Przejdź do zawartości

Pismo gudżarati

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Strona podręcznika języka gudżarati

Pismo gudżarati (gudżarati: ગુજરાતી લિપિ gujǎrātī lipi) – alfabet sylabiczny, odmiana północnoindyjskiego pisma dewanagari, używana do zapisywania języka gudżarati.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy zachowany dokument w tym alfabecie pochodzi z końca XVI w., natomiast pierwszy tekst drukowany – z końca XVIII w. Do końca XIX w. był w zasadzie używany jako pismo odręczne stosowane w korespondencji, w rachunkach handlowych itd. Z tego względu nazywano go także śarāphī (pismo bankierskie), vāṇiāśāī lub mahājanī (pismo kupieckie).

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak w innych alfabetach indyjskich, podstawą pisma jest sylaba rozumiana jako spółgłoska z domyślną samogłoską „a”. Inne samogłoski zapisywane są w pełnej, niezależnej postaci tylko w nagłosie, poza tym jedynie jako znaki diakrytyczne przy spółgłoskach.

Samogłoski

[edytuj | edytuj kod]
Niezależne Znaki diakrytyczne Znaki diakrytyczne z ક „k” Transliteracja IPA Nazwa znaku diakrytycznego
a ə
કા ā ɑ̈ kāno
િ કિ i i hrasva-ajju
કી ī dīrgha-ajju
કુ u u hrasva-varaṛũ
કૂ ū dīrgha-varaṛũ
કૃ ɾu
કે e, ɛ ek mātra
કૈ ai əj be mātra
કો o, ɔ kāno ek mātra
કૌ au əʋ kāno be mātra
કૅ â æ
કૉ ô ɔ

r, જ j i હ h tworzą nieregularne formy રૂ , જી oraz હૃ hṛ.

Spółgłoski

[edytuj | edytuj kod]
Spółgłoski zwarte Spółgłoski nosowe Spółgłoski sonorne Spółgłoski syczące
Spółgłoski bezdźwięczne Spółgłoski dźwięczne
Spółgłoski przydechowe Przydechowe Nieprzydechowe Przydechowe
Spółgłoski tylnojęzykowe ka kə kha khə ga gə gha gɦə ṅa ŋə
Spółgłoski palatalne cha ə chha hə ja ə jha ɦə ña ɲə ya jə śa ʃə
Spółgłoski retrofleksywne ṭa ʈə ṭha ʈhə ḍa ɖə ḍha ɖɦə ṇa ɳə ra ɾə ṣa
Spółgłoski zębowe ta ə tha hə da ə dha ɦə na nə la lə sa sə
Spółgłoski dwuwargowe pa pə pha phə ba bə bha bɦə ma mə va ʋə
Spółgłoski gardłowe ha ɦə
Retrofleksywne ḷa ɭə
ક્ષ kṣa kʃə
જ્ઞ jña gnə
0 mīṇḍuṃ
1 ekaṛo
2 bagaṛo
3 tragaṛo
4 chogaṛo
5 pāṃcaṛo
6 chagaṛo
7 sātaṛo
8 āthaṛo
9 navaṛo

Ligatury

[edytuj | edytuj kod]

Zbitki spółgłoskowe, czyli spółgłoski, pomiędzy którymi nie ma samogłoski, mogą być zapisywane za pomocą tzw. ligatur – połączonych ze sobą form liter, niekiedy tworząc nowe, mocno zmodyfikowane znaki np.: ત + વ = ત્વ, ણ + ઢ = ણ્ઢ, થ + થ = થ્થ.

  • શ : શ્વ śva, શ્ન śna, શ્ચ śca, શ્ર śra.
  • r(a): ર્વ rva, ર્વા rvā, ર્સ્પ rspa, ર્સ્પા rspā; na końcu: ટ્ર, ઠ્ર, ડ્ર, ઢ્ર, દ્ itd.