Cmentarz wojenny nr 219 – Błażkowa
49°51′11″N 21°22′17″E/49,853056 21,371389.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Liczba pochówków |
36 |
| Data otwarcia |
ok. 1916 |
| Zarządca | |
| Architekt | |
Położenie na mapie gminy Brzyska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
| 49°51′11″N 21°22′17″E/49,853056 21,371389
| |
Cmentarz wojenny nr 219 w Błażkowej – cmentarz wojenny z I wojny światowej, należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem z 7 maja 1915 r.
Jest niewielki, rozplanowany na kwadracie o powierzchni nieco ponad 1 a. Jest otoczony drewnianym ogrodzeniem, z krzyżem na betonowym cokole w części centralnej. Pochowano tu łącznie 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, w 20 mogiłach.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Okoliczne cmentarze wojenne były tworzone w latach 1916–1917 dla poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy. Budował je Oddział Grobów Wojennych w Krakowie, do prac zatrudniano jeńców wojennych, których nadzorowało wojsko austriackie[1]. Błażkowa znajdowała się w V Okręgu „Pilzno”[2], obejmującym cały powiat pilzneński. Kierownictwo artystyczne powierzono tu Gustavowi Rossmannowi[1].
W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarzami opiekował się Referat Grobownictwa Wojskowego Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Krakowie. Po II wojnie światowej większość z nich, pozbawiona opieki, stopniowo popadła w ruinę, dewastowana przez ludność, której niemieckie napisy kojarzyły się z okupacją hitlerowską[3]. Ten los spotkał także cmentarz nr 219. W latach 90. XX w. znajdował się on w bardzo złym stanie – był pozbawiony ogrodzenia, a większość krzyży i tabliczek nagrobnych była zniszczona[2].
Z oryginalnego urządzenia zachowały się jedynie pojedyncze elementy, głównie części ogrodzenia. Cmentarz został kompleksowo odrestaurowany w 2001 r. Oczyszczono teren, odtworzono ogrodzenie i pomnik główny w formie krzyża, a także odnowiono zachowane nagrobki i uzupełniono brakujące. Posługiwano się przy tym dokumentacją wykonaną przez Jerzego J. Drogomira[4]. Według Brocha i Hauptmanna pierwotnie miało tu być 36 mogił[2].
Obecnie cmentarzem nr 219 zarządza Gmina Brzyska. Opieką patronacką objął go Zespół Szkolno-Przedszkolny w Błażkowej[5].
Pochowani
[edytuj | edytuj kod]Pochowano tu 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, z czego 30 zidentyfikowano. Polegli oni w grudniu 1914 roku oraz w czasie ofensywy majowej 1915 r.[4], w tym podczas walk pod Brzostkiem[6].
| Armia | Stopień wojskowy |
Imię | Nazwisko | Jednostka | Data śmierci |
|---|---|---|---|---|---|
| austro-węgierska | Lst. Ptrf.[a] | Stefan | Baara | F.J.B. 2[b] | 9.05.1915 |
| austro-węgierska | Jg.[c] | Josef | Bechynč | F.J.B. 2 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Ob. Jg.[d] | Josef Filip | Cetrtic | F.J.B. 20 | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Ottokar | Cintl | F.J.B. 2 | 10.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf.[e] | Franz | Čižek | I.R. 21[f] | 10.05.1915 |
| austro-węgierska | Ob. Jg. | Johann | Črnigoj | F.J.B. 20 | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Josef | Falta | F.J.B. 2 | 7.05.1915 | |
| austro-węgierska | Jg. | Karl | Ferkl | F.J.B. 12 | 8.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf. | Franz | Filipi | I.R. 98 | 11.05.1915 |
| austro-węgierska | Jg. | Andreas | Gabřsček | F.J.B. 20 | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Franz | Herniš | F.J.B. 2 | 9.05.1915 |
| austro-węgierska | Jg. | Alois | Hink | F.J.B. 2 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf. | Adolf | Hlavaček | I. R. 36 | 9.05.1915 |
| austro-węgierska | Jg. | Josef | Jernejčič | F.J.B. 20[7] lub 2[4] | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Josef | Jesina | F.J.B. 2 | 10.05.1915 |
| austro-węgierska | Konstantin | Kaleta | F.J.B. 2 | 7.05.1915 | |
| austro-węgierska | Ltn.[g] | Heinrich | Kaukol | L.I.R. 37[h] | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Johann | Krageh | F.J.B. 20 | 21.12.1914 |
| austro-węgierska | Eduard | Lorenc | I.R. 98 | 8.05.1915 | |
| austro-węgierska | Franz | Maloch | I.R. 98 | 9.05.1915 | |
| austro-węgierska | Johann | Pirc | F.J.B. 20 | 20.12.1914 | |
| austro-węgierska | Inf. | Franz | Popelka | I.R. 98 | 8.05.1915 |
| austro-węgierska | Jg. | Jakob | Sablattnig | F.J.B. 1 | 19.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Marius | Saksida | F.J.B. 20 | 20.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Jakob | Smolej | F.J.B. 20 | 18.12.1914 |
| austro-węgierska | Ltn.[g] | Karl Wenzel | Svoboda | Sch.R. 3[i] | 21.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Martin | Vesolak | F.J.B. 20 | 18.12.1914 |
| austro-węgierska | Jg. | Johann | Zefrin | F.J.B. 20 | 19.12.1914 |
| rosyjska | Inf. | Bartnik | I.R. 152 | 19.12.1914 | |
| rosyjska | Inf. | Mojsewicz | I.R. 124 | 19.12.1914 | |
| rosyjska? | sześciu niezidentyfikowanych żołnierzy | ||||
Opis
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz zlokalizowany jest we wsi Błażkowa. Jest usytuowany ok. 300 m na północ od głównej drogi biegnącej przez miejscowość, prowadzi do niego niewielka droga, na którą skręt znajduje się przy budynku szkoły[2].
