Vejatz lo contengut

Guishe

Aqueth article qu'ei redigit en gascon.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Vilatge d'Occitània
Guishe
Guiche (fr)
Gixune (eu)
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La Borgada e lo Castèth de Guishe.
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 30′ 46″ N, 1° 12′ 10″ O
Superfícia 24,84 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
177 m
100 m
0 m
Geografia politica
País  Gasconha
Parçan Labord Armas de Labord
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
64
Pirenèus Atlantics Armas deu Departament deus Pirenèus Atlantics
Arrondiment
641
Baiona
Canton
6409
canton de Niva-Ador (Bidaishe abans 2015)
Intercom
246401541
CA deu Bascoat
Cònsol Jean-Yves Bussiron
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
1 001 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

1 034 ab.
Densitat 38,2 ab./km²
Autras informacions
Gentilici guishòt
Còde postal 64520
Còde INSEE 64250

Guishe[1] (Gixune en basco, Guiche en francés) qu'ei ua comuna d'Occitània, en Gasconha, administrada peu departament deus Pirenèus Atlantics dens la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània. Que constituiva ua comtat deu Ducat de Gramont. Que participè au Biltzar de Labord de 1763 a 1789, mes en demorant restacada judiciàriament a la Senescaucia de Càmer. Que hè partida deu Bascoat (país administratiu) dens lo sens de la lei Pasqua de 1995.

Lo gentilici qu'ei guishòt -a.

Los arrius d'Ador e de Bidosa que traucan lo vilatge.

Las comunas tòcatocantas que son Senta Maria de Gòssa e Sent Laurenç de Gòssa dens las Lanas au nòrd, Hastings dens las Lanas a l'èst, Samas en Baisha Navarra au nòrd-èst e Bardòs e Urt au sud.

Comunas a l'entorn.

Predominància lingüistica

[modificar | Modificar lo còdi]
Mapa de las sèt províncias bascas (1), 1863
Mapa de las sèt províncias bascas (2), 1863

Las duas versions de la Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'euscara en dialectes, sous-dialectes et variétés (Mapa de las sèt províncias bascas qui mòstra la delimitacion actuala de l'euscarà en dialèctes, sos-dialèctes e varietats) dessenhadas en 1863 per lo prince Loís Lucian Bonaparte que plaçan Guishe hòra de l'aira bascofòna.

Lo Recueil de linguistique et de toponymie des Pyrénées (Recuelh de lingüistica e de toponimia deus Pirenèus) realizat en 1887 per Julian Sacaze que dona per Guishe ua version en gascon, compausada d'ua traduccion de dus tèxtes mitologics, puish ua lista deus microtoponimes de la comuna.

Le Recueil des idiomes de la région gasconne (Recuelh deus idiòmas de la region gascona) realizat en 1894 per lo lingüista Edouard Bourciez que dona per Guishe ua version de la parabòla deu hilh prodigue traduita en gascon.

La mapa deu Pays Basque français (País Basco francés) dessenhada en 1943 per Maurice Haulon que hè paréisher la "démarcation actuelle entre la langue basque et les dialectes romans" (demarcacion actuau enter la lenga basca e los dialèctes romanics) e qu'enclutz la comuna de Guishe dens l'aira gasconofòna.

Segon la Morfología del verbo auxiliar vasco (Morfologia deu vèrbe auxiliar basco) establida per Pedro de Yrizar en 1970, Guishe es pas situada dens l'aira bascofòna.

La prononciacion qu'ei en AFI: ['giʃə]. Las fòrmas ancianas que son Guissen en 1083, villa Guissen en 1083, Guissen en 1100, 1203 e 1249 [2].

Dauzat qu'arreliga Guishe a Gusha (Juxano, sègle XIV), qui sembla viéner de Justianum (segon Seguí), deu nom latin d'òmi Justius dab lo sufixe -anum; aute cas semblable, Gushen, qui seré identic, mès dab lo sufixe -ing [3].

Segon J.B. Orpustan, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom que vien deu basco gisu, « cauç », manlèu ancian au latin gipsu(m), dab lo sufixe locatiu -un(e), varianta de -gun(e) e de kun(e). Lo nom basco qu'ei [gi'ʃun(e)]. L'afebliment de la vocala non accentuada [-un > -en] que s'explica per ua utilizacion aboriva en basco, pr'amor deu remplaçament deu basco peu gascon [2].

Bénédicte Boyrie-Fénié qu'ei en acòrd dab J.B. Orpustan[2].

Que s'i trobava l'unica gara ferroviària deu canton de Bidaishe, la gara de Samas-Guishe, suber la linha de Tolosa a Baiona, qui esté inaugurada en 1912 e qui arcuelhó viatjaires dinc a la dusau meitat deu sègle XXau e qui esté clausurada dens los ans 1970.

La basa economica de la comuna qu'ei l'agricultura, mes tanben ua indústria de fabricacion de mòbles. Dinc a 1991 que s'i espleitava ua peirèra de calcari.

Administracion

[modificar | Modificar lo còdi]
Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
març de 2001 2026 Jean-Yves Bussiron    
junh de 1995 ? 2001 Maurice Duflot    
març de 2001 1995 ?      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 949, totala: 978

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
1 668 1 664 1 565

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 1 363 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 1 210 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
750



Cercar
730
847
847
878
902
2009 2010
895
921
907
934
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments

[modificar | Modificar lo còdi]

Personalitats ligadas dab la comuna

[modificar | Modificar lo còdi]

Véder tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. https://web.archive.org/web/20170511182056/http://www.locongres.org/fr/applications/top-oc/topoc-recherche/
  2. 2,0 2,1 et 2,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 262
  3. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 336