Żyrafa Medyceuszy
Żyrafa Medyceuszy (znana również jako żyrafa Wawrzyńca Wspaniałego[1]) – samica[2] żyrafy ofiarowana 18 listopada 1487[3] przez ambasadora Mohameda ibn-Mahfuza władcy Florencji Wawrzyńcowi Medyceuszowi, jako dar sułtana Kajtbaja z „dynastii” Burdżytów, celem zaskarbienia sobie jego poparcia w wojnie z Turkami[4].
Przywiezienie zwierzęcia do Florencji wywołało spore poruszenie[5]. Kilka lat wcześniej Medyceusze, którzy posiadali własną menażerię, pokazali florentczykom manekina żyrafy. Prezent sułtana był pierwszym żywym okazem żyrafy w mieście. Przypuszcza się, iż była to pierwsza żywa żyrafa w Italii od czasów Starożytnego Rzymu. Następny żywy okaz pojawił się w Europie po około 300 latach.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wawrzyniec Medyceusz zabiegając o otrzymanie żyrafy pragnął min. podkreślić dostrzegane przez siebie podobieństwa między sobą, a Juliuszem Cezarem, szczególnie po przeczytaniu "z wielkim zainteresowaniem" opisu tryumfu Cezara, który w 46 p.n.e. świętował swoje zwycięstwo w Egipcie, przywożąc ze sobą do Rzymu sporą menażerię, w tym widzianą po raz pierwszy w Europie żyrafę[6][7].
Istnieją źródła, według których Fryderyk II Sycylijski otrzymał w 1261 żyrafę od sułtana Egiptu oraz inne, sugerujące o posiadaniu żyraf przez takich władców, jak Herkules I d’Este (Emilia-Romania) czy Ferdynand I (Neapol). Nie cieszyły się one jednak taką sławą, jak żyrafa Medyceuszy. Zwierzę przedstawione zostało na obrazach: Francesco Botticiniego, Giorgio Vasariego, Bacchiacca, Piero di Cosimo. Znalazło się na freskach i uwieczniono je strofami w poezji. Na Angelo Poliziano zrobiły wrażenie małe rogi (curnicula) żyrafy, o których nigdy nie wspominali antyczni literaci, jak Horacy, Heliodor z Emesy czy Kasjusz Dion[8].
Wawrzyniec kazał wybudować dla żyrafy specjalne stajnie, zarówno we Florencji, jak i w rodzinnej willi w Poggio a Caiano. Stajnie posiadały ogrzewanie. Zwierzę zdechło 2 stycznia 1488, łamiąc kark, przyblokowane przez belki stropowe[potrzebny przypis].
Na kolejne żywe żyrafy w Europie trzeba było czekać do roku 1827, kiedy Muhammad Ali przysłał po jednej sztuce Jerzemu IV Hanowerskiemu, Franciszkowi II Habsburgowi oraz Karolowi X Burbonowi. Tylko żyrafa paryska, nazywana Zarafą, żyła jeszcze dwa lata od momentu przypłynięcia na Stary Kontynent[potrzebny przypis].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Giorgio Vasari, Wawrzyniec Medyceusz przyjmuje hołd ambasadorów, ok. 1556-1558, Pałac Vecchio -
Domenico Ghirlandaio, Pokłon Trzech Króli (fragment), ok. 1485–1490, Kościół Santa Maria Novella we Florencji -
Andrea del Sarto, Trybut Cezara, ok. 1519-1521, Villa Medici w Poggio a Caiano -
Raffaello Botticini, Pokłon Trzech Króli (fragment), ok. 1495, Art Institute of Chicago -
Jacopo Ligozzi, Arabski kapitan, XVI w., kolekcja prywatna -
Piero di Cosimo, Wulkan i Ajolos, mistrzowie ludzkości, ok. 1500-1505, National Gallery of Canada -
Kodeks z 1475-1500, Biblioteka Laurenziana
_04.JPG)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lorenzo Montemagno Ciseri. Camelopardalis: storia naturale e straordinaria della giraffa di Lorenzo il Magnifico. „Interpres: rivista di studi quattrocenteschi”. XXXI, s. 351-372, 2012/2013. Rzym: Salerno editrice. DOI: 10.1400/216203. ISSN 1824-6745. (wł.).
- ↑ William Grimes, Where Wild Things Are Perks of Power, „The New York Times”, 25 sierpnia 2006, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ Lettere di Lorenzo il Magnifico al Som. Pont. Innocenzio VIII. Florencja: Stamperia Magheri, 1830, s. 17. (wł.).
- ↑ Gian Antonio Stella. La fattoria di Lorenzo il Magnifico, scoperchiata e abbandonata. „Corriere della Sera”, 20 listopada 2012. Mediolan: RCS MediaGroup. ISSN 1120-4982. (wł.).
- ↑ Giovanni Delle Donne: Lorenzo il Magnifico e il suo tempo. Rzym: Armando Editore, 2003, s. 144. ISBN 88-8358-446-5. (wł.).
- ↑ Marina Belozerskaya, The Medici giraffe : and other tales of exotic animals and power, First edition, New York 2006, ISBN 0-316-52565-0, OCLC 65207069 [dostęp 2022-02-12].
- ↑ Dale Peterson, Giraffe Reflections, University of California Press, 2013, ISBN 978-0-520-26685-8.
- ↑ Manlio Pastore Stocchi: Pagine di storia dell'Umanesimo italiano. Mediolan: Franco Angeli, 2014, s. 124. ISBN 978-88-917-0359-0. (wł.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Erik Ringmar. Audience for a Giraffe: European Expansionism and the Quest for the Exotic. „Journal of World History”. 17 (4), s. 353-397, grudzień 2006. Honolulu: University of Hawaiʻi Press. ISSN 1527-8050. (ang.).
- Marina Belozerskaya: The Medici Giraffe and Other Tales of Exotic Animals and Power. Nowy Jork: Little, Brown, and Co., 2006, s. 87–129. ISBN 0-316-52565-0. (ang.).