sejm RP złożył hołd wszystkim ofiarom nazistowskich zbrodni. Wśród więźniów pierwszego transportu wymienione zostało nazwisko Stanisława Dubois.

• 15 grudnia 1978 Poczta Polska wydała okolicznościową serię znaczków pocztowych „Działacze polskiego ruchu robotniczego” składającą się z czterech znaczków. Na znaczkach przedstawiono podobizny: Adolfa Warskiego, Juliana Leńskiego, Aleksandra Zawadzkiego i Stanisława Dubois^[115].

Postać Dubois pojawiała się w polskich filmach fabularnych:

• „…Gdziekolwiek jesteś Panie Prezydencie…” (1978, reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki). W roli Dubois wystąpił Jerzy Zass^[116].
• „Zamach stanu” (1980, reż. Ryszard Filipski). W roli Dubois wystąpił Gabriel Nehrebecki^[117].

• Dokumenty programowe polskiego ruchu robotniczego 1878–1984, red. N. Kołomejczyk, B. Syzdek, Warszawa 1986, ISBN 83-05-11760-X.
• Dubois S., Artykuły i przemówienia, Warszawa 1968.
• StanisławS. Dubois StanisławS., Wybór artykułów i przemówień, ZbigniewZ. Szczygielski, Warszawa: Książka i Wiedza, 1988, ISBN 83-05-11925-4, OCLC 834577668 . Brak numerów stron w książce
• Głowacki T., Górny bieg, Warszawa 1983.
• Jabłoński T., Młodość mego pokolenia, Warszawa 1977.
• StefanS. Korboński StefanS., Bohaterowie państwa podziemnego – jak ich znałem, Warszawa: Omnipress, 1990, ISBN 83-85028-07-2, OCLC 834083371 . Brak numerów stron w książce
• Korboński S., Polskie Państwo podziemne. Przewodnik po Podziemiu z lat 1939–1945, Bydgoszcz 1989.
• Korboński S., W imieniu Rzeczypospolitej, Warszawa-Waszyngton 2005, ISBN 83-921492-0-4.
• Mieszkowski J., Wspomnienia dziennikarza socjalisty, Warszawa 1971.
• Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, T. 1, red. W. Czarnecki W. i in., Warszawa 1994, ISBN 83-85618-09-0.
• PPS. Wspomnienia z lat 1918–1939, JerzyJ. Cesarski (red.), GereonG. Iwański (oprac.), HenrykH. Jabłoński, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, ISBN 83-05-11291-8, OCLC 835888412 . Brak numerów stron w książce
• Pużak K., Wspomnienia 1939–1945, Gdańsk 1988.
• Proces 11 więźniów brzeskich przed sądem Okręgowym w Warszawie, Cieszyn 1932.
• W gromadach Czerwonego Harcerstwa TUR, red. K.Wojciechowski, Warszawa 1982 ISBN 83-203-9238-2.

• 1877–1957. 80-lecie szkoły Wojciecha Górskiego, Warszawa 1957.
• Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, Tom I, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1990, ISBN 83-04-03629-0.
• Ciołkosz A., Walka o prawdę. Wybór artykułów 1940–1978, Londyn 1989, ISBN 0-902352-71-7.
• Ciołkosz A., Wanda Wasilewska. Dwa szkice biograficzne, Londyn 1977.
• LidiaL. Ciołkoszowa LidiaL., Spojrzenie wstecz, AndrzejA. Friszke (oprac.), KrzysztofK. Rutkowski (oprac.), Paris: Éditions du Dialogue, 1995, ISBN 2-85316-071-8, OCLC 743411028 . Brak numerów stron w książce
• KrzysztofK. Dunin-Wąsowicz KrzysztofK., Polski ruch socjalistyczny 1939–1945, Warszawa: Instytut Historii PAN [Polskiej Akademii Nauk], 1993, ISBN 83-900846-6-X, OCLC 834071700 . Brak numerów stron w książce
• Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945, Warszawa 1987, ISBN 83-211-0892-X.
• Milewski J., Z dziejów województwa białostockiego w okresie międzywojennym, Białystok 1999, ISBN 83-87881-08-2.
• JanJ. Mulak JanJ., Dlaczego? AndrzejA. Ziemski (red.), Warszawa: Wydawnictwo „Kto jest Kim”, 2006, ISBN 83-906213-4-7, ISBN 978-83-906213-4-0, OCLC 76343507 . Brak numerów stron w książce
• MariaM. Nartonowicz-Kot MariaM., Polski ruch socjalistyczny w Łodzi w latach 1927–1939, Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ISBN 83-7171-426-2, OCLC 751262198 . Brak numerów stron w książce
• Pragier A., Czas przeszły dokonany, Londyn 1966.
• AdamA. Próchnik AdamA., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, Warszawa: Państ. Wyd. Naukowe, 1983, ISBN 83-01-04376-8, OCLC 830220195 . Brak numerów stron w książce
• ZbigniewZ. Puchalski ZbigniewZ., TadeuszT. Wawrzyński TadeuszT., Krzyż i Medal Niepodległości, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08344-4, OCLC 830099329 . Brak numerów stron w książce
• Rzepecki T., Rzepecki K.,Sejm i Senat 1928–1933, Poznań 1928.
• Rudziński E., Młodzi socjaliści, Warszawa 1980.
• Rudziński E., Olszyna R., Pasja ich życia, Warszawa 1960.
• JanJ. Tomicki JanJ., Lewica socjalistyczna w Polsce 1918–1939, wyd. 1, Warszawa: Książka i Wiedza, 1982, ISBN 83-05-11067-2, OCLC 10696102 . Brak numerów stron w książce
• Tomicki J., Norbert Barlicki, Warszawa 1968.
• JanJ. Tomicki JanJ., Stanisław Dubois, Warszawa: Iskry, 1980, ISBN 83-207-0123-6, OCLC 830239542 . Brak numerów stron w książce
• Tymieniecka A., Warszawska organizacja PPS 1918–1939, Warszawa 1982, ISBN 83-01-04204-4.
• Zagórski W., Wolność w niewoli, Londyn 1971.
• Zaremba Z., Wojna i konspiracja, Londyn 1957.
• ZytaZ. Zarzycka ZytaZ., Polskie działania specjalne na Górnym Śląsku 1919–1921, Warszawa: Wyd. Min. Obrony Narodowej, 1989, ISBN 83-11-07583-2, OCLC 749852577 . Brak numerów stron w książce

• Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 99 (2009) nr 4. ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-16)]. (dostęp 31 stycznia 2010).
• Monitor Polski, 2 (1930), nr 280.
• Monitor Polski, 16 (1934).
• Palestra, 1–2 (2003) (dostęp 31 stycznia 2010).
• Przegląd socjalistyczny, nr 7–8 (1948).
• Przegląd Socjalistyczny, nr 4 (13) (2007), ISSN 1895-2283.
• Z Pola Walki 20 (1962), nr 4.

• Borejza T., Światłością zwyciężymy mrok (dostęp 31 stycznia 2010).
• Dubois Stanisław (1901–1942). Działacz socjalistyczny, publicysta, na stronie Wrota Podlasia. wrotapodlasia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)]. (dostęp 16 stycznia 2017).
• Garboliński J., Uchwała Zjazdu Nadzwyczajnego Hufca Warszawa Praga Północ w sprawie wyboru bohatera hufca z dn. 11 grudnia 2005. archiwum.pragapolnoc.zhp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-27)]. (dostęp 2 lutego 2010).
• Hufiec Warszawa Praga Północ im. „Wigierczyków”, Uchwała Zjazdu Nadzwyczajnego Hufca Warszawa Praga Północ w sprawie wyboru bohatera hufca z dn. 11 grudnia 2005. hufiec.pragapolnoc.zhp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)]. (dostęp 16 stycznia 2017).
• Kobos A. M., Witold Pilecki w piekle XX wieku (dostęp 31 stycznia 2010).
• Machalica B., Geneza i początki rozwoju robotniczego ruchu sportowego w Polsce (dostęp 31 stycznia 2010).
• M. J., Knabbe Cz., M/s Stanisław Dubois (dostęp 31 stycznia 2010).
• Pilecki W., Raport „W” (dostęp 31 stycznia 2010).
• Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze”. spoldzielniemieszkaniowe.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)]. (dostęp 16 stycznia 2017).
• Stefan Korboński – biogram na stronie IPN. korbonski.ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (dostęp 16 stycznia 2017).

• Dubois Stanisław (1901–1942). Działacz socjalistyczny, publicysta. wrotapodlasia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)].
• Zygmunt Zaremba: Stanisław Dubois (1957).
• Portal IPN. Stefan Korboński.

Publikacje Stanisława Dubois

• Stanisław Dubois, Dzień Młodzieży Robotniczej 1927
• Stanisław Dubois, Obrazki z niezbyt odległych okolic 1928
• Stanisław Dubois, Przemówienie w związku z pacyfikacją w Małopolsce wschodniej 1931
• Stanisław Dubois W czerwonym Borysławiu 1931
• Stanisław Dubois Przemówienie przeciwko cenzurze sanacyjnej1932
• Stanisław Dubois, Przemówienie w dyskusji nad ustawą o szkołach akademickich 1933
• Stanisław Dubois, Pogrzeb krakowski. Ulica łzami zmyta… 1936
• Stanisław Dubois Nie bardzo podłe miasto Mińsk Mazowiecki jak po oblężeniu 1936
• Stanisław Dubois, 300 milionów i 200 rodzin. Tylko 300 milionów. 1937
• Stanisław Dubois, Pod ciężkim jarzmem. Mniejszość polska w Niemczech 1938