Bitwa pod Trzeszczanami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
2 września 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Trzeszczanami | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
polska ofensywa jesienna | ||
| Wynik |
przegrana Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Trzeszczanami – walki polskiej grupy płk. Stanisława Tessaro z oddziałami 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego w czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[2]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim[3][4], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą[5], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza[6]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[7].
Po wielkiej bitwie nad Wisłą północny odcinek frontu polsko-sowieckiego zatrzymał się na zachód od linii Niemen – Szczara. Na froncie panował względny spokój, a obie strony reorganizowały swoje oddziały. Wojska Frontu Zachodniego odtworzyły ciągłą linię frontu już 27 sierpnia. Obsadziły one rubież Dąbrówka – Odelsk – Krynki – Grodno – Grodek - Kamieniec Litewski[8]. Stąd Tuchaczewski zamierzał w przeprowadzić koncentryczne natarcie na Białystok i Brześć, by dalej ruszyć na Lublin. Uderzenie pomocnicze na południu miała wykonać między innymi 1 Armia Konna Siemiona Budionnego[9].
Reorganizując siły, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zlikwidowało dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6. Armie[10].
Gdy na północy rozgrywała się wielka bitwa nad Wisłą, na południu 3. i 6 Armia prowadziły w dalszym ciągu ciężkie walki w obronie Lwowa, nad Bugiem i Gniłą Lipą[11]. Po zwycięskich walkach z 1 Armią Konną pod Zamościem i Komarowem, polskie Naczelne Dowództwo zaczęło na południowym odcinku frontu przygotowania do oswobodzenia Galicji Wschodniej i Wołynia. Przed przystąpieniem do działań zaczepnych postanowiono podjąć siłami 3 Armii jeszcze jedną próbę rozbicia sowieckiej 1 Armii Konnej[12]. Grupa generała Stanisława Hallera, która dotychczas walczyła w okolicach Bełza, na lewym skrzydle 6 Armii, nie zdoławszy powstrzymać Budionnego czołowo, ruszyła w ślad za nim na Tyszowce i Komarów. Równocześnie, wyładowana w Krasnymstawie 10 Dywizja Piechoty uderzyła w kierunku Zamościa, zaś 2 Dywizja Piechoty Legionów natarła od północy z obszaru Grabowca. W ten sposób armia Budionnego znalazła się w kleszczach, których oś stanowił Zamość, a oba ramiona zamykały przeciwnika w coraz to węższym korytarzu, grożąc mu odcięciem drogi na wschód[13].
31 sierpnia 1 Armia Konna rozpoczęła odwrót na południowy wschód[14]
Walki pod Trzeszczanami
Po bitwie pod Komarowem, grupa płk. Stanisława Tessaro w składzie: 2 pułk piechoty Legionów, III /3 pułku piechoty Legionów, I/142 pułku piechoty i dwie baterie 2 pułku artylerii polowej Legionów[15] otrzymała rozkaz obsadzenia frontu nad Huczwą i nawiązania łączności z oddziałami IV Brygady Piechoty Legionów, stacjonującej w Hrubieszowie[16].
2 września grupa płk. Tessaro ruszyła do Trzeszczan. W awangardzie szedł II batalion 2 pułku piechoty Legionów. Około 8.00 II/2 pp Leg. podszedł pod miejscowość i po zepchnięciu placówek opanował skraj wsi. Po przerzuconym przez bagna moście, łączącym jedną część wsi z drugą, pod silnym ogniem karabinów maszynowych strzelających z wieży kościelnej, jako pierwszy przeszedł pluton 8 kompanii, a za nim reszta batalionu. Osłaniała bateria 2 pap Leg. Po krótkiej walce Trzeszczany zostały zdobyte[15].
Przeciwnik wycofał się i zorganizował obronę na linii wzgórz za wioską. Atak 6.,7., i dwóch plutonów 8 kompanii zmusił Sowietów do odwrotu w stronę Nieledwi[17], a Grupa rozpoczęła pościg w kierunku na Hrubieszów. W południe zaatakował przeciwnik. Dowódca grupy płk Tessaro zdecydował się powrócić do Trzeszczan. Powtarzające się ataki sowieckiej kawalerii odcięły od sił głównych idący w ariergardzie 2 pułk piechoty Legionów, który musiał bagnetami torować sobie drogę. Szybkość i manewrowy charakter działań kozaków sprawiły, że nie zdołano na czas zorganizować obrony Treszczan i pod naporem sowieckiej kawalerii Polacy musieli wycofać się do rejonu Wojsławic[16].
Bilans walk
Grupa płk. Stanisława Tessaro nie wykonała swego zadania i poniosła pod Trzeszczanami duże straty. Sam tylko 2 pułk piechoty Legionów miał około dwustu poległych i rannych, w tym pięciu oficerów[16][17].
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
- ↑ Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
- ↑ Żeligowski 1990 ↓, s. 116.
- ↑ Wyszczelski 2003 ↓, s. 60.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 286.
- ↑ Fuglewicz 1929 ↓, s. 28.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 392.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 207.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 420.
- ↑ a b Sitko 1928 ↓, s. 38.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 416.
- ↑ a b Sitko 1928 ↓, s. 39.
Bibliografia
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
- Jan Fuglewicz: Zarys historji wojennej 49-go Pułku Piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1930.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Józef Sitko: Zarys historji wojennej 2-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
- Lech Wyszczelski: Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-43-6.
- Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 - wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1990.