Bitwa pod Kropiwną
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
20 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Płd.-Zach. | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna polska 1918–1921[2]
Działania armji konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r.[3]
Bitwa pod Kropiwną – walki polskiego 14 pułku ułanów i 2 pułku szwoleżerów z oddziałami sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
[edytuj | edytuj kod]Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[4][5][6].
Armia Czerwona wykorzystała zastój na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. W rejon działań przybyła 1 Armia Konna Siemiona Budionnego. 26 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego[7][8].
Sowiecki plan kontrofensywy na Ukrainie przewidywał odcięcie polskiej 3 Armii gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, zgrupowanej w rejonie Kijowa, poprzez opanowanie Korostenia siłami 12 Armii oraz Koziatyna i Żytomierza przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego[9]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia[10]. Od wschodu na Korosteń kierowała się też Grupa Golikowa w składzie 25., 7 Dywizje Strzelców i Baszkirska Brygada Kawalerii, a od południowego zachodu 1 Armia Konna. Aby udaremnić zamiary nieprzyjaciela i osłabić konarmię, utworzona została grupa gen. Jana Romera (w jej składzie znajdowała się Dywizja Jazdy gen. Jana Sawickiego). Grupa miała uderzyć na lewe skrzydło kawalerii sowieckiej[11]. 16 czerwca polska 3 Armia dotarła do Uszy i rozpoczęła zajmowanie wyznaczonych jej pozycji obronnych[12].
Walki pod Kropiwną
[edytuj | edytuj kod]19 czerwca Dywizja Jazdy gen. Jana Sawickiego wycofała się za Słucz w rejon Rohaczowa. W związku z tym, że mosty były zniszczone przez saperów 3 Dywizji Piechoty Legionów i I Brygadę Piechoty (rez.), rzekę pokonano wpław, a amunicję przeniesiono po kładkach zbudowanych na filarach spalonego mostu. Tabory dywizji przeszły drogą okrężną przez Baranówkę[1][13]. W tym czasie na Zwiahel maszerowała sowiecka 6 Dywizja Kawalerii.
20 czerwca 14 pułk ułanów i 2 pułk szwoleżerów otrzymały zadanie wsparcia działań 3 Dywizji Piechoty Legionów broniącej frontu nad Słuczą. Zdecydowano się wykonać wypad przed przedni skraj obrony, w kierunku na Kropiwną. Tam spotkano awangardy 1 Armii Konnej. Uderzono na nie od czoła, a dwa szwadrony 2 pułku szwoleżerów, pod wspólnym dowództwem por. Wincentego Karskiego, obeszły stanowiska nieprzyjaciela od północy[14][15][16]. Polscy szwoleżerowie rozproszyli sowieckie ubezpieczenia. Wzięto jeńców, zdobyto kilka ciężkich karabinów maszynowych i cztery porzucone działa[17][15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kropywnia, Кропивня rejon nowogrodzki (obwód żytomierski), miejscowość na Ukrainie, na wschód od Zwiahla[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 209.
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Biernacki 1924 ↓.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 149.
- ↑ Stachiewicz 1925 ↓, s. 106.
- ↑ Odziemkowski i Rukkas 2017 ↓, s. 183.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 198.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 397.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 146.
- ↑ Mniszek i Rudnicki 1929 ↓, s. 27.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 209-210.
- ↑ a b Mniszek i Rudnicki 1929 ↓, s. 28.
- ↑ Czaykowski 1928 ↓, s. 29.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 210.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V – 20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Witold Czaykowski: Zarys historji wojennej 14-go pułku ułanów jazłowieckich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
- Adam Mniszek, Klemens Rudnicki: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.