Hieromancja

Hieromancja, hieroskopia^[1] – wróżenie z ofiar^[2]; z obserwacji ofiar lub obiektów świętych^[3]^[4]. Czasami pojęcie to odnosi się węziej do wróżenia z chodu zwierząt ofiarnych^[5] lub wróżenia z wnętrzności zwierząt ofiarnych^[6] (to ostatnie określane jako haruspicja^[7]).

Wróżenie ze zwierząt ofiarnych było ważną częścią rzymskiej ofiary zwierzęcej (sacrificium)^[8]. W ramach extispicium badano te części zwierzęcia, które składano w ofierze (tzw. exta)^[8]. Według niektórych badaczy za wróżenie z wnętrzności odpowiadało dwóch kapłanów - extispex (badający organy znajdujące się jeszcze w ciele ofiary) i haruspex (badający organy po ich wykrojeniu)^[8]. W przypadku niepomyślnej wróżby składano kolejną ofiarę - "aż do przyjęcia ofiary przez bóstwo"^[8]. Przychylność bóstwa względem składanej ofiary odczytywano również na podstawie zachowania zwierzęcia i jego wędrówki do ołtarza^[9].

Zobacz też

haruspik

Przypisy

↑ Hieroskopja, [w:] S. Orgelbranda Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. 7, Warszawa: Wydawnictwo S. Orgelbranda Synów, 1900, s. 49 .
↑ Hijeromancyja, [w:] Encyklopedyja Powszechna S. Orgelbranda. T. 11, Gui.-Hof., Warszawa: Nakład, druk i własność S. Orgelbranda Księgarza i Typografa, 1862, s. 843 .
↑ Hieromancy, [w:] RaymondR. Buckland RaymondR., The Fortune-Telling Book: The Encyclopedia of Divination and Soothsaying, Canton: Visible Ink Press, 2003 .
↑ MatthiasM. Kaup MatthiasM., Prognostication in the medieval world. A handbook. 2 vols. Edited by Matthias Heiduk, Klaus Herbers and Hans-Christian Lehner. Pp. xiv 710, xii 711–1027 incl. 57 colour and black-and-white ills. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2021. £253.50. 978 3 11 050120 9., „The Journal of Ecclesiastical History”, 73 (4), 2022, s. 863-865, DOI: 10.1017/S0022046922000720 .
↑ hieromancja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-13] .
↑ ZygmuntZ. Poniatowski ZygmuntZ. (red.), Mały słownik religioznawczy, Wiedza Powszechna, 1969, s. 150 .
↑ MariaM. Piechocka-Kłos MariaM., Wróżbiarstwo i praktyki magiczne w świetle dokumentów wczesnochrześcijańskich synodów oraz ustaw państwowych pierwszych cesarzy chrześcijańskich (IV–VI w.), „Studia Warmińskie”, 57, 2020, s. 361-382, DOI: 10.31648/sw.5340, ISSN 0137-6624 .
↑ ^a ^b ^c ^d IdalianaI. Kaczor IdalianaI., Ofiara zwierzęca w obrzędowości starożytnych Rzymian: rekonstrukcja rytuału ofiarnego w świetle antycznych świadectw literackich, „Collectanea Philologica”, 24, 2021, s. 53-73, DOI: 10.18778/1733-0319.24.03 .
↑ Unsuccessful Sacrifice in Roman State Divination, [w:] Lindsay GayleL.G. Driediger-Murphy Lindsay GayleL.G., Ancient Divination and Experience, Lindsay GayleL.G. Driediger-Murphy, EstherE. Eidinow (red.), Oxford University Press, 2019, s. 181, DOI: 10.1093/oso/9780198844549.001.0001, ISBN 978-0198844549 .

[orgelbrand2-1] Hieroskopja, [w:] S. Orgelbranda Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. 7, Warszawa: Wydawnictwo S. Orgelbranda Synów, 1900, s. 49 .

[orgelbrand-2] Hijeromancyja, [w:] Encyklopedyja Powszechna S. Orgelbranda. T. 11, Gui.-Hof., Warszawa: Nakład, druk i własność S. Orgelbranda Księgarza i Typografa, 1862, s. 843 .

[buckland-3] Hieromancy, [w:] RaymondR. Buckland RaymondR., The Fortune-Telling Book: The Encyclopedia of Divination and Soothsaying, Canton: Visible Ink Press, 2003 .

[kaup-4] MatthiasM. Kaup MatthiasM., Prognostication in the medieval world. A handbook. 2 vols. Edited by Matthias Heiduk, Klaus Herbers and Hans-Christian Lehner. Pp. xiv 710, xii 711–1027 incl. 57 colour and black-and-white ills. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2021. £253.50. 978 3 11 050120 9., „The Journal of Ecclesiastical History”, 73 (4), 2022, s. 863-865, DOI: 10.1017/S0022046922000720 .

