Bitwa pod Czarnym Ostrowem (1920)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
5–6 lipca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Czarnym Ostrowem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Płd.-Zach. | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Wołoczyskami[2]
Bitwa pod Czarnym Ostrowem – walki polskiego 5 pułku ułanów z oddziałami sowieckiej 8 Dywizji Kawalerii toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
[edytuj | edytuj kod]26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego[3][4]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia[5]. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Michajła Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią[6][7].
4 lipca oddziały sowieckiej 14 Armii przełamały polską obronę pod Barem i wyszły na tyły 6 Armii[8].
Walki pod Czarnym Ostrowem
[edytuj | edytuj kod]Na przełomie czerwca i lipca szwadron zapasowy 5 pułku ułanów osłaniał linię kolejową Derażnia – Żmerynka. 5 lipca pododdziały 5 pułku ułanów ładowały się na transport kolejowy i odjeżdżały do Garwolina[a] Ponieważ zabrakło parowozów, ostatni eszelon, liczący około 70 ludzi i 80 koni, pozostał na stacji[9]. W tym dniu, tuż przed północą, silny oddział 8 Dywizji Kawalerii Czerwonych Kozaków, prowadzący zagon na tyły polskiej 6 Armii, zaatakował biwakujący na stacji polski pododdział, dowodzony przez ppor. Jerzego Woyzbuna[10]. Wykorzystując ogień kilkunastu karabinów maszynowych i artylerii, Kozacy przystąpili w szyku spieszonym do natarcia. Młodzi polscy ułani nie dali się zaskoczyć i atak został odparty. Nie udało się uratować koni stłoczonych w wagonach, na które to Sowieci położyli zmasowany ogień. Kolejne uderzenie Sowieci przeprowadzili już rano następnego dnia. Po raz kolejny artyleria ostrzelała stację, a na polski pododdział wykonywano szarże. I te ataki zostały odparte z bliskiej odległości[9].
Podporucznik Woyzbun uznał jednak, że transport jest nie do uratowania i około 9.30 zarządził odwrót wzdłuż toru kolejowego. Wycofywano się w permanentnej walce, osłaniając się ogniem dwóch ciężkich karabinów maszynowych. Po południu szwadron osiągnął bronioną przez inne oddziały polskie stację Wojtowce, skąd nazajutrz odjechał do Garwolina[10].
6 lipca inny oddział sowieckiej 8 Dywizji Kawalerii, działając wzdłuż linii kolejowej Płoskirów – Wołoczyska, uderzył kilka kilometrów od Czarnego Ostrowa na pociąg sztabowy armii URL. Załoga pociągu odparła atak Kozaków, ale obie strony poniosły znaczne straty. Zginął między innymi kwatermistrz generalny, płk Jewhen Myszkowski[11].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Walka pod Czarnym Ostrowem o kilka godzin opóźniła marsz części 8 Dywizji Kawalerii na tyły 6 Armii. Straty polskie to 14 poległych i dwudziestu rannych[9].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Kukiel 1923 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 46.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 23.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 302.
- ↑ a b Nowiński 1929 ↓, s. 29.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 303.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V – 20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Marian Kukiel: Bitwa pod Wołoczyskami: (11-24 lipca 1920). Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923, seria: Studja Taktyczne z Historji Wojen Polskich 1918 – 21, Tom I.
- Tadeusz Nowiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku ułanów zasławskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
- Lech Wyszczelski: Kijów 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2008. ISBN 978-83-11-11431-9.