Cmentarz ma powierzchnię ok. 1,2 a[4]. Został rozplanowany na rzucie kwadratu[2] i ograniczony drewnianym ogrodzeniem na betonowych słupkach[5]. Główny akcent stanowi wkomponowany w centralną część ogrodzenia wysoki drewniany krzyż na betonowym cokole, z tablicą inskrypcyjną[5][4], której napis w języku niemieckim głosi: „VERWEILET! VIELLEICHT IST AINER / UNTER UNS, DER EUCH LIEB WAR!”. W języku polskim: „ZATRZYMAJCIE SIĘ TU NA CHWILĘ, / MOŻE WŚRÓD NAS JEST TEN, KTÓREGO KOCHALIŚCIE!”[4].
36 żołnierzy pochowano w 20 ziemnych mogiłach[5]. Nagrobki mają formę betonowych steli z owalnymi, metalowymi, emaliowanymi tabliczkami nagrobnymi[5][4]. Wszystkie są zwieńczone żeliwnymi krzyżami projektu Ludwiga; usytuowane po prawej stronie sześć grobów rosyjskich – krzyżami „prawosławnymi”, o podwójnych ramionach[4][2]. Z wyjątkiem dwóch mogił oficerskich położnych symetrycznie przed głównym pomnikiem, groby zostały rozmieszczone w trzech rzędach[4].
Cmentarz powstał wg projektu Gustava Rossmanna[2][4][5].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Pomnik centralny -
Stele austro-węgierskie -
Stele rosyjskie
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Landsturm-Patrouillenführer (dowódca patrolu pospolitego ruszenia)[8].
- ↑ Feld-Jäger-Baone[8].
- ↑ Jäger (strzelec)[8].
- ↑ Oberjäger[8].
- ↑ Infanterist (piechur)[8].
- ↑ Infanterie-Regiment (pułk piechoty)[8].
- ↑ a b Leutnant[8] (podporucznik).
- ↑ Landwehr-Inf.-Reg. (pułk piechoty Landwehry)[8].
- ↑ Schützen-Regiment[8] (pułk strzelców).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Cmentarze wojskowe z I wojny światowej, [w:] Bogdan Stanaszek, Brzostek: tradycje historyczne, Brzostek: Gmina Brzostek, 2014, s. 73–74, ISBN 978-83-7631-546-1 (pol.).
- ↑ a b c d e f g Błażkowa nr 219, [w:] Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne: przewodnik., t. 2: Okolice Tarnowa, Pruszków: Rewasz, 1997, s. 18, ISBN 978-83-85557-38-8 (pol.).
- ↑ Bogdan Stanaszek, Cmentarz wojskowy w Kleciach, „Wiadomości Brzosteckie”, 3 (10), 1993, s. 4–5 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Błażkowa – cmentarz z I wojny światowej nr 219 [online], Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Karta ewidencyjna – cmentarz wojenny nr 219 [online], zabytek.pl [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ Tomasz Woźny, Austro-węgierska 10. Dywizja Piechoty w walkach pod Brzostkiem 7 maja 1915 r. [online], academia.edu, s. 14 [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ a b Nr 219 Błażkowa, [w:] Jerzy J.P. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 347, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Skróty, [w:] Jerzy J.P. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 487–494, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).