Pismo jawi

Pismo jawi (جاوي), yawi – wariant pisma arabskiego używany historycznie do zapisu języka malajskiego i innych języków w regionie Azji Południowo-Wschodniej^[1]. Służył do zapisywania takich języków jak: aceh, minangkabau, bandżar^[2], ternate^[2][3], tausug^[4] i maguindanao^[5].

Ukształtowało się wraz z nadejściem islamu (XIV–XV w.)^[6]. Pismo jawi zostało w dużej mierze wyparte przez alfabet łaciński, zyskujący na znaczeniu od XVII wieku. W pewnym zakresie zachowało się w sułtanacie Brunei i w Malezji, lecz nie ma charakteru prymarnego^[1]. Bywa wykorzystywane w niektórych publikacjach^[6]. W Brunei pismo jawi uchodzi za element tożsamości narodowej i jego użycie obowiązuje w przestrzeni publicznej (na znakach drogowych, billboardach i szyldach)^[7]. Dodatkowo ma stosunkowo silną pozycję wśród ludności malajskiej w południowej Tajlandii^[8].

Najwcześniejszym przykładem użycia pisma jawi jest XIV-wieczna inskrypcja z Terengganu(inne języki). Najstarsze dokumenty w piśmie jawi to dwa listy sułtana Ternate, zaadresowane do króla Portugalii (1520–1521)^[1][9].

Obecnie jest jednych z dwóch oficjalnych systemów pisma w Brunei i Malezji. Pozostaje również w użyciu w regionie Pattani w Tajlandii (do zapisu malajskiego pattani, obok pisma tajskiego)^[10] oraz w stanie Kelantan w Malezji.

• H.S.H.S. Paterson H.S.H.S., C.O.C.O. Blagden C.O.C.O., An early Malay Inscription from 14th-century Terengganu, „Journ. Mal. Br.R.A.S.”, II, 1924, s. 258–263  (ang.).
• R.O.R.O. Winstedt R.O.R.O., A History of Malaya, wyd. popr., 1962, s. 40  (ang.).
• J.G. deJ.G. Casparis J.G. deJ.G., Indonesian Paleography, 1975, s. 70–71  (ang.).
• K. AlexanderK.A. Adelaar K. AlexanderK.A. i inni, Malay: its history, role and spread, [w:] Stephen A.S.A. Wurm, PeterP. Mühlhäusler, Darrell T.D.T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas, t. II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 673–693, DOI: 10.1515/9783110819724.2.673, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 [dostęp 2022-09-08]  (ang.).
• TomT. Hoogervorst TomT., Language policy and the politics of language, [w:] K. AlexanderK.A. Adelaar, AntoinetteA. Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 225–235, DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0017, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728  (ang.).
• MukulM. Saxena MukulM., Lifestyle Diglossia and Mobile: Ethnography of Multilingual Interaction, [w:] XuX. Xiaoge (red.), Handbook of Research on Human Social Interaction in the Age of Mobile Devices, Hershey: IGI Global, 2016 (Advances in Human and Social Aspects of Technology), s. 49–60, DOI: 10.4018/978-1-5225-0469-6.ch003, ISBN 978-1-5225-0470-2, ISBN 978-1-5225-0469-6, OCLC 952185211  (ang.).
• UriU. Tadmor UriU., Malay-Indonesian and Malayic languages, [w:] PhilippP. Strazny (red.), Encyclopedia of Linguistics, t. 2: M–Z, New York: Fitzroy Dearborn, 2005, s. 644–647, DOI: 10.4324/9780203319208, ISBN 978-1-57958-451-1, OCLC 55679645  (ang.).
• UriU. Tadmor UriU., Malay-Indonesian, [w:] BernardB. Comrie (red.), The World’s Major Languages, wyd. 2, Abingdon–New York: Routledge, 2009, s. 791–818, DOI: 10.4324/9780203301524, ISBN 978-0-415-35339-7, ISBN 978-0-203-30152-4, ISBN 978-1-134-26156-7, OCLC 282550660  (ang.).
• Clemens L.C.L. Voorhoeve Clemens L.C.L., Contact-induced change in the non-Austronesian languages in the north Moluccas, Indonesia, [w:] TomT. Dutton, Darrell T.D.T. Tryon (red.), Language Contact and Change in the Austronesian World, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1994 (Trends in Linguistics: Studies and Monographs 77), s. 649–674, DOI: 10.1515/9783110883091.649, ISBN 978-3-11-088309-1, OCLC 853258768  (ang.).

• Pisma malajskie na portalu Omniglot (ang.)