[pwn-5] hieromancja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-13] .

[poniatowski-6] ZygmuntZ. Poniatowski ZygmuntZ. (red.), Mały słownik religioznawczy, Wiedza Powszechna, 1969, s. 150 .

[piechockaklos-7] MariaM. Piechocka-Kłos MariaM., Wróżbiarstwo i praktyki magiczne w świetle dokumentów wczesnochrześcijańskich synodów oraz ustaw państwowych pierwszych cesarzy chrześcijańskich (IV–VI w.), „Studia Warmińskie”, 57, 2020, s. 361-382, DOI: 10.31648/sw.5340, ISSN 0137-6624 .

[kaczor-8] IdalianaI. Kaczor IdalianaI., Ofiara zwierzęca w obrzędowości starożytnych Rzymian: rekonstrukcja rytuału ofiarnego w świetle antycznych świadectw literackich, „Collectanea Philologica”, 24, 2021, s. 53-73, DOI: 10.18778/1733-0319.24.03 .

[divination-9] Unsuccessful Sacrifice in Roman State Divination, [w:] Lindsay GayleL.G. Driediger-Murphy Lindsay GayleL.G., Ancient Divination and Experience, Lindsay GayleL.G. Driediger-Murphy, EstherE. Eidinow (red.), Oxford University Press, 2019, s. 181, DOI: 10.1093/oso/9780198844549.001.0001, ISBN 978-0198844549 .

[1]

Główni bogowie	Apollo Ceres Diana Fortuna Janus Junona Jupiter Kwiryn Luna Mars Merkury Minerwa Neptun Pluton Roma Sol Wenus Westa Wulkan
Inni bogowie i pomniejsze bóstwa	Acca Larentia Adranus Angerona Anna Perenna Averruncus Aurora Bachus Bellona Bona Dea Caeculus Clitumnus Cloacina Coelus Consus Dis Pater Edulica Eskulap Fatum Faunus Ferentina Feronia Flora Geniusz Glykon Inuus Juturna Karmenta Kastor i Polluks Kupidyn Lactans Lacturnus Lary Lawerna Liber Libertas Libitina Limentinus Lua Lucina Luperkus Maja Majus Mana Genita Many Mater Matuta Momus Mutunus Tutunus Natio Nox Ops Orkus Pales Pax Penaty Picumnus Picus Pilumnus Pomona Portunus Prozerpina Salus Saturn Salacja Sancus Sator Segetia Silvanus Somnus Soranus Sterquillinus Summanus Sol Invictus Tages Talassius Tellus Terminus Tiberinus Veiovis Volturnus Wertumnus Wiktoria
Personifkacje	Abudantia Aequitas Aeternitas Aius Locutius Alacritas Annona Bonus Eventus Canens Caritas Claritas Clementia Concordia Constantia Copia Discordia Disciplina Fama Fames Fecunditas Felicitas Fides Gloria Hilaritas Honos Indulgentia Iucunditas Iustitia Iuventas Iuventus Laetitia Liberalitas Mens Moneta Mors Necessitas Nobilitas Patientia Perpetuitas Pietas Providentia Pudicitia Religio Roma Aeterna Quies Securitas Spes Tranquilitas Ubertas Veritas Virtus
Legendarni założyciele	Ankus Marcjusz Egeria Eneasz Numa Pompiliusz Romulus i Remus Serwiusz Tuliusz
Kapłani	augur Bractwo Arwalskie epulon flamen haruspik lituus pontifex maximus pontyfik przybory kapłańskie quindecemviri sacris faciundis rex Nemorensis rex sacrorum saliowie sodales Augustales Titii sodales westalka
Wierzenia i praktyki	Agonalia Ambarvalia auspicjum Bachanalia Caristia Carmentalia Carnalia Cerealia Compitalia Concordiae Consualia Decennalia Dies sanguinis Divalia Epulum Iovis Faunalia Feralia Floralia Fornacalia Genius loci hieromancja homo sacer Idy marcowe indigetes Iunonalia Księgi sybillińskie Larentalia Lucaria Ludi Apollinares Ludi Plebeii Ludi Romani Ludi saeculares Ludi Taurei Luperkalia lustrum Matronalia Merkuralia kult cezarów mitologia mit założycielski Nemoralia Neptunalia numen obnuntiatio Ofiary argejskie Paganalia Parilia pomerium Portunalia Quinquatria Robigalia Saturnalia świątynie rzymskie święto Herkulesa święta Terminalia Tubilustrium Vinalia Veneralia Vertumnalia Vestalia Vortumnalia Vulcanalia